COP29 - Relacja ze Szczytu Klimatycznego w Baku

Krótkie podsumowanie tygodnia 11-15.11.2024 na COP29

Przemówienia inauguracyjne

W pierwszym dniu COP29 w Baku, w Azerbejdżanie, zebrali się przedstawiciele 200 narodów, aby stawić czoła pilnym wyzwaniom związanym z kryzysem klimatycznym. Ustępujący przewodniczący COP28, dr Sultan Al Jaber, podkreślił osiągnięcia, takie jak the UAE Consensus, który ustalił cele dotyczące przejścia na zieloną energię oraz ograniczenia wylesiania. Wezwał uczestników do przyjęcia NCQG w zakresie finansowania klimatycznego oraz przedstawił mechanizm Troiki, aby utrzymać zaangażowanie wśród prezydencji.

Przyjmując przewodnictwo COP29, Mukhtar Babayev podkreślił konieczność natychmiastowych działań na rzecz klimatu, koncentrując się na dwóch kluczowych filarach: jasnych planach klimatycznych i zabezpieczeniu finansowania. Podkreślił potrzebę inkluzywnego NCQG, wzmocnienia NDC, sześciokrotnego zwiększenia globalnego magazynowania energii do 2030 roku oraz zapewnienia terminowych raportów o przejrzystości bilateralnej.

Szef Klimatu UNFCCC, Simon Stiell, zaznaczył pilność w ustanowieniu nowego globalnego celu finansowania klimatu, aby umożliwić krajom redukcję emisji przy jednoczesnym utrzymaniu celu 1,5°C.

Agenda ustalona po rozwiązaniu kluczowych sporów

Dyplomaci dyskutowali o działaniach następczych dotyczących wycofywania paliw kopalnych oraz środków handlowych po COP28, ostatecznie umieszczając " UAE Dialogue" na temat wyników Global Stocktake w ramach negocjacji finansowych. Kraje BASIC wycofały swój punkt dotyczący „jednostronnych ograniczających środków handlowych” po zapewnieniach o konsultacjach, co odzwierciedla kompromis.

Osiągnięto porozumienie w sprawie globalnych rynków węglowych

COP29 osiągnął konsensus w sprawie uruchomienia globalnych rynków handlu węglem na zasadach określonych przez ONZ, aby zbierać fundusze dla krajów rozwijających się i wspierać redukcję emisji. Niektórzy negocjatorzy krytykowali proces za wykluczanie niektórych krajów, twierdząc, że rada nadzorcza przekracza swoje kompetencje.

Wyzwania wciąż występują pomimo początkowej akceptacji zasad handlu węglem

Konsensus COP29 w sprawie Artykułu 6 ustanawiającego rynki handlu węglem to znaczący krok naprzód, ale budzi obawy dotyczące zarządzania i przejrzystości. Kluczowe kwestie związane z Artykułem 6.4 pozostają nierozwiązane, co wpływa na zaufanie inwestorów. Krytycy twierdzą, że offsety węglowe często nie prowadzą do rzeczywistych redukcji emisji i nieproporcjonalnie dotykają biedniejsze kraje. Blok BASIC sprzeciwiał się politykom ograniczającym handel, takim jak CBAM w UE, a nieformalne dyskusje trwały mimo formalnych odrzucenia.

Prezydentura COP29 spotyka się z krytyką za paliwa kopalne

Prezydent Azerbejdżanu, Ilham Aliyev, uzasadniał konieczność utrzymania paliw kopalnych, krytykując podejście Zachodu i podkreślając europejskie uzależnienie od gazu azerskiego po konflikcie na Ukrainie. Jednocześnie zapewnił o zobowiązaniu do pragmatycznej „zielonej transformacji”.

Liderzy państw wzywają do natychmiastowych działań klimatycznych i podkreślają znaczenie finansowania klimatycznego

Sekretarz Generalny ONZ, Antonio Guterres, zaapelował o finansowanie klimatyczne, w celu zapobiegania katastrofom humanitarnym i utrzymaniu wzrostu temperatury na poziomie 1,5°C. Krytykował trwające inwestycje w paliwa kopalne jako "absurdalne", ogłaszając, że "rewolucja czystej energii" jest nie do zatrzymania. Szef klimatu ONZ, Simon Stiell, ostrzegł, że zmiany klimatyczne mogą powodować straty w wysokości do 5% PKB w niektórych krajach. Narody takie jak Papua Nowa Gwinea wyraziły frustrację z powodu niedoboru funduszy, podczas gdy premier Barbadosu, Mia Mottley, zaproponowała podatki na paliwa kopalne, aby wspierać działania na rzecz klimatu.

Kraje aktualizują NDC

Wielka Brytania ogłosiła cel redukcji emisji o 81% do 2035 roku w porównaniu do poziomów z 1990 roku. Brazylia planuje opublikować szczegółowy plan klimatyczny, mając na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych o 59-67% do 2035 roku, koncentrując się na rolnictwie i redukcji wylesiania.

