EBA pyta banki o praktykę zarządzania ryzykiem ESG i wskazuje kierunki

“ESG factors are environmental, social or governance characteristics that may have a positive or negative impact on the financial performance or solvency of an entity, sovereign or individual. As referred to in the definition of the ESG factors, the ESG factors can have negative or positive impacts. From this perspective the ESG factors can be used also when evaluating opportunities for financial or non-financial entities related to the transition to more sustainable economy.”

Nie zabrakło również odniesień do innych dokumentów regulacyjnych traktujących o tematyce ESG, w tym zwłaszcza w kontekście Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2088 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie ujawnień związanych ze zrównoważonych rozwojem w sektorze usług finansowych.

Jakie czynniki ESG wskazuje EBA na bazie obserwowanej praktyki rynkowej?

Czynniki ESG mogą wpływać na wyniki finansowe instytucji poprzez materializację w ramach istniejącej struktury zarządzania ryzykiem, takim jak ryzyko kredytowe, rynkowe, operacyjne, płynności i finansowania. EBA podkreśla, iż pomimo tego, że czynniki ESG mogą mieć pozytywny lub negatywny wpływ, ryzyka związane z ESG powinny być definiowane z perspektywy ostrożnościowej, w kontekście przeglądu nadzorczego, jako negatywna materializacja czynników ESG na wyniki finansowe jednostki.

‘ESG risks mean the risks of any negative financial impact to the institution stemming, from the current or prospective impacts of ESG factors on its counterparties.’

Druga część dokumentu skupia się na przybliżeniu trzech, najbardziej popularnych jak do tej pory praktyk rynkowych w odniesieniu do pomiaru ryzyka ESG. Warto zaznaczyć, iż EBA celowo nie wskazuje na preferowaną przez Nadzór metodę, a jedynie wskazuje cechy wspólne metod i różnice, a także zachęca banki do stosowania szerokiego wachlarza metod pomiaru ryzyka ESG, w celu uzyskania kompletnego obrazu ekspozycji, zwłaszcza na początkowym etapie jej pomiaru, gdzie znajduje się aktualnie większość instytucji.

Dostosowanie portfela (portfolio alignment method)

Koncepcja dostosowania, która opiera się na zrozumieniu przez instytucje, inwestorów i nadzorców, w jakim stopniu portfele są zgodne z globalnie uzgodnionymi celami klimatycznymi. Podejście to określa, w jakim stopniu instytucja musiałaby zmienić swój portfel i działania, aby dostosować się do scenariusza Porozumienia Paryskiego.

Ramy ryzyka (risk framework method)

Metoda ram ryzyka koncentruje się na analizie wrażliwości portfeli i wpływu zmian klimatycznych na faktyczne ryzyko ekspozycji. Nie zawiera żadnych odniesień do globalnych celów klimatycznych i jako taka nie zawiera wyraźnych wskazówek dla instytucji, w jaki sposób musiałyby one zmienić swoje portfele, aby były zgodne z celami. Najbardziej popularne podejścia w ramach ram ryzyka ESG obejmują przeprowadzenie testów warunków skrajnych dla ryzyka klimatycznego w odniesieniu do określonych scenariuszy (wymaganych już obecnie przez organy nadzorcze w niektórych jurysdykcjach, np. w Wielkiej Brytanii czy przez holenderski DNB) lub analiz wrażliwości.

Ekspozycja na ryzyko (exposure method)

Metoda stosowana bezpośrednio do oceny indywidualnych klientów i ich ekspozycji. Podstawową zasadą tego podejścia jest bezpośrednia ocena wyników ekspozycji w kategoriach E, S i G. Wskaźniki używane do tej oceny są zwykle kalibrowane na poziomie podmiotu, z uwzględnieniem szczegółowej charakterystyki na poziomie sektorów, aby uchwycić specyficzną wrażliwość czynników ESG w różnych segmentach i podsegmentach działalności.

EBA odniosła się również do kwestii uwzględnienia czynników ESG oraz samego ryzyka ESG w procesach wewnętrznych instytucji kredytowych, w tym w szczególności procesach planistycznych, budowania strategii oraz zarządzania ryzykiem. EBA wskazuje, iż na podstawie swoich obserwacji, które głównie powstają na bazie udziału w dobrowolnych ankietach oraz bezpośrednim kontakcie z nadzorowanymi instytucjami, może stwierdzić, iż większość podmiotów znajduje się dopiero na początku drogi do potraktowania ryzyka ESG jako integralnego zagadnienia związanego z zarządzaniem bilansem instytucji i co za tym idzie połączonym z kluczowymi jej procesami.

