Hoe de kracht van design leidt tot maatschappelijke transformatie

Kracht van design

“Het sentiment dat blijft hangen na een succesvolle Dutch Design Week is dat we collectief snappen: de kracht van ontwerp is aan,“ aldus Frederiek Dijkstra, Senior Projectleider Dutch Design Awards. “Designers zetten de kracht van ontwerp in om de wereld beter, mooier, socialer en duurzamer te maken. Met het thema Get set heeft DDW bewezen dat het moment daar is.”

Binnen het ontwerpveld zien we naast sterk productontwerp, artistieke exploraties en innovatieve projecten ook een trend waarbij design een belangrijke bijdrage levert aan de aanpak van maatschappelijke uitdagingen. Het kwam ten volle tot uiting bij de World Design Embassies. Wie daar geweest is ziet geen afval meer, enkel grondstoffen; herkent langs de snelweg overal third offices, en ziet in parkeerplaatsen slechts ruimte voor spel, recreatie en groen.

“Je ziet dat design, naast al haar andere krachten, ook een sterk strategische instrument is bij de aanpak van maatschappelijke uitdagingen,” stelt Vincent van Herk, Head of Dutch Design Week, “en zijn ontwerpers onmisbare spelers in het grotere geheel van samenwerken op deze urgenties.”

Effectieve en aantrekkelijke communicatie

Patrick Gabriëls, is managing partner assurance en lid raad van bestuur EY Nederland. Hij is ook Eindhovenaar en medeoprichter van HighTechXL, een accelerator programma voor startups. Hij kent de kracht van nieuw ontwerp en is actief ambassadeur van innovatie.

Zo ook innovatie in de manier waarop we communiceren met onze klanten. Patrick: “In onze business proberen we de boodschap zo goed mogelijk aan onze klanten over te brengen. We doen dat met alle goede bedoelingen, maar vaak wordt het toch heel technisch en precies in memo’s en lijvige stukken tekst waarvan je je kunt afvragen of de klant niet eerder de weg kwijt raakt dan goed geïnformeerd wordt over de belangrijkste zaken. De boodschap komt gewoon niet altijd goed over en dat is ook niet makkelijk. Hoe ga je resultaten van data-analyse waar terabytes data wordt geanalyseerd helder overbrengen aan je klant? Hoe gaaf zou het zijn als we onze rapportages eens heel anders zouden insteken in een vorm te presenteren die de klant echt meeneemt in het verhaal. Zodat hij of zij er echt beter van wordt. Die omslag zijn we al aan het maken, met aandacht voor de storyline, visualisaties en infographics in samenwerking met ontwerpers. De oplossing ligt in de samenwerking met design.”

Vertrouwen

Vincent: “Vaak helpt het niet om naar het probleem alleen te kijken, maar naar het grotere geheel der dingen. Ook buiten de organisatie. Hoe sterk zou het zijn om de ontwerper te vragen in jullie organisatie mee te kijken, hen echt onder te laten dompelen in je specifieke vraagstukken. Vanuit een uitgezoomde externe blik ontstaat verwondering en verbeeldingskracht die omgezet kan worden naar feitelijke acties die je organisatie vooruit zal helpen.”

“Wanneer je een ontwerper vraagt mee te kijken naar een zakelijk of maatschappelijk probleem geef je de controle uit handen, je weet niet wat er uitkomt. Dat vergt vertrouwen. De ontwerper zal het probleem niet kant en klaar voor je oplossen, maar naar hetzelfde kijken, iets anders zien, en daarmee met nieuwe inzichten, oplossingsrichtingen komen.”

Patrick beaamt dat, maar kan het ook relativeren. “Er komt iets nieuws voor in de plaats. Iets nieuws dat op dat moment nog niet, of niet door iedereen, gezien werd. Dat heeft de geschiedenis bij elke revolutie keer op keer bewezen.”