Projekt NCQG zaakceptowany do negocjacji przez G77 i Chiny

Podczas dyskusji klimatycznych ONZ przedstawiono obszerny projekt nowego celu finansowania klimatycznego. Grupa G77 i Chiny zażądały bardziej zwięzłej wersji. Powstał uproszczony projekt proponujący roczny cel finansowania klimatycznego w wysokości 1,5 biliona dolarów. Trwają dyskusje dotyczące uwzględnienia niepreferencyjnych inwestycji z krajów rozwiniętych. Ostatecznie projekt został zaakceptowany jako podstawa do przyszłych rozmów.

Inicjatywy skoncentrowane na zwiększeniu wykorzystania energii odnawialnej i jądrowej ogłoszone przez wiele krajów

Globalny Budżet Węglowy 2024(Global Carbon Budget 2024 ) przewiduje wzrost emisji z węgla do rekordowego poziomu 37,4 miliarda ton w 2024 roku, co stanowi wzrost o 0,8% w porównaniu do 2023 roku. Pomimo postępów w zakresie energii odnawialnej i pojazdów elektrycznych, emisje paliw kopalnych wciąż rosną. Chociaż 22 kraje zmniejszyły emisje, globalne poziomy przez ostatnie 10 lat  pozostają na niezmienionym poziomie. W odpowiedzi na COP29 kilka krajów ogłosiło nowe inicjatywy:

• Brazylia zaktualizowała swój plan NDC, zakładający redukcję emisji do 2035 roku z 59% do 67% w porównaniu do poziomów z 2005 roku.
• Minister Energetyki Azerbejdżanu ujawnił plany zwiększenia odnawialnych źródeł energii do 2250 MW do 2030 roku, co stanowi 35,5% całkowitej mocy tego kraju, oraz wygenerowania dodatkowych 5 GW, aby zmniejszyć emisje o 10 miliardów ton.
• Indonezja zobowiązała się do zwiększenia mocy energii odnawialnej poprzez dodanie 100 GW w ciągu najbliższych 15 lat, z 75 GW z odnawialnych źródeł.
• Turcja ogłosiła cel zwiększenia udziału energii odnawialnej do 50% i energii jądrowej do 29% do 2053 roku, dążąc do 80% energii wolnej od węgla.
• Kuwejt zobowiązał się do osiągnięcia neutralności węglowej do 2060 roku, z celem wytwarzania 50% energii elektrycznej z energii słonecznej do 2050 roku i zmniejszenia emisji węgla o 40% do 2040 roku.

W odniesieniu do energii jądrowej, Włochy i Czechy poparły jej wykorzystanie w celu zaspokojenia rosnących potrzeb energetycznych. Sześć dodatkowych krajów, w tym Salwador i Nigeria, dołączyło do deklaracji, aby potroić wykorzystanie energii jądrowej do 2050 roku podczas Światowego Szczytu Działań Klimatycznych. USA ogłosiły plan działania na rzecz wdrożenia 200 GW energii jądrowej do 2050 roku, w tym cel pośredni 35 GW do 2035 roku, utrzymując tempo 15 GW rocznie do 2040 roku. Z kolei amerykańscy urzędnicy ds. klimatu uzasadniali zwiększenie produkcji ropy jako sposób na finansowanie projektów odnawialnych i rozwijanie zrównoważonych technologii.

Krótkie podsumowanie tygodnia 18-22.11.2024 na COP29

Dzień 8

COP29 kończy pierwszy tydzień bez przełomów, uwaga skupiona na szczycie G20 w Brazylii

Pierwszy tydzień szczytu COP29 zakończył się bez znaczących postępów, głównie z powodu głębokich podziałów między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się w kwestiach, takich jak finansowanie klimatyczne, środki handlowe i sprawiedliwy podział odpowiedzialności za działania na rzecz klimatu. Szef klimatyczny ONZ, Simon Stiell, podkreślił kluczową rolę liderów G20 we wspieraniu krajów najbardziej narażonych na zmiany klimatyczne i wezwał do działania w zakresie finansowania klimatycznego, w tym zwiększenia dotacji dla krajów rozwijających się oraz reformowania wielostronnych banków rozwoju.

Szczyt G20, który rozpoczął się 18 listopada w Brazylii, będzie uważnie obserwowany pod kątem politycznej woli ożywienia impasu w negocjacjach w Baku. Jednocześnie Brazylia planuje wykorzystać swoją prezydencję w G20, aby zaproponować globalny roczny podatek w wysokości 2% od miliarderów na finansowanie działań klimatycznych i walkę z ubóstwem, co napotyka opór ze strony USA i części państw europejskich.

Zatrzymane postępy w kluczowych kwestiach, takich jak finansowanie klimatyczne i adaptacja

Rozmowy na temat finansowania klimatycznego zwolniły po obiecującym początku. Negocjatorzy pracują nad nową wersją projektu celu finansowego (NCQG), który zmniejszono z 34 do 25 stron. Propozycje obejmują roczne finansowanie w przedziale od 100 miliardów do 2 bilionów USD, jednak pozostają znaczące różnice w kwestiach dotyczących kwot i odpowiedzialności za emisje. Kraje rozwinięte opowiadają się za wielowarstwowym podejściem inwestycyjnym, podczas gdy kraje rozwijające się podkreślają konieczność bezpośredniego finansowania i sprawiedliwego podziału obciążeń na podstawie historycznych emisji.

