Czym jest Niebieska Karta UE (Blue Card), kto może ją otrzymać i jakie daje przywileje?

Niebieska Karta UE – co to jest?

Niebieska Karta UE w Polsce (EU Blue Card) to specjalny dokument pobytowy, który umożliwia wysoko wykwalifikowanym obywatelom spoza Unii Europejskiej legalne zatrudnienie oraz pobyt na terytorium wybranego państwa członkowskiego. Jej głównym celem jest przyciągnięcie do Europy specjalistów posiadających kompetencje, które są deficytowe na europejskim rynku pracy.

Niebieska Karta jest dostępna we wszystkich państwach członkowskich Unii. Zważywszy, że dyrektywy UE są wiążące dla państw członkowskich, ale nie dla jednostek, każde państwo członkowskie UE musiało wdrożyć dyrektywę do swojego porządku prawnego. W Polsce dyrektywa dotycząca Niebieskiej Karty UE została zaimplementowana w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2013 r. poz. 1650).

Warto w tym miejscu podkreślić, że w 2021 r. Unia Europejska przyjęła nową dyrektywę Niebieskiej Karty, której wdrożenie w Polsce zaplanowano na I kwartał 2025 r. Wejście w życie przepisów nastąpi najprawdopodobniej 1 czerwca lub 1 lipca 2025 r.

Celem nowej dyrektywy UE, która zostanie zaimplementowana w Polsce w tym roku w ramach ustawy, jest:

• przyciągnięcie i zatrzymanie wysoko wykwalifikowanych obywateli krajów trzecich,
• zwiększenie ich mobilności oraz możliwości zmiany pracy w różnych państwach członkowskich,
• wzmocnienie zdolności UE do reagowania na obecne i przyszłe zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych pracowników.

Niebieska Karta UE – co daje?

Niebieska Karta UE przede wszystkim uprawnia do legalnego pobytu i pracy na terenie państwa członkowskiego, które wydało ten dokument. Karta jest wydawana na okres odpowiadający długości umowy o pracę, jednak nie krótszy niż jeden rok (zgodnie z nową dyrektywą UE umowa musi być ważna przez co najmniej sześć miesięcy). Karta może być przedłużana, a cały ten czas wlicza się do uzyskania statusu rezydenta długoterminowego UE. W rezultacie po pięciu latach (szybciej w przypadku spełnienia dodatkowych warunków) cudzoziemiec może ubiegać się o zezwolenie na pobyt stały.

Dzięki Niebieskiej Karcie cudzoziemiec może sprowadzić najbliższą rodzinę na uproszczonych zasadach. W ten sposób małżonek lub małżonka zyskuje prawo do legalnej pracy bez konieczności ubiegania się o dodatkowe zezwolenie, a pełnoletnie dziecko może studiować na publicznych uczelniach wyższych bez obowiązku uiszczania dodatkowych opłat.

Co ważne, po 12–18 miesiącach legalnego zatrudnienia (zgodnie z nową dyrektywą UE po 6–12 miesiącach legalnego zatrudnienia) cudzoziemiec może podjąć pracę w innym kraju UE bez konieczności ubiegania się o nową wizę krajową – wystarczy uzyskanie Niebieskiej Karty w nowym państwie.

Dzięki Niebieskiej Karcie pracodawcy mogą zatrudnić wysoko wykwalifikowanych specjalistów spoza UE bez konieczności przeprowadzania tzw. testu rynku pracy (zgodnie z nową dyrektywą UE test rynku pracy nie będzie wymagany). Niebieska Karta umożliwia legalne zatrudnienie na dłuższy czas, co ułatwia planowanie i stabilizację zespołu, a także zapewnia dostęp do międzynarodowych specjalistów w deficytowych branżach (IT, inżynieria czy medycyna). Rozwiązanie to pozwala też na uproszczoną procedurę legalizacji pobytu i pracy, co znacznie skraca czas rekrutacji.

Jak uzyskać Niebieską Kartę?

Aby ubiegać się o Niebieską Kartę UE, cudzoziemiec musi spełniać poniższe warunki.

• Posiadanie wyższego wykształcenia (ukończone studia) – wymagane jest złożenie dyplomu, certyfikatu lub innego dowodu potwierdzającego ukończenie studiów wyższych drugiego stopnia lub równoważnego programu edukacyjnego, o ile studia trwały co najmniej trzy lata. Kierunek studiów musi odpowiadać zawodowi, który ma być wykonywany w Polsce.
• Posiadanie dokumentów potwierdzających co najmniej pięcioletnie doświadczenie zawodowe na podobnym stanowisku (zgodnie z nową dyrektywą UE w branży IT wystarczą trzy lata doświadczenia zdobyte w ciągu ostatnich siedmiu lat).
• Zawarcie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej na co najmniej jeden rok (zgodnie z nową dyrektywą UE umowa musi być zawarta na co najmniej sześć miesięcy).
• Posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego finansowanego ze środków publicznych (lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP).
• Osiągnięcie wynagrodzenia nie niższego niż 150% średniego wynagrodzenia krajowego brutto (kwota ta jest aktualizowana corocznie, przykładowo w 2024 r. wynosiła 8477,21 zł brutto).
• Posiadanie ważnego paszportu oraz legalne przebywanie na terytorium Polski (np. na podstawie wizy lub innego zezwolenia).

