Jak dobre zarządzanie może chronić korporacje przed greenwashingiem

Prawnicy niecierpliwe czekają na usunięcie luk prawnych: 28% z nich zgłosiło, że w ubiegłym roku wzrosła ich tzw. ekspozycja na spory ESG, a 24% spodziewa się jej pogłębienia w ciągu najbliższych 12 miesięcy, zgodnie z corocznym badaniem trendów w sporach sądowych ESG 2023 przeprowadzonym przez firmę prawniczą Norton Rose Fulbright.2

Wątłe otoczenie regulacyjne, połączone z wymaganiami interesariuszy dotyczącymi wyników etycznych i środowiskowych, stawia organizacje pod ogromną presją, co prowadzi do wzrostu tak zwanego “greenhushingu” (przyp. Justyny Hamady na podstawie What is green-hushing? - The Corporate Governance Institute: praktyki, w której firmy podejmują kroki, aby nie mówić głośno o swoich strategiach klimatycznych. Robią to poprzez unikanie lub odmowę. Zapytane o cele klimatyczne firmy, odmawiają odpowiedzi. Niepytane, nie podejmują żadnych działań). Firmy obawiające się oskarżenia o greenwashing, decydują się na milczenie na temat swoich ambicji środowiskowych i społecznych (różnorodność, równość i integracja).

Rob Locke, Partner Zarządzający EY Oceania Forensic & Integrity Services, sugeruje, że „oczekiwania dotyczące „zieloności” rosną, a procesy zarządcze w organizacjach próbują dorównać im kroku.”

W jaki sposób firmy mogą wykorzystać dobre zarządzanie, aby umieścić zrównoważony rozwój w centrum swojej strategii i informować o postępach w przejrzysty i autentyczny sposób?

W przypadku zrównoważonego rozwoju presja w trójkącie oszustw nasila się, ponieważ inwestorzy, aktywiści, klienci, konsumenci, pracownicy, dostawcy i organy regulacyjne mają zwiększone oczekiwania wobec strategii firmy i sprawozdawczości w tym obszarze. Przedsiębiorstwa są zmuszone do udzielenia odpowiedzi. Ale jak?

Tradycyjnie zwróciliby się albo do regulacji, albo do konkurencji, ale obecnie żadne z nich nie oferuje jasnych barier, jeśli chodzi o wyniki ESG. Obietnice są zatem składane szybko, a wewnętrzne praktyki wraz z obecnymi strukturami systemów, procesów i kontroli, które pozwalają organizacji rządzić się samej, często nie wydają się być odpowiednie do tego wyzwania.

Weźmy cele zerowej emisji netto. Plany tak zwanych pionierów – obecnie podchwytywane m.in. przez aktywistów, grupy inwestorów i organizacje pozarządowe (NGO) – mogły być ustalane w dobrej wierze, ale nie poparte niezbędnymi badaniami due diligence, danymi i procesami.

Efekt? Greenwashing. Cambridge Dictionary definiuje greenwashing jako "zachowanie lub działania, które sprawiają, że ludzie wierzą, że firma robi więcej dla ochrony środowiska, niż jest w rzeczywistości". Organizacja pozarządowa Planet Tracker³ zidentyfikowała sześć głównych rodzajów greenwashingu, które są "coraz bardziej wyrafinowane" i rozprzestrzeniają się daleko i szybko, ponieważ ESG staje się cechą charakterystyczną odnoszących sukcesy, zrównoważonych i świadomych społecznie firm.⁴

Kontrola liczb będzie się tylko nasilać w miarę zbliżania się do uzyskania wystarczającej pewności, a nieosiągnięcie celów w zakresie emisji dwutlenku węgla może mieć również konsekwencje finansowe. Niedawne badania przeprowadzone w dużych globalnych firmach z branży spożywczej i napojów wykazały różnice w zwrocie dla akcjonariuszy i wzroście EBITDA między najlepszymi i najgorszymi firmami osiągającymi cele ESG, a tylko 4% z nich jest przekonanych, że osiągnie wymaganą redukcję emisji z zakresu 3.⁵

Podobnie jak w przypadku wpływu na klimat i społeczeństwo, greenwashing nie kończy się w czterech ścianach organizacji. Realizacja celów ESG oznacza uchylenie rąbka tajemnicy łańcuchów dostaw i dociekanie szczegółów. Jednak dokładne dane na temat ryzyka klimatycznego, emisji gazów cieplarnianych, wpływu na bioróżnorodność, traktowania pracowników, praw człowieka, przejrzystości podatkowej, przeciwdziałania korupcji i łapówkowaniu, różnorodności w zarządach i wielu innych aspektów ESG nie są często łatwo dostępne i wymagają od firm współpracy, a w razie potrzeby zbadania całego łańcucha dostaw w celu ich pozyskania.