Program działań w zakresie łagodzenia zmian klimatu (Mitigation Work Programme, MWP) napotkał trudności, ponieważ projekt nieformalnej noty został odrzucony przez wiele krajów rozwijających się z powodu języka spoza mandatu forum, nie mieszczącym się w formalnym zakresie działań. Kraje te, w tym Indie, podkreśliły potrzebę przestrzegania istniejących mandatów i adresowania jednostronnych środków handlowych.

Nowe zobowiązania w zakresie dekarbonizacji i energii odnawialnej

Podczas Dnia Energii, prezydencja COP29 wezwała strony do poparcia trzech inicjatyw wspierających zobowiązanie COP28 w zakresie energii odnawialnej, efektywności energetycznej i wodoru. Obejmują one:

• Pakt na rzecz przechowywania energii i sieci (1,5 tys. GW magazynów i infrastruktury sieciowej),
• Zielone strefy energetyczne i korytarze energetyczne (m.in. Centralny Korytarz Zielonej Energii w Azji Środkowej),
• Deklarację Wodorową dla rozwoju czystego rynku wodoru.

Dodatkowo gospodarz COP29 – Azerbejdżan, ogłosił inicjatywy w zakresie redukcji emisji i promowania technologii niskoemisyjnych. Wspólnie z BP i Oil and Gas Decarbonization Charter (Globalna Karta Dekarbonizacji) wdrażane będą projekty raportowania emisji metanu i zmniejszania ich intensywności.

Technologie cyfrowe jako narzędzia w walce ze zmianami klimatu

Podczas Dnia Nauki, Technologii, Innowacji i Cyfryzacji COP29 ogłoszono Deklarację Zielonego Działania Cyfrowego (Green Digital Action Declaration), podkreślając potencjał sztucznej inteligencji i analityki danych w poprawie efektywności energetycznej oraz wspieraniu adaptacji klimatycznej. Jednocześnie prezydent COP29 zwrócił uwagę na wyzwania związane z rosnącą cyfryzacją, która zwiększa zużycie energii i emisje (4% globalnych emisji).

Chiny ogłosiły rozwój ekosystemu zielonego przemysłu cyfrowego, a inicjatywy technologiczne wspierały także lepsze systemy wczesnego ostrzegania przed katastrofami klimatycznymi.

Dzień 9

Szczyt G20 wysyła sprzeczne sygnały dla negocjacji COP29

W obliczu impasu w kluczowych kwestiach na COP29 liderzy pokładali nadzieje w zakończonym 19 listopada szczycie przywódców G20 w Brazylii, licząc na przełamanie zastoju. W „Deklaracji Przywódców G20 z Rio de Janeiro” uznano potrzebę zwiększenia finansowania klimatycznego z miliardów do bilionów dolarów z różnych źródeł i wyrażono poparcie dla osiągnięcia sukcesu w wyznaczeniu Nowego Kolektywnego Celu Finansowego (NCQG) na COP29. Co ciekawe, kraje G20 zgodziły się również na wspólną pracę nad opodatkowaniem najbogatszych, aby przyspieszyć realizację kluczowych celów klimatycznych i społecznych do 2030 roku. Jednak w finalnej deklaracji zabrakło konkretnych rozwiązań i zobowiązań.

Ponadto komunikat skupiał się na celu ograniczenia globalnego ocieplenia do 2°C, zgodnie z Porozumieniem Paryskim, ale nie wspomniano o konieczności odejścia od paliw kopalnych, co rozczarowało obserwatorów COP29.

W trakcie szczytu Brazylia, UNESCO i Organizacja Narodów Zjednoczonych uruchomiły Globalną Inicjatywę na rzecz Integralności Informacji o Zmianach Klimatu, mającą na celu wzmocnienie badań i działań przeciwdziałających dezinformacji opóźniającej i torpedującej działania na rzecz klimatu.

Międzynarodowe organizacje wzywają do opłat solidarnościowych, a Indie podkreślają sprawiedliwość finansowania klimatycznego

W obliczu kryzysu finansowania klimatycznego inicjatywy takie jak Paris Pact for People and the Planet  oraz Inicjatywa Bridgetown dążą do reform międzynarodowych mechanizmów finansowych, aby lepiej wspierać kraje narażone na zmiany klimatu. Wzywają do wprowadzenia „opłat solidarnościowych” od transportu morskiego i paliw kopalnych, które mogłyby generować ponad 100 miliardów USD rocznie.

Indie opowiadają się za celem finansowym opartym na sprawiedliwości klimatycznej i wskazują cztery kluczowe obszary działań: nieograniczony transfer technologii, priorytet finansowania klimatycznego, zwiększoną współpracę międzynarodową oraz budowanie wzajemnego zaufania między krajami.

W tym tygodniu kontynuowano nieformalne negocjacje dotyczące celu finansowania klimatycznego, równolegle z rozpoczęciem rozmów ministerialnych. 20 listopada ma zostać opublikowana poprawiona wersja projektu tekstu, aby przyspieszyć dyskusje.

