Onderbelichte fiscale aandachtspunten verkiezingsprogramma’s

Vier fiscale blinde vlekken die het nieuwe kabinet kan aanpakken: van btw-hervorming tot grensarbeid en klimaatstimulansen.

In het kort:

• Btw-hervorming krijgt weinig aandacht, terwijl vereenvoudiging en modernisering hard nodig én haalbaar zijn.
• Fiscale stimulansen kunnen de energietransitie versnellen, maar worden onvoldoende meegenomen in het klimaatbeleid.
• De fiscale positie van grensarbeiders blijft onderbelicht, terwijl duidelijke regels en grensoverschrijdende afspraken cruciaal zijn voor een toekomstbestendige arbeidsmarkt.
• Vereenvoudiging van belastingwetgeving richt zich eenzijdig op maatregelen die geld opleveren, terwijl ook andere complexe regelingen kritisch beoordeeld moeten worden.

Op woensdag 29 oktober zijn de Tweede Kamerverkiezingen. In de verkiezingsprogramma’s staan verschillende fiscale maatregelen. Maar wat ontbreekt er? Ik sprak met vier EY-experts. Zij signaleren blinde vlekken die het nieuwe kabinet niet mag negeren.

Btw-hervorming: eenvoud boven tariefpolitiek

Btw-specialist Nino Arzini bijt het spits af. Het valt hem op dat de meeste verkiezingsprogramma’s zich vooral richten op de btw-tarieven. Die moeten voor specifieke producten of diensten omhoog of omlaag. De politieke voorkeur is daarbij allesbepalend. Maar van Nino mogen er nog wel wat andere btw-hervormingen op het wensenlijstje. Eenvoud, bijvoorbeeld.

Nino merkt daarbij wel op dat de btw vooral is gebaseerd op de Europese Btw-richtlijn. Die biedt maar beperkt ruimte aan lidstaten om nationaal keuzes te maken. Maar die keuzemogelijkheden zijn er volgens Nino wel degelijk. Vooral als het om vastgoed gaat. Zo kennen we in Nederland een nationale regeling voor de btw bij beperkte rechten zoals erfpacht en opstal. In zijn proefschrift, dat over enkele maanden verschijnt, komt Nino tot de conclusie dat deze regeling erg complex en ondoelmatig is, en in de praktijk slecht uitvoerbaar. Dat terwijl er goede alternatieven zijn. En dan zijn er ook nog de strenge Nederlandse regels voor de btw-belaste verhuur van onroerend goed. De optie btw-belaste verhuur kan veel simpeler.  

Volgens Nino getuigt het van ambitie als de politieke partijen werk maken van het verder hervormen van de btw. Dat zal wel in Europees verband moeten. Nino denkt onder andere aan het afschaffen van ondoelmatige regelingen. De reisbureauregeling is daar een voorbeeld van. Deze is in de praktijk niet goed uitvoerbaar en leidt tot hoge administratieve lasten bij reisbureaus. Andere bijzondere regelingen mogen van Nino ‘futureproof’ worden gemaakt. Denk hierbij aan de margeregeling. Die geldt op dit moment alleen voor fysieke ‘tweedehands’ goederen en antiek. Maar, zoals recent ook door een advocaat-generaal bij het Hof van Justitie is geopperd, misschien moet deze regeling ook gaan gelden voor bijvoorbeeld digitale goederen, zoals NFT’s (non-fungible tokens). Kortom, er is genoeg werk aan de winkel – nu de politieke wil nog.

Klimaatbeleid: benut fiscale stimulansen

Bastiaan Kats is een specialist op het gebied van energie- en milieubelastingen. Juist nu duurzaamheid en klimaat hoog op de agenda staan, zijn die belastingen belangrijker dan ooit. Bastiaan merkt op dat een essentieel onderwerp ontbreekt in de huidige verkiezingsprogramma’s: het gebruik van fiscaliteit als positieve stimulans voor de energietransitie.

Bastiaan mist een duidelijke visie op het creëren van de juiste randvoorwaarden voor een succesvolle energietransitie. Dit omvat het waarborgen van voldoende vraag naar en aanbod van groene energie, het ontwikkelen van een robuuste infrastructuur en het bevorderen van een eerlijk speelveld binnen Europa. Zonder deze voorwaarden en een duidelijk en stabiel kader zullen bedrijven de noodzakelijke investeringen uitstellen. Een transitieakkoord tussen overheid en het bedrijfsleven kan daarbij helpen om politieke wisselingen te overbruggen en zekerheid te bieden voor lange-termijnplannen.

