JPK na żądanie. Od kiedy obowiązuje Jednolity Plik Kontrolny na żądanie?

Comiesięczne/ kwartalne raportowanie plików JPK (jednolity Plik Kontrolny) dla ewidencji VAT przyzwyczaiło podatników do zbierania i przekazywania danych w formacie JPK_VAT/ JPK_V7M. Inaczej jest jednak w przypadku pozostałych struktur JPK, które przekazywane są organom podatkowym na ich żądanie.

Struktury JPK na żądanie są wykorzystywane w czynnościach sprawdzających, postępowaniu podatkowym lub kontroli podatkowej i celno-skarbowej. W ramach tych procedur podatnicy przekazują księgi podatkowe i dowody księgowe, które nie podlegają korektom.

Jednolity Plik Kontrolny (JPK) na żądanie obejmuje 7 struktur:

• księgi rachunkowe – JPK_KR,
• wyciąg bankowy – JPK_WB,
• magazyn – JPK_MAG,
• faktury VAT – JPK_FA,
• faktury VAT rolnicy ryczałtowi - JPK_FA_RR,
• podatkowa księga przychodów i rozchodów – JPK_PKPIR,
• ewidencja przychodów – JPK_EWP.

Kiedy organ podatkowy może żądać JPK

Jak wspomniano powyżej, organ podatkowy może żądać przekazania JPK w ramach kontroli podatkowej, czynności sprawdzających, kontroli celno-skarbowej, czy też postępowania podatkowego. Może go żądać zarówno od podatnika, jak i od kontrahenta, jeżeli prowadzi on księgi podatkowe w formie elektronicznej. Co istotne podatnik musi być gotowy do wygenerowania struktur JPK w oparciu o wskazane przez organ podatkowy wymogi np. w przypadku pliku JPK_FA może to być data wystawienia, data VAT, bądź data sprzedaży.

Jeżeli organ podatkowy zażąda jednej/kilku z ww. struktur JPK, podatnik będzie miał nie mniej niż 3 dni na ich przekazanie (zazwyczaj jest to 7 dni). Dokładny termin zostanie określony w wezwaniu. Istnieje możliwość zwrócenia się do organu podatkowego o wydłużenie tego terminu, ale jedynie w uzasadnionych przypadkach.

JPK na żądanie – od kiedy obowiązuje?

Ważne! O JPK na żądanie mogą wnosić nie tylko organy podatkowe. Z dniem 1 stycznia 2020 r. pozwalają na to również nowe uprawnienia Prezesa UOKiK. Co więcej, pozwalają mu wystąpić z powyższym żądaniem, także do podmiotów, które nie są stronami transakcji handlowej.

Ustawa wprowadzająca nowe uprawnienia dla Prezesa UOKiK nie wskazuje, jakie sankcje będą groziły za nieprzekazanie plików JPK na żądanie Prezesa. Zastosowanie będą tu miały zatem przepisy ogólne, zgodnie z którymi za nieudzielenie informacji żądanych przez Prezesa Urzędu lub udzielenie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wynoszą do 5% przychodu osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, jednak nie więcej niż równowartość 50 mln euro.

Statystyki prowadzonych kontroli z użyciem JPK na żądanie

Poniższa statystyka prezentuje zestawienie ilości kontroli, w trakcie których wykorzystano pliki JPK (Jednolity Plik Kontrolny) na żądanie. Należy mieć jednak na uwadze, że w trakcie jednej kontroli podatkowej organ podatkowy może zażądać przedstawienia więcej niż jednej struktury JPK co w przypadku plików JPK dotyczących wyciągów bankowych czy magazynów kilku plików. 

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że zagadnienie dotyczące plików JPK na żądanie, jak i ich wykorzystanie w trakcie kontroli jest tematem wielowątkowym, na który wpływa przede wszystkim:

• Stopniowe wchodzenie obowiązku dla dużych, średnich, małych i mikro przedsiębiorców
• Rozwój narzędzi informatycznych służących do analizy danych
• COVID-19

Statystyki jasno wskazują, że pierwsze dwa lata funkcjonowania plików JPK stanowiło okres nauki dla organów podatkowych. Niska wartość ilości kontroli przeprowadzonych wynika przede wszystkim z faktu, że kontrole prowadzone w latach 2016-2017 w większości dotyczyły okresów wcześniejszych, a tym samym podatnicy nie mieli obowiązku przekazywania danych dotyczących ksiąg podatkowych oraz dowodów księgowych za te okresy w formie ustrukturyzowanej. Jednocześnie należy pamiętać, że w pierwszych dwóch latach obowiązek przekazywania plików JPK obejmował jedynie największych podatników. Kolejne rok funkcjonowania JPK na żądanie to ponad 10-krotny wzrost ilości kontroli z ich wykorzystaniem. Kolejny rok mógłby wyglądać podobnie, jednak przedsiębiorcy, jak i organy podatkowe stanęły przed wyzwaniem funkcjonowania w czasie pandemii COVID-19, co automatycznie przełożyło się na zmniejszoną ilość kontroli, a w pewnym momencie na ich brak. Organy podatkowe szybko nauczyły się funkcjonować w nowych warunkach, co widoczne jest w zwiększonej ilości kontroli podatkowych z użyciem JPK w ostatnich czasie. Rozwój narzędzi informatycznych prowadzony przez organy skarbowe oraz wprowadzenie e-Faktury pozwoli na szybki wzrost analizowanych plików JPK na żądanie, jak również lepsze typowanie podmiotów, które będą przedmiotem kontroli.