COP29 apeluje o wsparcie sektora rolnego na rzecz odporności klimatycznej

Rolnicy pilnie wzywają do zwiększenia udziału finansowania klimatycznego na potrzeby rolnictwa. Obecnie luka wynosi 1 bilion USD, a drobni rolnicy otrzymują mniej niż 1% środków na finansowanie klimatyczne od krajów rozwiniętych. Tymczasem dyrektor UNEP wezwał do globalnych działań na rzecz ograniczenia emisji metanu z odpadów organicznych.

Podczas COP29 ogłoszono szereg kluczowych inicjatyw i celów wspierających sektor rolny:

• Ponad 30 krajów podpisało  Declaration on Reducing Methane from Organic Waste, koncentrującą się na marnotrawieniu żywności, które odpowiada za 20% globalnych emisji metanu.
• FAO we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa Azerbejdżanu uruchomiła inicjatywę klimatyczną  Baku Harmoniya Climate Initiative for Farmers, mającą na celu transformację systemów rolno-spożywczych i wzmocnienie społeczności wiejskich. Bank Światowy ogłosił wsparcie tej inicjatywy, zapowiadając podwojenie inwestycji klimatycznych w rolnictwie do 9 miliardów USD rocznie do 2030 roku.
• Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD), w ramach programu redukcji metanu w rolnictwie, zgodził się przeznaczyć 900 milionów USD na pomoc dla 17 krajów i rozwój 10 projektów, które skorzystają ponad 3 miliony drobnych rolników.
• 78 organizacji pozarządowych poparło dokument polityczny na rzecz zapewnienia finansowania klimatycznego dla rolników, koncentrując się na regeneracji gleby i mobilizacji inwestycji prywatnych.

Ochrona zasobów wodnych w centrum uwagi COP29

Podczas COP29 Międzynarodowe Stowarzyszenie Energetyki Wodnej przy wsparciu ponad 30 rządów i agencji międzynarodowych uruchomiło  Global Alliance for Pumped Storage, mający na celu rozwój energetyki wodnej opartej na magazynowaniu.

W celu rozwiązania problemu niedoboru wody Kazachstan planuje przyspieszenie wdrażania technologii oszczędzania wody, zwiększając zasięg geograficzny o 150 000 hektarów rocznie. Tymczasem partnerstwo na rzecz adaptacji wodnej w Azji Południowo-Wschodniej, zainicjowane przez Singapore International Foundation i Światowe Forum Ekonomiczne, ma zapewnić zrównoważony dostęp do czystej wody dla społeczności wiejskich w Malezji do 2030 roku. Azerbejdżan ogłosił również nową krajową strategię wodną, która zakłada dywersyfikację źródeł wody oraz recykling ścieków dla celów rolniczych i przemysłowych, wykorzystując potencjał Morza Kaspijskiego.

Nowe zobowiązania dotyczące handlu węglem w obliczu problemów z integralnością

Niedawno sfinalizowane nowe standardy rynku węglowego ONZ stanowią istotny postęp w działaniach na rzecz klimatu. Jednak obawy dotyczące integralności umów kompensacyjnych podkreślają wyzwania w przekładaniu tych zobowiązań na konkretne wyniki.

Singapur, który ma już umowy handlowe dotyczące węgla z Papuą-Nową Gwineą i Ghaną, podpisał Memorandum of Understanding (MoU) z Zambią, co pozwoli na zakup kredytów węglowych z projektów realizowanych w tym kraju.

Dzień 10

Rosnąca presja na doradców rządowych i przywódców G20 w celu przełamania impasu na COP29 w obliczu ostrzeżeń naukowców o eskalacji ryzyk klimatycznych

Naukowcy ostrzegają, że cel ograniczenia globalnego ocieplenia do 1,5°C staje się praktycznie nieosiągalny, a w 2024 roku prawdopodobnie zostanie on przekroczony z powodu rekordowych emisji i opóźnionych działań globalnych. Pomimo ponurych prognoz postępy w czystej energii oraz poprawa polityki klimatycznej od czasu Porozumienia Paryskiego dają pewne nadzieje. Podkreśla to konieczność przyspieszenia działań klimatycznych i przełamania obecnego impasu między państwami na COP29. Szef ds. klimatu ONZ, Simon Stiell, wezwał liderów do priorytetowego traktowania współpracy, ostrzegając, że polityczne rozgrywki mogą utrudniać postęp. Podkreślił konieczność unikania opóźnień oraz znaczenie równoległych negocjacji i współpracy, aby osiągnąć kompleksowe porozumienie.

Rosnąca presja na przełamanie impasu w drugim tygodniu COP29

Gdy COP29 wkracza w drugi tydzień, presja na rządy, by rozwiązały impas w różnych negocjacjach, narasta. Ministrowie z Niemiec, Australii, Południowej Afryki i innych krajów starają się przełamać zastoje w kwestiach finansowania klimatycznego oraz odejścia od paliw kopalnych.

