Gevolgen toenemende robotisering voor belastinginkomsten

Toenemende robotisering en AI-vragen volgens minister om robuust en wendbaar belastingstelsel

De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft recentelijk, mede namens de Staatssecretaris van Financiën Kamervragen beantwoord over de gevolgen van toenemende robotisering voor werkgelegenheid en belastinginkomsten. 

Het kabinet erkent dat robotisering en artificiële intelligentie (AI) leiden tot structurele veranderingen in de economie, met mogelijk grote gevolgen voor de belastinggrondslagen. In antwoorden op Kamervragen wijst de minister op de noodzaak van een toekomstbestendig belastingstelsel dat ook in een veranderende economische context voldoende belastingopbrengsten kan blijven genereren.

De minister geeft aan dat technologische verandering slechts één van de factoren is die de economische structuur en daarmee de belastingopbrengsten beïnvloeden. Andere belangrijke trends die door de Europese Commissie zijn geïdentificeerd zijn onder meer vergrijzing, klimaatverandering, globalisering, regionalisering van waardeketens en internationale fragmentatie. Volgens de bewindsman brengt deze stapeling van onzekerheden verschillende en uiteenlopende scenario’s met zich mee voor de toekomst van de economie en de belastinggrondslagen.

De bewindsman merkt op dat het belastingstelsel in Nederland drie hoofddoelen dient: het genereren van voldoende opbrengsten voor publieke voorzieningen, het herverdelen van inkomens en vermogens, en het beïnvloeden van gedrag. Deze doelen blijven relevant, ongeacht technologische of economische ontwikkelingen. Daarom is het volgens de minister van belang dat het belastingstelsel zowel robuust als wendbaar is.

De minister wijst op de mogelijkheid dat technologische ontwikkeling leidt tot een toenemend aandeel van kapitaalinkomen in de economie, terwijl de rol van arbeidsinkomen – momenteel de belangrijkste bron van belastingopbrengsten – mogelijk afneemt. Volgens het IMF hebben eerdere technologische innovaties inderdaad geleid tot een verschuiving van arbeid naar kapitaal. In dat licht is het wenselijk om kapitaalinkomsten breed en evenwichtig te belasten en verschillen in belastingdruk tussen arbeid en kapitaal te verkleinen.

Volgens de bewindsman is bovendien van belang dat het belastingstelsel eenvoudig is en gekenmerkt wordt door brede grondslagen en beperkte uitzonderingen. Dit draagt bij aan de robuustheid en wendbaarheid die nodig zijn om de gevolgen van technologische en andere economische ontwikkelingen op te vangen.

De minister merkt op dat ook de verdelingsfunctie van het belastingstelsel onder druk kan komen te staan bij toenemende technologische ontwikkelingen. Arbeid is namelijk breder verdeeld onder huishoudens dan kapitaal. Het belang van herverdeling blijft daarmee onverminderd groot. De bewindsman wijst erop dat technologische ontwikkeling ook kansen biedt voor de Belastingdienst, bijvoorbeeld door het versterken van uitvoering en handhaving.

Het kabinet zet volgens de minister stappen in de richting van een toekomstbestendig belastingstelsel. De minister verwijst hierbij naar de voorgenomen hervorming van box 3, waarbij een overgang plaatsvindt naar een stelsel dat het werkelijk rendement op spaar- en beleggingsvermogen belast. Ook noemt de bewindsman het voornemen om wetgeving voor te bereiden die een gezamenlijke hervorming van het belasting- en toeslagenstelsel mogelijk maakt. Daarnaast blijft er structurele aandacht voor modernisering van de ICT-systemen en personeelsopgaven bij de Belastingdienst. 

De gehele Kamerbrief vindt u hier.