Internetconsultatie Zelfstandigenwet

Initiatiefwet moet helderheid brengen over zzp-status en fiscale positie

De politieke partijen VVD, D66, CDA en SGP hebben recentelijk een initiatiefwet over de zelfstandigenwet ter consultatie aangeboden. Het doel van de initiatiefwet is een einde te maken aan de onduidelijkheid en onrust rond de status van zzp’ers. Eenieder kan tot 23 juni 2025 reageren op het wetsvoorstel Zelfstandigenwet.

Inleiding

De initiatiefnemers merken op dat Nederland al decennia worstelt met de wetgeving rond zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). In 2005 werd de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) ingevoerd. Doel was zelfstandigen en hun opdrachtgevers zekerheid te geven over de fiscale status van de arbeidsrelatie. Dit werkte echter niet goed en leidde tot veel schijnzelfstandigheid. In 2016 werd de VAR vervangen door de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA). De DBA leidde volgens de genoemde politieke partijen echter tot veel onduidelijkheid en onzekerheid bij opdrachtgevers en zzp’ers. Hierdoor ontstond een handhavingsmoratorium, dat bijna tien jaar in stand bleef. Het moratorium werd begin dit jaar opgeheven. De initiatiefnemers geven aan dat dit tot veel onrust leidde onder zzp’ers en zakelijke opdrachtgevers die gebruikmaken van hun diensten.

Doel

De partijen die de initiatiefwet indienen, willen een einde maken aan de onduidelijkheid en onrust rond de status van zzp’ers. Ook is het doel de wetgeving beter te laten aansluiten bij de moderne arbeidsmarkt. De initiatiefnemers zien de toenemende wens van mensen om hun werkzame leven naar eigen inzicht in te richten. Het doel van de wet is niet dat er méér of minder mensen als zzp’er gaan werken, maar dat er eindelijk wettelijke duidelijkheid ontstaat over de vraag wanneer iemand nu wel of niet als zzp’er kan worden aangemerkt.

Daarnaast is de wet volgens de initiatiefnemers van belang voor een goed functionerende sociale zekerheid. De initiatiefwet voorziet erin dat zelfstandigen een adequate voorziening treffen tegen inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid en pensionering.

De initiatiefnemers wijzen erop dat het wetsvoorstel de arbeidsovereenkomst niet aantast. De indieners van het wetsvoorstel onderschrijven volledig dat het stelsel van cao’s, sociaal overleg en pensioenregelingen belangrijke verworvenheden zijn.

Kern wetsvoorstel

De kern van het voorstel is dat er een duidelijk wettelijk toetsingskader komt voor de vraag wanneer er gewerkt kan worden als zelfstandige. Dit toetsingskader bestaat uit twee toetsen: de zelfstandigentoets en de werkrelatietoets. Om zekerheid te hebben dat iemand als zelfstandige kan werken, moet aan beide toetsen worden voldaan. Door dit toetsingskader is het volgens de initiatiefnemers voor zowel opdrachtnemers als opdrachtgevers helder waar zij aan moeten voldoen.

De voorwaarden uit de zelfstandigentoets zijn:

• werken voor eigen rekening en risico;
• een deugdelijke administratie voeren;
• zich in het economisch verkeer gedragen als zelfstandig ondernemer;
• een adequate voorziening hebben getroffen tegen het risico van arbeidsongeschiktheid;
• een proportionele bijdrage leveren aan een voorziening voor pensionering.

De voorwaarden uit de werkrelatietoets zijn:

• Er is sprake van vrijheid in de organisatie van het werk.
• Er is sprake van vrijheid in de organisatie van de werktijd.
• Er is geen sprake van hiërarchische controle.
• De partijen beogen arbeid te verrichten anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst.

Daarnaast introduceert het wetsvoorstel de mogelijkheid om op sectoraal niveau een rechtsvermoeden te creëren voor sectoren met een verhoogd risico op schijnzelfstandigheid.

De initiatiefnemers benadrukken dat naast de toetsingscriteria ook de feitelijke omstandigheden relevant blijven.

Verder komt er volgens de indieners met het wetsvoorstel een aparte toetsingscommissie, die werkrelaties waar nodig kan beoordelen. De beoordelingen zijn openbaar en bindend voor handhavende instanties, zoals de Belastingdienst.

Van 26 mei tot en met 23 juni 2025 kan men reageren op het conceptwetsvoorstel.

De consultatiegegevens en documentatie vindt u hier.