Uwaga kieruje się także na szczyt przywódców G20 w Rio de Janeiro, gdzie oczekuje się zdecydowanych działań mających na celu przełamanie impasu. Sekretarz Generalny ONZ António Guterres wezwał kraje G20 do „przywództwa” w redukcji emisji i rozwiązania zastoju na COP29, podkreślając kluczową rolę G20, które odpowiada za 80% globalnych emisji.

Kraje rozwijające się wyrażają obawy dotyczące dotychczasowych wyników COP29

Indie zwróciły uwagę na jednostronne środki handlowe, szczególnie Mechanizm Dostosowywania Cen na Granicach UE (CBAM), który może zmniejszyć konkurencyjność towarów z krajów rozwijających się na innych rynkach. Indie podkreśliły również znaczenie transferu technologii, wzywając COP29 do usunięcia barier związanych z prawami własności intelektualnej i uczynienia technologii czystej energii bardziej dostępnymi dla krajów rozwijających się. Przywódcy Południowej Afryki i regionu Pacyfiku dołączyli do żądań większego wsparcia finansowego i technologicznego na rzecz transformacji niskoemisyjnej.

Impas w negocjacjach dotyczących celu finansowania klimatycznego trwa

Negocjacje nad Nowym Kolektywnym Celem Finansowym (NCQG) utknęły w martwym punkcie, ponieważ kraje rozwijające się domagają się co najmniej 1 biliona USD rocznie, zastępując przestarzały cel 100 miliardów USD. Kraje rozwinięte nie zgadzają się na te żądania, a spory dotyczą także wkładu takich krajów jak Chiny, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie.

Aby przezwyciężyć podziały, UE zaproponowała dobrowolne wkłady, umożliwiając bogatszym krajom rozwijającym się, takim jak Chiny i państwa Zatoki Perskiej, udział bez zmiany ich klasyfikacji jako krajów rozwijających się. Komisarz ds. klimatu UE Wopke Hoekstra podkreślił wspólną odpowiedzialność, ale zauważył, że potrzebne są także fundusze sektora prywatnego.

Opór wobec odejścia od paliw kopalnych

Dyskusje na temat transformacji energetycznej napotkały silny opór ze strony Arabii Saudyjskiej i koalicji krajów rozwijających się, co opóźnia postęp w redukcji emisji. G20 osiągnęło częściowy przełom, skupiając się na eliminacji „nieefektywnych subsydiów dla paliw kopalnych”, ale pomijając szerzej kwestię użytkowania paliw kopalnych.

Prezydent COP29, Mukhtar Babayev, mianował Norwegię i Południową Afrykę mediatorami. Kraje rozwinięte i małe państwa wyspiarskie podkreślają potrzebę solidnych ustaleń, które będą przewodnikiem dla planów klimatycznych na 2025 rok.

Postęp w negocjacjach dotyczących rynków węglowych z wyzwaniami

COP29 przyjęło kluczową decyzję dotyczącą rozwoju programów niezwiązanych z rynkiem w ramach Artykułu 6.8 Porozumienia Paryskiego, które wspierają krajowe plany klimatyczne, promując zrównoważony rozwój. Jednak negocjacje wokół Artykułów 6.2 i 6.4 napotykają kluczowe przeszkody, takie jak kwestie autoryzacji przez kraje gospodarzy czy ograniczenia dotyczące handlu wtórnego kredytami węglowymi.

Pierwsze raporty przejrzystości podkreślają postępy, ale także wyzwania

Jedenaście krajów, w tym Niemcy, Japonia i Singapur, przedstawiło swoje pierwsze dwuletnie raporty przejrzystości w ramach wzmocnionego systemu Porozumienia Paryskiego. Raporty te mają pomóc w śledzeniu postępów i identyfikacji luk w polityce klimatycznej.

Wnioski

Pomimo pewnych postępów, COP29 stoi przed poważnymi wyzwaniami w kwestii finansowania klimatycznego, zobowiązań dotyczących paliw kopalnych i rynków węglowych. Oczekuje się, że kluczowe decyzje zapadną w kolejnych dniach, ale bez wyraźnego przełomu negocjacje mogą zakończyć się kolejnym impasem.

Dzień 11

Impas w negocjacjach dotyczących celu finansowania klimatycznego w związku z rozbieżnymi wizjami i nierozwiązanymi kwestiami

Ministrowie na COP29 stanęli przed poważnymi wyzwaniami związanymi z pogodzeniem rozbieżnych poglądów na temat nowego celu finansowania klimatycznego dla krajów rozwijających się. Propozycje dotyczące rocznego finansowania publicznego wahają się od 440 miliardów USD do 900 miliardów USD – co jest znacznie poniżej 1,3 biliona USD, którego domagają się kraje rozwijające się, apelując o bardziej zrównoważoną dyskusję.