Zgodnie z obecnie obowiązującymi w Polsce przepisami oraz z nową dyrektywą UE w sprawie Niebieskiej Karty wniosek o jej wydanie (tj. zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji) będzie można złożyć tylko w Polsce. Wniosek należy złożyć osobiście w urzędzie wojewódzkim właściwym dla miejsca pobytu cudzoziemca. Do wniosku trzeba dołączyć kopię umowy o pracę (lub umowy-zlecenia, umowy o dzieło itp.); dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe (np. dyplomy, świadectwa); dokumenty potwierdzające posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego; aktualne zdjęcie; dokument podróży (paszport) oraz dowód uiszczenia opłaty skarbowej.

Kto NIE może ubiegać się o Niebieską Kartę UE?

O Niebieską Kartę UE nie mogą się obiegać:

• obywatele UE,
• posiadacze zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE w Polsce,
• osoby posiadające zezwolenie na pobyt stały w Polsce,
• pracownicy delegowani z innych państw członkowskich UE,
• naukowcy,
• osoby ubiegające się o azyl polityczny,
• posiadacze zgody na pobyt tolerowany lub zgody na pobyt ze względów humanitarnych,
• beneficjenci tymczasowej ochrony w Polsce,
• obywatele państw trzecich przebywający poza Polską w dniu składania wniosku lub przebywający w Polsce na podstawie wizy wydanej w celach turystycznych lub odwiedzin rodziny.

Niebieska Karta a minimalne wynagrodzenie w 2025 r.

Jednym z kluczowych warunków uzyskania Niebieskiej Karty UE jest posiadanie umowy o pracę lub oferty pracy, której wynagrodzenie brutto wynosi co najmniej 150% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej z poprzedniego roku. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w 2024 r. wyniosło 8181,72 zł brutto. Oznacza to, że w 2025 r. minimalne wynagrodzenie uprawniające do ubiegania się o Niebieską Kartę UE powinno wynosić co najmniej 12 272,58 zł brutto miesięcznie (150% z 8181,72 zł).​

Co ciekawe, minimalne wynagrodzenie za pracę w Polsce od 1 stycznia 2025 r. wynosi 4666 zł brutto miesięcznie. W związku z tym wymagane wynagrodzenie do uzyskania Niebieskiej Karty UE jest znacznie wyższe niż ustawowa płaca minimalna.​

Jakie zmiany zostaną wprowadzone po implementacji w Polsce nowej dyrektywy UE?

Zgodnie z nową dyrektywą UE posiadacze statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej w Polsce będą mogli ubiegać się o Niebieską Kartę UE oddzielnie i korzystać z praw do mobilności w całej Europie. Podstawowe kryteria ubiegania się o Niebieską Kartę nie ulegną zmianie, zwłaszcza w kontekście polskich wymagań.

Warunki ubiegania się o Niebieską Kartę UE – co się zmieni?

• Umowa o pracę lub inny dokument dotyczący zatrudnienia (umowa o pracę nakładniczą lub umowa cywilnoprawna, tj. umowa-zlecenie lub o dzieło) muszą obowiązywać przez co najmniej sześć miesięcy. Dotychczas wymagany był okres 12 miesięcy.
• Wprowadzono preferencję dla branży IT, w której wystarczy udokumentować trzy lata doświadczenia – określonego w umowie o pracę i zdobytego w ciągu siedmiu lat przed złożeniem wniosku o Niebieską Kartę. Weryfikacja będzie dokonywana na podstawie kodu danego zawodu według klasyfikacji ISCO. Dla pozostałych zawodów pozostawiono wymóg pięcioletniego doświadczenia.

Decyzja o wydaniu Niebieskiej Karty UE – co się zmieni?

• Decyzja o przyznaniu Niebieskiej Karty będzie określać jedynie okres jej ważności oraz minimalne wynagrodzenie. Oznacza to, że zezwolenie na pobyt na podstawie Niebieskiej Karty nie będzie związane z wykonywaniem konkretnej pracy.
• Cudzoziemiec, który uzyska Niebieską Kartę, będzie mógł zmieniać pracodawców lub warunki pracy (stanowisko czy czas pracy) bez konieczności ubiegania się o nowe zezwolenie.

Inne zmiany – o czym warto pamiętać?

• Nowością jest możliwość prowadzenia działalności na własny rachunek jako dodatkowego źródła dochodu. Oznacza to, że posiadacz Niebieskiej Karty nie może przejść z regularnej umowy o pracę na umowę B2B.
• Wprowadzenie dla posiadacza Niebieskiej Karty UE mobilności:
  – krótkoterminowej, czyli prawa wjazdu do jednego lub kilku innych państw członkowskich oraz pobytu na ich terytoriach przez 90 dni w dowolnym 180-dniowym okresie w celu prowadzenia działalności gospodarczej bez konieczności uzyskania wcześniejszego zezwolenia;
  – długoterminowej, czyli możliwości, po 12 miesiącach życia w jednym kraju UE na podstawie lokalnej Niebieskiej Karty, przeniesienia się pracownika do innego kraju i rozpoczęcia pracy natychmiast po złożeniu wniosku o zezwolenie na pobyt w ramach długoterminowej mobilności posiadacza Niebieskiej Karty.
• Wprowadzenie specjalnych gwarancji dla członków rodziny – małżonkowie i dzieci (w tym dzieci małżonków) mogą dołączyć do posiadacza Niebieskiej Karty na podstawie zezwolenia na pobyt w celu połączenia rodziny. Członkowie rodziny posiadający takie zezwolenie będą mieli pełny dostęp do rynku pracy i możliwość prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek.