Akıllı şehirler ve sürdürülebilir kentsel gelişim

Akıllı şehirler, teknolojinin ve veri analitiğinin kullanılmasıyla beraber şehir yaşamının daha verimli, sürdülülebilir ve yaşanabilir hale getirilmesini amaçlayan bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Türkiye, son yıllarda akıllı şehir projelerine büyük yatırımlar yaparak, şehirlerin altyapısını modernize etmeyi ve yaşam kalitesini artırmayı hedefliyor.

2024 yılı itibarıyla Türkiye’de 40’tan fazla şehirde akıllı şehir uygulaması hayata geçirildi. Bu projeler, enerji verimliliği, ulaşım yönetimi, atık yönetimi ve kamu güvenliği gibi birçok alanda etkisini gösteriyor. Örneğin; İstanbul’da hayata geçirilen akıllı ulaşım sistemleri, trafik akışını optimize ederken, aynı zamanda toplu taşıma kullanımını artırıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin verilerine göre, 2023 yılında İstanbul’da trafik yoğunluğu %45 oranında azaldı, toplu taşıma kullanımında ise %30’luk bir artış gözlendi[i]. Bu sistemler gerçek zamanlı verilerle çalışarak sürücülere en hızlı güzergâhları sunuyor ve bu sayede trafik sıkışıklığını azaltmayı hedefliyor.

Ayrıca, Türkiye’deki birçok şehirde, enerji verimliliğini artırmak amacıyla akıllı aydınlatma sistemlerinin ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmaya başlandığı görülüyor. Örneğin, İzmir’de 2024 yılında güneş enerjisiyle çalışan 15.000 akıllı aydınlatma sistemi kuruldu ve bu sistemler sayesinde enerji tüketiminde %35 oranında tasarruf sağlandı[ii]. Bu uygulama hem enerji maliyetlerini düşürüyor hem de çevresel etkileri azaltıyor.

Sürdürülebilir kentsel gelişim, akıllı şehirlerin temel taşlarından birini oluşturuyor. Bu doğrultuda Türkiye, sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda, yeşil alanların artırılması, su yönetimi ve atık geri dönüşüm projeleri gibi konulara önem veriyor. Örneğin, Ankara’da gerçekleştirilen yeşil çatı projelerinin, 2024 yılı itibarıyla 7.000’den fazla bina üzerinde uygulanmasıyla binaların enerji verimliliği  %25 oranında artırıldı[iii]. Ayrıca, bu projeler şehirdeki hava kalitesini iyileştirirken, yağmur suyu yönetimini de kolaylaştırıyor.

Gelecekte, Türkiye’deki akıllı şehir projelerinin daha da yaygınlaşması bekleniyor. 2030 yılına kadar, şehirlerin %60’ının akıllı şehir uygulamalarını benimsemesi öngörülüyor. Bu dönüşüm, şehirlerin daha yaşanabilir hale gelmesini sağlarken, aynı zamanda ekonomik büyümeyi de destekliyor. Bununla birlikte, akıllı şehir projelerinin Türkiye ekonomisine katkısının 2030 yılına kadar 30 milyar doları aşması bekleniyor[iv].

Sonuç olarak, akıllı şehirler ve sürdürülebilir kentsel gelişim, Türkiye’nin geleceği için kritik önem taşıyor. Teknolojinin entegrasyonuyla şehirlerin altyapısının modernize edilmesi, yaşam kalitesinin artırılması ve çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması hedefleniyor. Türkiye, bu alanda atacağı adımlarla hem yerel hem de uluslararası düzeyde örnek teşkil edebilir. Akıllı şehir projeleri, sadece teknolojik yenilikler değil, aynı zamanda toplumsal fayda sağlayan sürdürülebilir çözümler sunuyor.

[i] İstanbul Büyükşehir Belediyesi. “Akıllı Ulaşım Sistemleri Projesi.” İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 2023, www.ibb.gov.tr.

[ii] İzmir Büyükşehir Belediyesi. “Güneş Enerjisiyle Çalışan Akıllı Aydınlatma Sistemleri.” İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2024, www.izmir.bel.tr.

[iii] Ankara Büyükşehir Belediyesi. “Yeşil Çatı Projeleri ve Sürdürülebilirlik.” Ankara Büyükşehir Belediyesi, 2024, www.ankara.bel.tr.

[iv] Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. “Akıllı Şehirler Stratejisi ve Eylem Planı.” T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2022, www.csb.gov.tr.

*Faruk Yasa'nın Capital Dergisi için hazırladığı makaleden alınmıştır.