Inne kluczowe kwestie, takie jak struktura finansowania i skład wkładów, pozostają nierozwiązane. Kraje rozwinięte popierają szerszą bazę finansowania, obejmującą źródła prywatne i wielostronne. Na przykład Unia Europejska (UE) wzywa takie kraje jak Korea Południowa, Singapur i Brazylia do wkładu w globalne finansowanie klimatyczne, oczekując jednocześnie, że Chiny i Indie przejmą większą odpowiedzialność za rozwiązanie wyzwań klimatycznych. Ponadto UE zaznacza, że pozostaje nieugięta w kwestii globalnego zobowiązania do odejścia od paliw kopalnych, naciskając na silne polityki łagodzenia skutków zmian klimatycznych oraz jasne zapisy dotyczące transformacji energetycznej w finalnym dokumencie.

Like-Minded Developing Countries (LMDC) odrzuciły propozycję rozszerzenia bazy wkładów o kraje rozwijające się, nazywając ją „super czerwoną linią”. Podkreślili, że Porozumienie Paryskie nakłada obowiązek finansowania z krajów rozwiniętych na rzecz krajów rozwijających się, a dobrowolne wkłady krajów rozwijających się powinny być wyłączone z nowego projektu celu finansowego (NCQG). Ten sprzeciw pojawia się, mimo że niektórzy delegaci z biedniejszych krajów twierdzą, że Chiny i Indie nie powinny już być klasyfikowane jako kraje rozwijające się. Odzwierciedla to rosnące przekonanie, że obecny system klasyfikacji, oparty na ramach z 1992 roku, jest przestarzały i wymaga reformy, aby lepiej uwzględnić odpowiedzialność za zmiany klimatyczne i wsparcie finansowe.

Dalsze napięcia pojawiły się w związku z żądaniami dotyczącymi zobowiązań w zakresie łagodzenia skutków zmian klimatycznych, gdyż kraje rozwijające się podkreślają, że odpowiednie finansowanie jest kluczowe dla procesu dekarbonizacji.

Prezydencja COP29 planuje opublikowanie pierwszego pełnego projektu tekstu dotyczącego finansowania klimatycznego 21 listopada. Chociaż projekt ten ma stanowić punkt wyjścia do rozwiązania kwestii, nie jest jeszcze finalny. Główny negocjator Yelchin Rafiyev nazwał go „jasnym krokiem naprzód”, ale podkreślił, że kluczowe nierozwiązane kwestie pozostają.

Negocjacje nad Globalnym Celem Adaptacji utknęły w martwym punkcie

Impasy dotyczą finansowania i niejasnych wskaźników postępów. Kraje rozwijające się potrzebują od 215 do 387 miliardów USD rocznie na działania adaptacyjne, ale kraje rozwinięte opóźniają zwiększenie funduszy, mimo wcześniejszych obietnic. Grupa Afrykańska wezwała do potrojenia finansowania na adaptację i przejścia z pożyczek na dotacje, wskazując, że opóźnienia tylko zwiększą koszty i trudności. Tylko 58 krajów przedstawiło krajowe plany adaptacyjne (NAP), co zagraża celom GGA.

Dyskusje nad dialogiem ZEA w zakresie realizacji wyników Globalnego Przeglądu (Global Stocktake, GST) pozostają kontrowersyjne

Dialog, ustanowiony na COP28, ma na celu posuwanie działań na rzecz klimatu zgodnie z wynikami GST, ale jego zakres budzi spory. Kraje rozwinięte wspierają uwzględnienie wszystkich wyników GST, w tym przejścia energetycznego, podczas gdy kraje rozwijające się koncentrują się na finansowaniu Krajowych Określonych Wkładów (NDC), budowaniu zdolności oraz transferze technologii. Proponowane opcje dla dialogu wahają się od wąskiego mandatu skoncentrowanego na finansach po szersze podejście. Dodatkowo, rozmowy o redukcji emisji zostały przerwane przez propozycję Arabii Saudyjskiej, by opóźnić działania do połowy 2025 roku, co zmusiło liderów COP do interwencji, aby zapobiec dalszemu blokowaniu.

Wyzwania w negocjacjach dotyczących rynków węglowych w ramach Artykułu 6 w obliczu wysiłków ASEAN na rzecz zjednoczonego rynku

Dyskusje na temat międzynarodowych rynków węglowych posuwają się naprzód, ale są utrudnione przez nieporozumienia, szczególnie dotyczące funkcji rejestru Artykułu 6.2. Kraje rozwinięte, takie jak USA i Japonia, preferują prosty system księgowania, podczas gdy kraje rozwijające się, w tym kraje afrykańskie, małe wyspiarskie państwa oraz najmniej rozwinięte kraje, dążą do rejestru umożliwiającego bezpośrednie transakcje kredytami węglowymi. Singapur zaproponował „system rejestru dwuwarstwowego” jako rozwiązanie pośrednie.

Kwestie takie jak szczegóły wymiany kredytów dwustronnych oraz zapobieganie podwójnemu liczeniu kredytów węglowych pozostają nierozwiązane, a ministrowie pracują nad nowymi projektami dla Artykułów 6.2 i 6.4. Osiągnięcie konsensusu jest kluczowe dla ustanowienia skutecznych zasad handlu kredytami węglowymi zgodnych z celami klimatycznymi.