Een volgend kabinet zou volgens Bastiaan fiscaliteit in kunnen zetten als een krachtig instrument voor positieve verandering. Door belastingvoordelen, zoals lagere tarieven, vrijstellingen of uitzonderingen, te bieden voor investeringen in groene energie en duurzame technologieën, worden bedrijven aangemoedigd om actief bij te dragen aan de energietransitie. Dit versterkt niet alleen de verduurzaming van de economie, maar verbetert ook het vestigingsklimaat in Nederland, wat cruciaal is voor economische groei en werkgelegenheid.

Bastiaan benadrukt dat Nederland voor grote uitdagingen staat op het gebied van klimaatverandering. Door fiscale maatregelen als stimulans in plaats van als straf te gebruiken, biedt Nederland het bedrijfsleven houvast en een kader om de klimaatdoelen te halen. Met haar unieke ligging aan rivierdelta’s en de Noordzee kan zij een leidende rol spelen in de transitie naar verduurzaming van Europa. Dit is niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor de economie en de samenleving.

Grensarbeid: regel het nu

Loonheffingenspecialist Rianne van Halem ziet dat terwijl politieke partijen hun plannen voor de arbeidsmarkt ontvouwen, één groep buiten beeld blijft: grensarbeiders. Juist in de grensregio’s van Nederland is dit een actueel thema. Volgens het CBS zijn er circa 105.000 grensarbeiders actief tussen Nederland en België en Duitsland. Toch ontbreekt in de verkiezingsprogramma’s vrijwel elke visie op hun fiscale positie.

Rianne wijst erop dat Nederland al jaren overleg voert met buurlanden over speciale belastingregels voor grensarbeiders. Met Duitsland is inmiddels een regeling overeengekomen, maar deze is nog niet in werking getreden. De gesprekken met België verlopen op het oog zonder zichtbare vooruitgang. De focus ligt vaak op een ‘thuiswerkregeling’, waarbij bij beperkt thuiswerken de belastingheffing volledig in het werkland plaatsvindt. Dit zou administratieve eenvoud bevorderen, maar is slechts één van de vele mogelijke varianten. Rianne vraagt zich af of de administratieve eenvoud altijd bereikt wordt en of dit uiteindelijk ook in het belang is van de belastingbetaler. Ze wijst erop dat politieke keuzes gemaakt moeten worden: Welk belang wordt nagestreefd? En wordt een grensarbeidersregeling verplicht of optioneel?

Andere landen hebben onderling diverse soorten afspraken gemaakt over grensarbeid, elk met hun eigen voor- en nadelen. Het is volgens Rianne des te opvallender dat Nederlandse politieke partijen geen standpunt innemen over dit onderwerp. Wat is hun visie op de fiscale positie van grensarbeiders? Hoe willen zij de mobiliteit in grensregio’s stimuleren en mogen fiscale barrières daarbij (blijven) bestaan? Grensarbeiders verdienen duidelijkheid.

Vereenvoudig belasting: kijk verder dan de schatkist

Frank Elsweier volgt de fiscaal-politieke ontwikkelingen nauwgezet. Hij heeft alle verkiezingsprogramma’s grondig bestudeerd en de fiscale punten op een rijtje gezet.

In de verkiezingsprogramma’s is aandacht voor de complexiteit van het belastingstelsel. Een aantal politieke partijen wijst naar een rapport over fiscale regelingen die als ondoelmatig en niet doeltreffend zijn geëvalueerd. Volgens Frank is het positief dat kritisch wordt gekeken naar het functioneren, de doelmatigheid en de doeltreffendheid van bestaande fiscale stimuleringsregelingen. Hij voegt daaraan toe dat het goed zou zijn als onze toekomstige regering de moed heeft om de negatief beoordeelde fiscale regelingen daadwerkelijk te schrappen of aan te passen.

Frank merkt echter op dat de tot op heden verschenen rapporten over vereenvoudiging van belastingwetgeving vooral gekoppeld lijken te zijn aan budgettaire opbrengsten: alleen regelingen waarvan afschaffing geld oplevert voor de schatkist worden onder de loep genomen. Het afschaffen van regelingen die budgettaire kosten met zich meebrengen zijn nauwelijks onderzocht.