Jak wynika ze sprawozdania opublikowanego przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (dalej: GIIF) 2022 rok był rekordowy pod względem zawiadomień o działalności i transakcjach podejrzanych, przy jednoczesnym spadku liczby zawiadomień przekazywanych przez GIIF do jednostek prokuratury w związku z podejrzeniem prania pieniędzy. Dokument zawiera również informacje na temat przeprowadzonych przez GIIF kontroli i prac nad aktualizacją Krajowej Oceny Ryzyka.
W zeszłym roku GIIF otrzymał łącznie ponad 4500 tzw. SARów (z ang. Suspicious Activity Reports), jest to najwyższa liczba zawiadomień zarejestrowanych w ciągu roku i stanowi 17% wzrost w stosunku do 2021 r. 95% z tych zawiadomień zostało przekazanych przez instytucje obowiązane,~ 4,6% przez jednostki współpracujące, zaś pozostałe ~ 0,4% pochodziło z innych źródeł.
Postępowania analityczne GIIF
Pomimo rekordowej liczby zawiadomień, w 2022 r. zanotowano ponad 11% spadek liczby wszczętych przez GIIF postępowań analitycznych dotyczących podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu (z 2447 w 2021 r. na 2166 w 2022r.) Znacząco (o ponad 37%) spadła również liczba zawiadomień głównych przekazywanych przez GIIF do jednostek prokuratury w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa prania pieniędzy – w 2021 r. było ich 519, w 2022 r. 326. Aż 56% zawiadomień głównych stanowiły zawiadomienia dotyczące podejrzenia prania pieniędzy pochodzących z korzyści związanych z różnego rodzaju oszustwami i wyłudzeniami, 26% – z przestępstwami skarbowymi, natomiast 6% zawiadomień dotyczyło przemytu i nielegalnego handlu. Oszustwa i wyłudzenia identyfikowane przez GIIF to m.in.:
· doprowadzenie osób fizycznych, często obcokrajowców, do niekorzystnego rozporządzania mieniem poprzez oferowanie tym osobom fikcyjnych inwestycji głównie w kryptowaluty.
· podszywanie się pod inną osobę lub pod kontrahenta i przekonywanie głównie podmiotów gospodarczych do zlecenia płatności na rachunki oszustów.
· wyłudzenie danych dostępowych do produktów finansowych lub innych poufnych informacji umożliwiających kradzież środków.
Łączna wartość blokad i wstrzymań dokonanych przez GIIF w 2022 r. wyniosła 165,9 mln zł i nieznacznie spadła w porównaniu do roku poprzedniego, w którym wyniosła 179,1 mln zł. Należy zwrócić uwagę na to, że aż ~ 115 mln zł (czyli około 70%) zostało zablokowanych i wstrzymanych przez GIIF na skutek zawiadomień przekazanych przez instytucje obowiązane w trybie art. 86 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Kontrole przeprowadzone przez GIIF
W zeszłym roku GIIF przeprowadził 8 kontroli w instytucjach obowiązanych, w tym w 3 bankach. W ich wyniku stwierdzono łącznie 148 nieprawidłowości dotyczących braków natury formalnej oraz nieprawidłowości merytorycznych. Ponadto GIIF w związku z przeprowadzoną kontrolą, skierował do prokuratury 4 zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niedopełnienia obowiązku przekazania Generalnemu Inspektorowi zawiadomienia o podejrzeniach w obszarze prania pieniędzy/finansowania terroryzmu lub przekazania GIIF nieprawdziwych lub zatajania prawdziwych danych.
Postępowania karne
Jak wynika z danych przekazanych GIIF przez Ministerstwo Sprawiedliwości w 2022 roku wszczęto 316 sądowych postępowań karnych wobec 823 osób o przestępstwo prania pieniędzy. Za popełnienie tego przestępstwa prawomocnie skazano 236 osób, natomiast 547 osób skazanych zostało w I instancji. W prowadzonych postępowaniach dokonano zabezpieczeń majątkowych w łącznej wysokości 2 883 999 zł, orzeczono zajęcie wartości majątkowych na kwotę 397 000 zł oraz orzeczono przepadek mienia w łącznej wysokości 213 043 034 zł. Jednocześnie w zeszłym roku sądy powszechne nie wszczęły ani jednego postępowania karnego w związku z przestępstwem finansowania terroryzmu, natomiast zakończyły jedno postępowanie karne, prowadzone w tym kierunku. Nie odnotowano również skazań prawomocnych za finansowanie terroryzmu.
Współpraca międzynarodowa
Spośród 399 wniosków o udzielenie informacji skierowanych do GIIF z zagranicznych jednostek analityki finansowej większość (ponad 68%) pochodziła z krajów Unii Europejskiej (najwięcej z Niemiec, Francji i Łotwy). Spoza Unii Europejskiej, najwięcej wniosków o informacje do GIIF przekazała Ukraina, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania. W związku z decyzją o zaprzestaniu wymiany informacji z rosyjską jednostką analityki finansowej, podjętej w ramach Grupy Egmont, GIIF nie udzielił odpowiedzi na dwa wnioski otrzymane z tego kraju. Z kolei GIIF skierował łącznie 400 wniosków z prośbą o udzielenie informacji, z czego również większość (68%) skierowano do państw członkowskich Unii Europejskiej (najczęściej Niemcy, Litwa i Czechy). Podobnie jak w przypadku wniosków przychodzących – wśród państw spoza UE dominowały Ukraina oraz Wielka Brytania.
Prace nad Krajową Ocenę Ryzyka
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez GIIF projekt nowej wersji Krajowej Oceny Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu przedstawiono członkom Komitetu Bezpieczeństwa Finansowego pod koniec 2022 r. Jak wskazano, na wydłużenie prac nad dokumentem wpłynęła wojna w Ukrainie i związane z nią sankcje na Rosję i Białoruś oraz napływ uchodźców na terytorium Polski. Dodatkowo w październiku 2022 r. Komisja Europejska opublikowała tzw. ponadnarodową ocenę ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, która również wpłynęła na kształt projektu aktualizowanej Krajowej Oceny Ryzyka. Z uwagi na niezakończenie prac nad Krajową Oceną Ryzyka Prania Pieniędzy oraz Finansowania Terroryzmu w roku 2022, GIIF uznał za zasadne uwzględnienie w dokumencie danych statystycznych jednostek współpracujących za rok 2022, w szczególności informacji z prokuratur, Krajowej Administracji Skarbowej i policji.
Pełne sprawozdanie z działalności GIIF za 2022 rok dostępne jest na stronie Ministerstwa Finansów. [1]
Zobacz również
Wstecz