Postęp w transformacji energetycznej paliw kopalnych, gdy kraje podpisują inicjatywy na rzecz ograniczenia użycia węgla i poprawy efektywności energetycznej

25 krajów i UE zobowiązały się do nierozpoczynania nowych elektrowni węglowych w swoich planach klimatycznych. Jednak kluczowe kraje konsumujące węgiel, w tym Chiny, Indie i USA, nie dołączyły do tego zobowiązania. Nacisk na wygaszanie węgla wynika z rosnącego zużycia energii węglowej na świecie mimo wcześniejszych obietnic, z rekordowym wzrostem w 2023 roku.

Rozmowy o zwiększeniu globalnej efektywności energetycznej, by osiągnąć cele klimatyczne, również były głównym tematem COP29, z naciskiem na Globalną Sojusz Efektywności Energetycznej ZEA i wsparcie Europejskiego Banku Inwestycyjnego dla MSP. Celem jest podwojenie poprawy efektywności do 2030 roku, co wymaga 1,8 biliona USD rocznych inwestycji i rozwiązywania problemów, takich jak starzejąca się infrastruktura i niespójne polityki.

Pilne wezwanie do ambitnego finansowania natury w odpowiedzi na kryzys klimatyczny

Koalicja 70 organizacji pozarządowych, firm i grup rdzennych ludów wezwała podczas COP29 do pilnych działań w celu finansowania rozwiązań opartych na naturze (Nature Based Solutions, NbS) w odpowiedzi na kryzys klimatyczny. Apelują o przyjęcie przez Ramową Konwencję Narodów Zjednoczonych ds. Zmian Klimatycznych (UNFCCC) celu NCQG na poziomie co najmniej 1 biliona USD rocznie, aby finansować NbS i zatrzymać szkodliwe przepływy finansowe. NbS mogą dostarczyć jedną trzecią redukcji emisji do 2030 roku, ale są niedofinansowane. W oświadczeniu podkreśla się potrzebę uznania związku między zmianami klimatycznymi, bioróżnorodnością i celami zrównoważonego rozwoju.

Dzień 12

Wstępne odrzucenie projektu finansowania klimatycznego z powodu rozbieżnych wizji i nierozwiązanych kwestii

Projekt dokumentu dotyczącego finansowania klimatycznego, opublikowany 21 listopada na COP29, przedstawia dwie główne opcje dla celu po 2025 roku, pozostawiając nierozstrzygnięte kluczowe kwestie, takie jak: wysokość finansowania, źródła oraz priorytetyzacja najbardziej narażonych krajów.

Opcja pierwsza, popierana przez kraje rozwijające się, zakłada roczne cele finansowe na lata 2025-2035, finansowane głównie przez kraje rozwinięte, przy czym dobrowolne wkłady krajów rozwijających się nie są uwzględniane w głównym celu. Zakłada się zarówno finansowanie publiczne, jak i prywatne, z głównym ciężarem spoczywającym na krajach rozwiniętych.

Opcja druga, preferowana przez kraje rozwinięte, proponuje cel finansowy na lata 2025-2035 z różnych źródeł, w tym publicznych, prywatnych i funduszy z rynków węgla, ale budzi wątpliwości co do integralności finansowania klimatycznego. Podkreśla się w niej rolę krajów rozwiniętych jako liderów w finansowaniu klimatycznym, uwzględniając również wkład krajów o dużych możliwościach ekonomicznych.

Rozbieżności wciąż istnieją w kwestii priorytetowego finansowania dla Najsłabiej Rozwiniętych Krajów (LDC) oraz Małych Rozwijających się Krajów Wyspiarskich (SIDS), przy czym zaproponowane minimalne kwoty finansowania wynoszą odpowiednio 220 miliardów USD i 39 miliardów USD, ale na ten moment jest brak konsensusu w tej sprawie. Krytycy wskazują również na brak ustalonych celów redukcji emisji, adaptacji oraz rozwiązywania problemu strat i szkód, a także na zezwolenie na inwestycje w paliwa kopalne oraz kredyty węglowe jako formy finansowania klimatycznego.

Wzywa się do kompromisowej „Opcji 3”, mającej na celu przezwyciężenie tych rozbieżności, a prezydencja COP29 obiecuje krótszy, doprecyzowany projekt z jasnymi celami finansowymi w nadchodzących aktualizacjach.

Kwestią nierozstrzygniętą pozostaje również wysokość finansowania klimatycznego, z ostatnią wersją projektu wskazującą na nieokreśloną kwotę „X bilionów dolarów” rocznie na lata 2025-2035. Różne grupy zaproponowały różne kwoty finansowania klimatycznego:

• G77 i Chiny domagają się konkretnego celu wynoszącego 1,3 biliona USD do 2030 roku, koncentrując się na dotacjach i finansowaniu preferencyjnym, i są niezadowolone z braku zaangażowania krajów rozwiniętych. Domagają się jasnego celu finansowego, odrzucając ogólne odniesienia do szerszych przepływów inwestycyjnych i finansowania krajowego. Podkreślają również, że to kraje rozwinięte ponoszą główną odpowiedzialność za finansowanie klimatyczne, zgodnie z Porozumieniem Paryskim, i że działania na rzecz klimatu nie mogą hamować rozwoju biedniejszych krajów.
• LMDC (Like-Minded Developing Countries) domaga się 600 miliardów USD funduszy publicznych z dodatkowymi funduszami prywatnymi na warunkach preferencyjnych.
• Sojusz Małych Wyspiarskich Krajów (AOSIS) domaga się 900 miliardów USD z funduszy rządowych, a Grupa Arabska proponuje 440 miliardów USD.
• Kraje rozwinięte nie osiągnęły porozumienia w tej sprawie, a Unia Europejska rozważa cel roczny na poziomie od 200 do 300 miliardów USD.

Ponadto, projekt Globalnego Celu w Zakresie Adaptacji (GGA) jest obecnie dyskutowany, w tym kwestie finansowego wsparcia, transferu technologii oraz budowania zdolności między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się. Kraje rozwijające się, takie jak LMDC i Grupa Negocjatorów Afrykańskich (AGN), domagają się celu w wysokości 400 miliardów USD, podczas gdy kraje rozwinięte chcą odroczyć tę decyzję do dyskusji na temat Nowego Kolektywnego Celu Finansowego (NCQG) w 2029 roku. Projekt GGA pozostaje otwarty na temat „sposobów realizacji”, bez osiągnięcia konsensusu. Prace nad wskaźnikami śledzenia wsparcia w ramach UAE-FGCR (UAE Framework for Global Climate Resilience) trwają, z kluczowymi rozmowami zaplanowanymi na COP30 w 2025 roku.

Kraje są niezadowolone z niejasnych i „nieprzydatnych” projektów tekstów dotyczących NCQG. Prezydencja Azerbejdżanu i Sekretarz Generalny ONZ podkreślili wagę finansowania działań na rzecz klimatu, a UE i USA opowiadają się za wkładami krajów zamożniejszych – celując pośrednio w Chiny i bogate państwa Zatoki Perskiej – oraz podkreślają potrzebę wsparcia adaptacji w krajach narażonych. Tymczasem kraje rozwijające się domagają się konkretnego celu finansowego i twierdzą, że to kraje rozwinięte ponoszą odpowiedzialność za NCQG, podczas gdy małe państwa wyspiarskie domagają się twardych zobowiązań dotyczących minimalnych potrzeb finansowych.

COP29 napotyka impas w kwestii zobowiązań związanych z paliwami kopalnymi w obliczu globalnych podziałów

COP29 spotkał się z krytyką za osłabione zapisy dotyczące redukcji emisji, które teraz zajmują zaledwie trzy strony, pozbawione kluczowych zapisów dotyczących paliw kopalnych i energii odnawialnej. Kraje rozwinięte, takie jak USA, Wielka Brytania, Australia, Niemcy oraz małe państwa wyspiarskie wyraziły rozczarowanie z powodu wycofania się COP29 z historycznych zobowiązań dotyczących paliw kopalnych, przyjętych na COP28.

Kraje, takie jak Indie i Arabia Saudyjska, sprzeciwiły się wezwania do redukcji paliw kopalnych w ramach przeglądu globalnego, powołując się na swoją gospodarczą zależność od paliw kopalnych. Ponadto Arabia Saudyjska, prowadząca koalicję 22 krajów arabskich, stanowczo sprzeciwiła się jakimkolwiek odniesieniom do wygaszania paliw kopalnych w porozumieniach. Była minister klimatu Kanady, Catherine McKenna, skrytykowała ten opór, wzywając do zdecydowanych działań w walce z „kryzysem klimatycznym spowodowanym przez paliwa kopalne”.

Pomimo tych wyzwań, kraje nadal wyznaczają ambitne cele klimatyczne. Na przykład, Meksyk zobowiązał się do osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 roku, z nowym naciskiem na energię odnawialną, a Indonezja ogłosiła plany przyspieszenia wycofywania węgla do 2040 roku, planując 75 GW energii odnawialnej.

Krytyka projektu rynków węglowych w związku z problemami z przejrzystością i odpowiedzialnością

Eksperci podnoszą poważne obawy dotyczące projektu tekstu o rynkach węglowych w ramach Artykułu 6.2 Porozumienia Paryskiego, wskazując na problemy z przejrzystością, odpowiedzialnością i integralnością środowiskową. Inne kluczowe kwestie to pominięcie „wspólnych podejść”, co naraża na nadużycia i brak zabezpieczeń przed podwójnym liczeniem redukcji emisji. Osłabienie zapisów dotyczących weryfikacji wyników łagodzenia oraz obawy dotyczące funkcjonowania globalnego rejestru do śledzenia kredytów węglowych – co jest źródłem nieporozumień między krajami rozwiniętymi a rozwijającymi się – również zagrażają wiarygodności i funkcjonowaniu systemu handlu kredytami węglowymi.

Mimo że wciąż trwają negocjacje nad Artykułem 6, rynki węglowe poczynają postępy, a Norwegia przekazała do 50 milionów USD na Fundusz Klimatyczny Azjatyckiego Banku Rozwoju (ADB), aby wspierać projekty kredytów węglowych w regionie Azji i Pacyfiku, a Pakistan ogłosił politykę dotyczącą rynku węglowego.