Ramy zarządzania ryzykiem ESG nie muszą odbiegać od funkcjonujących w bankach ram zarządzania innymi rodzajami ryzka. Poniżej przedstawiono przykłady takich podejść.

Identyfikacja ryzyka

Analiza scenariuszowa w zakresie ryzyka klimatycznego w celu zidentyfikowania czynników ryzyka w krótkim i długim okresie.

Ocena ryzyka

Wykorzystanie testów warunków skrajnych do oceny istotności ryzyka klimatycznego; testy warunków skrajnych dla ryzyka klimatycznego jako element cyklicznego procesu ICAAP w instytucji. Opracowanie metodologii do oceny ryzyka klimatycznego np. metodologii oceny korelacji pomiędzy śladem węglowym a ryzykiem klimatycznym (dot. głównie sektorów / branż wysokoemisyjnych).

Ograniczenie ryzyka

Wdrożenie dodatkowych środków mitygujących (np. klienci, których produkcja jest w znacznym stopniu zależna od warunków pogodowych są zobligowani do wykupienia dodatkowego ubezpieczenia) w celu ograniczenia lub uniknięcia ryzyk klimatycznych, które nie są zgodne z przyjętym przez instytucję apetytem na ryzyko.

Ograniczenie fizycznego ryzyka klimatycznego poprzez działalność własną instytucji np. geograficzne rozproszenie serwerów i centrów danych

Monitorowanie ryzyka

Uwzględnienie ilościowych i jakościowych wskaźników dot. ryzyka klimatycznego w ramach apetytu na ryzyko instytucji. Włączenie ryzyka klimatycznego w proces oceny ryzyka kredytowego klienta (np. przyznawanie klientom ratingu klimatycznego).

Niezwykle istotnym tematem poruszanym przez EBA jest zagadnienie uwzględnienia ryzyka ESG w proces udzielania kredytu. Temat jest aktualny również ze względu na Wytyczne EBA dotyczące udzielania i monitorowania kredytów. EBA wskazuje, iż proces uwzględnienia ryzyka ESG powinien rozpocząć się wcześniej, tj. w momencie ustanowienia apetytu na ryzyko ESG, poprzez jakościowe i ilościowe wyznaczenie celów instytucji, limitów oraz miar. Dopiero po realizacji tego kroku, w momencie udzielania kredytu bank będzie wymagał od klienta (bądź pozyska ze źródeł zewnętrznych) przedstawienia informacji na temat aspektów środowiskowych wpływających na wartość zabezpieczenia, a także ogólnych informacji w zakresie zrównoważonych celów biznesowych pożyczkobiorcy, jak również jego strategii dotyczącej ograniczania ryzyka ESG. Te informacje pozwolą na wejście w dialog z pożyczkobiorcą,  który powinien prowadzić do oceny jego długoterminowych celów w zakresie ograniczenia ekspozycji na ryzyko ESG.

Poznanie celów pożyczkobiorcy może posłużyć również jako jedna z wsadowych do monitorowania ekspozycji w dalszym okresie jej życia w bilansie banku, obok sprawdzenia takich aspektów jak:

• Wpływ zmian środowiskowych na ekspozycję (np. gospodarka, ryzyko fizyczne, preferencje konsumentów) i znaczenie czynników ESG
• Zapewnienie właściwej alokacji wpływów z poszanowaniem ostatecznych celów środowiskowych

Podsumowanie

Global Financial Services Regulatory Outlook jest przekrojowym zbiorem przykładów kluczowych inicjatyw regulacyjnych z Europy, Stanów Zjednoczonych i Azji.  Podejmowane inicjatywy, z których wiele jest na etapie wdrożenia do lokalnych porządków prawnych, inne na etapie przygotowania czy konsultacji, wskazują z jednej strony na mnogość nowych obszarów, które podlegają uregulowaniu, z drugiej strony – fragmentację przepisów i wyzwania dla tych globalnych instytucji finansowych. Dla polskich banków to dobry drogowskaz, jakie obszary będą w przyszłości na agendzie regulacyjnej i jak transformować swoją działalność, aby odpowiedzialnie przeciwdziałać ryzykom, które materializują się w innych jurysdykcjach.