Verlangen

Nog mooier, spannender is om ontwerpers mee te nemen naar onze klanten. Het kan wel helpen anders te kijken, andere vragen te stellen, nog betere antwoorden te vinden voor complexe problematiek. Over en weer van elkaar leren. De ontwerper, de consultant en de klant. Want wanneer je een probleem anders framet, kan dat prachtige wendingen opleveren. Of, vrij naar Antoine de Saint-Exupéry: zoek geen mensen om een boot te bouwen, laat ze verlangen naar de zee.

Vincent: “Een mooi voorbeeld daarvan zie je in de zoektocht naar mensen in tech-jobs. Wanneer je hen enkel de technische kant toont, ontstaat in veel gevallen minder verbinding dan wanneer je appelleert aan de bijdrage die ze bijvoorbeeld kunnen leveren aan een oplossing voor eenzaamheid bij ouderen. Wanneer je daar onderdeel van kunt zijn, de toekomst mee kunt vormgeven door middel van tech heeft dat veel meer aantrekkingskracht.”
 

Maatschappelijke opdracht

Lector betekeniseconomie Kees Klomp pleit al sinds jaar en dag voor een nieuwe benadering, een nieuw paradigma voor de economie. De ecologische, sociale en individuele kosten van het huidige economische systeem zijn zo hoog, dat er sprake is van een existentiële crisis. Het is daarom noodzakelijk om op zoek te gaan naar een nieuw economisch narratief.

Daarbinnen hebben wetenschappers, ontwerpers, techneuten maar ook overheid en bedrijfsleven, ieder een belangrijke taak om innovatie, relevantie en verbeeldingskracht samen te laten komen. Vincent: “Dutch Design Foundation fungeert hier als verbinder, brengt partijen met elkaar in contact, organiseert bijeenkomsten.”

“Bijvoorbeeld in What if lab, een jaarrond programma van Dutch Design Foundation waar organisaties met complexe vraagstukken zich bij ons melden en in een gedegen proces worden begeleid in een nauwe samenwerking met ontwerpers. Op deze manier helpen we organisaties niet enkel met hun vraagstukken, maar ook met het steeds meer vertrouwd raken met dit soort samenwerkingen.”

De samenwerking tussen bedrijfsleven en ontwerpers is ook te zien in de categorie best commissioning van Dutch Design Awards. Dat is de prijs die uitgereikt wordt aan de beste langdurige samenwerking tussen bedrijfsleven en designers. Ontwerpers wordt gevraagd mee te werken aan een oplossing voor een corporate probleem. Mooi voorbeeld bij deze editie is Wtfff!?. Fonds Slachtofferhulp was hier de opdrachtgever, die in dit geval heel bijzonder en krachtig níet zichtbaar zijn op het platform.

Kritische noot

Als economie gebaseerd is op vraag en aanbod, is het veranderen van het narratief, het reframen van het probleem dan voldoende, vraagt Patrick zich af. “Heb je niet ook iets nodig dat er echt breekt met het vertrouwde en disruptief is. Zoals bijvoorbeeld het betonakkoord van oud-minister Jacqueline Cramer. Zij riep grote bouwbedrijven bij elkaar en vroeg: ‘Wie wil helpen, wie doet mee?’ Grote namen zoals Heijmans haakten aan en inventariseerden welke technologie we al tot onze beschikking hebben die zou kunnen helpen de sector te verduurzamen. Daar zitten oplossingen bij die alleen schaal nodig hebben om het te laten vliegen.” “Het een sluit het ander niet uit,” meent Vincent. “Ik denk dat het goed en belangrijk is dat we beide routes bewandelen naar een duurzamer toekomst.”

Een ander probleem dat we met elkaar moeten kraken is dat de consument nog steeds niet op grote schaal bereid is te betalen voor duurzaamheid en producenten dat risico niet willen nemen. Wanneer verduurzaming iets esthetisch unieks oplevert is de consument wel bereid meer te betalen, grif zelfs, maar op dagelijkse gebruiksvoorwerpen niet. Wanneer grote producenten van shampoo flessen zouden maken van gerecycled plastic, zou dat het product ongeveer 2 cent duurder maken, maar ze durven en willen die stap niet altijd maken, al zien we wel steeds meer goed ontworpen initiatieven op dit vlak, zoals bijvoorbeeld Seepje.