AI Barometer 2025: van trend naar transformatie – wat betekent dat voor de workforce?

AI verandert werk razendsnel: 61% van de Nederlanders voelt de impact, 42% vreest banenverlies. Hoe bereiden we ons voor?

In het kort:

• Slechts 24% is tevreden over de AI-opleidingsmogelijkheden die door werkgevers worden aangeboden.
  
  
• 42% van de werknemers maakt zich zorgen over de gevolgen van AI, vooral over mogelijk banenverlies.
  
  
• 61% van de respondenten verwacht dat AI invloed heeft op hun werkleven, een stijging van 11% ten opzichte van vorig jaar.

AI is geen trend meer, maar realiteit. In een groeiend aantal Europese organisaties is het gebruik van kunstmatige intelligentie onderdeel van de dagelijkse praktijk. Werknemers ontdekken de kracht van AI-tools in hun werkprocessen, terwijl tegelijkertijd vragen rijzen over de gevolgen ervan. Wat betekent dit voor hun rol, hun vaardigheden en hun toekomst?

In de afgelopen twaalf maanden is de houding van zowel management als medewerkers ten opzichte van AI positiever geworden. Tegelijkertijd neemt het aantal AI-gebruikers in de beroepsbevolking toe. Terwijl in 2024 nog één op de twee werknemers verwachtte dat AI invloed zou hebben op hun werk, is dit percentage nu gestegen naar 61%. Dat blijkt uit de European AI Barometer 2025 van EY, een onderzoek onder 4.929 werknemers in 23 sectoren verspreid over negen Europese landen.

Groeiend gebruik én groeiende zorgen

De ontwikkelingen rondom AI roepen echter ook zorgen op bij de werknemers. Het aantal werknemers dat vreest dat organisaties door AI minder mensen nodig zullen hebben, is gestegen met zes procent. Vier op de tien respondenten maken zich zorgen over dit vooruitzicht – mede doordat AI-onderwijs vanuit werkgevers volgens velen tekortschiet.

Het vertrouwen in AI is in Nederland licht gestegen. Op de vraag “Hoe waarschijnlijk is het volgens u dat delen van uw taken op het werk zullen worden uitgevoerd door programma’s en toepassingen op het gebied van AI?” stond Nederland in 2024 op de derde plaats van de Europese ranglijst, maar is dit jaar gezakt naar de vijfde plaats. 56% van de respondenten geeft aan dat het waarschijnlijk is, maar dat het enige tijd zal duren. Daarnaast gelooft 23% dat het onwaarschijnlijk is en 8% denkt zelfs dat het nooit zal gebeuren.

AI is in rap tempo een vast onderdeel geworden van het dagelijks leven van Europese werknemers. Niet alleen op het werk, maar ook privé groeit het gebruik. Het vertrouwen in deze technologie stijgt: zeven op de tien werknemers staan inmiddels positief tegenover AI, met koplopers in Zwitserland (76%) en Spanje (75%). Toch is het optimisme niet overal even groot – in Oostenrijk (64%) en Frankrijk (66%) overheerst nog enige terughoudendheid.

Bijna acht op de tien respondenten (78%) maken momenteel gebruik van AI-toepassingen; dit aandeel is met zes procentpunten gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar. De mate van opgelegde beperkingen bij het gebruik van AI loopt uiteen. Een derde van de respondenten mag AI-toepassingen zonder restricties gebruiken in hun dagelijkse werk. Het percentage van degenen die ze slechts in beperkte mate kunnen gebruiken, is iets hoger (35%). De meest gebruikte tools zijn tekstgeneratietools (61%) en spraakassistenten en chatbots (beide 39%).

Achter deze cijfers schuilt een belangrijk verhaal: het gebruik groeit sneller dan de juiste begeleiding van mensen door deze transitie. Het geloof dat AI invloed heeft op werk is het sterkst in Nederland (71%) en Italië (68%). De meerderheid (58%) van de Europese werknemers zegt zich geen zorgen te maken. Tegelijkertijd maakt 42% zich wél zorgen – vaak omdat ze AI nu al taken zien overnemen. Bijna twee derde (65%) ziet AI als iets dat op korte termijn hun werk beïnvloedt. De vrees voor banenverlies is dan ook toegenomen: van 68% in 2024 naar 74% in 2025.

Discrepantie tussen ambitie en realiteit

Veel werknemers beseffen inmiddels dat toekomstig succes zonder AI-kennis nauwelijks mogelijk is. Meer dan de helft (57%) is actief bezig met het verbeteren van hun vaardigheden – een stijging van 20 procent. In Italië en Spanje (beide 64%) zijn de koplopers te vinden. In Portugal (47%) en Oostenrijk (48%) blijft het aandeel achter.

Hier ontstaat een knelpunt: de wil om te leren is er, maar de ondersteuning ontbreekt. Minder dan een kwart (24%) van de werknemers is tevreden over het interne trainingsaanbod. Opvallend is het contrast met de perceptie van leidinggevenden: 53% van hen denkt juist dat medewerkers wél voldoende training krijgen. Het verschil in beleving tussen de werkvloer en het management lijkt dus aanzienlijk.

Deze tegenstelling in perceptie kan het gebrek aan AI-kennisontwikkeling tegenwerken en de behoefte van medewerkers aan de juiste begeleiding ondermijnen.

Van angst naar actie: wat kan er wél?

Hoewel er zorgen zijn, ziet een aanzienlijk deel van de werknemers AI ook als verrijking: 43% zegt productiever te worden door AI. Mannen (48%) ervaren dit sterker dan vrouwen (39%), en leidinggevenden (56%) vaker dan niet-leidinggevenden (35%).

Hoe kunnen werkgevers en werknemers de kansen van AI benutten met de juiste ondersteuning?

Zonder duidelijke strategie raken veel bedrijven de grip kwijt. In zulke gevallen kan externe begeleiding helpen om structuur te brengen, de juiste keuzes te maken en medewerkers effectief mee te nemen. Belangrijker nog is dat organisaties een omgeving creëren waarin experimenteren met AI wordt aangemoedigd – en niet afgestraft. Leren door te doen, inclusief fouten maken, blijkt cruciaal om AI écht te integreren in het dagelijks werk.