Nic więc dziwnego, że 76% inwestorów oskarża firmy o "wybiórczość" działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.⁷  Globalne badanie EY przeprowadzone wśród liderów finansów wyższego szczebla i inwestorów instytucjonalnych, opublikowane w listopadzie 2022 r., wykazało brak wskaźników ESG.⁸  Zdecydowana większość (88%) inwestorów stwierdziła, że "o ile nie ma takiego wymogu regulacyjnego, większość firm dostarcza nam tylko ograniczone, użyteczne dla decyzji ujawnienia ESG".⁹

Eksperci z MIT i Uniwersytetu w Zurychu, którzy niedawno poinformowali o rozbieżnościach w ratingach ESG między głównymi agencjami ratingowymi, dołączyli do innych wzywających do "większej przejrzystości" i harmonizacji ujawniania informacji ESG.

Sieć regulacyjna zacieśnia się również wokół twierdzeń dotyczących ekologiczności, w tym tych dotyczących tematów ESG, takich jak zerowa emisja netto, oraz tych zawartych w materiałach marketingowych. Międzynarodowe organy koordynowane przez brytyjski Urząd ds. Konkurencji i Rynków stwierdziły, że 42% twierdzeń dotyczących ekologiczności składanych w internecie przez firmy jest przesadzonych, fałszywych lub wprowadzających w błąd, co z kolei może naruszać prawo konsumenckie¹⁰. Obowiązkowe struktury sprawozdawcze są w przygotowaniu i leżą w interesie zarówno nieumyślnych błędnych raportów, jak i oszukańczych roszczeń.

Raport EY ze Światowego Badania Uczciwości w Biznesie 2022 wykazał, że normy etyczne pogarszają się od czasu pandemii, zarówno na poziomie kierownictwa, jak i pracowników.11 

Odpowiedzi osób, które określiły się jako członkowie zarządu, były szczególnie wnikliwe:

Baza: Globalny Raport Uczciwości 2022 Członkowie Zarządu (442) oraz Globalny Raport Uczciwości 2020 Członkowie Zarządu (333)

Na liście oszukańczych działań, w tym fałszowania dokumentacji finansowej, przyjmowania lub oferowania łapówek oraz wprowadzania w błąd organów regulacyjnych lub audytorów, 43% członków zarządu i 35% menedżerów wyższego szczebla zrobiłoby co najmniej jedno z nich dla osobistych korzyści. Trzydzieści dziewięć procent pracowników byłoby skłonnych do wykonywania nielegalnych lub nieetycznych działań dla własnej korzyści lub na żądanie menedżera.

Pracownicy będą uzasadniać swoje działania w popełnianiu oszustw ESG w taki sam sposób, w jaki robią to w przypadku popełniania oszustw finansowych. "Nikomu nic się nie stało"; "To nic wielkiego" i "To dla większego dobra firmy" to powszechne przesłanki. A ponieważ wynagrodzenie jest w coraz większym stopniu powiązane z wynikami ESG, trudności osobiste są potencjalnym czynnikiem ryzyka oszustwa na każdym poziomie organizacji.

Ton i akcja z góry są kluczowe. A jednak zarządy zbyt często nie dostrzegają zagrożeń i problemów związanych z ESG, zwłaszcza w przypadku kwestionowania komunikacji i raportowania ESG w organizacji. Czy brak doświadczenia na samym szczycie jest problemem w obliczu zmieniających się wyzwań i standardów, przed którymi stoją firmy? Badania przeprowadzone przez Stern Center for Sustainable Business na Uniwersytecie Nowojorskim pokazują niektóre z tych luk: zespół przeanalizował referencje ESG 1188 dyrektorów z listy Fortune 100.¹² Tylko 6% miało odpowiednie doświadczenia związane z każdym z "E" lub "G" w ESG; Tylko trzy osoby (0,2%) posiadały specjalistyczną wiedzę na temat klimatu. Czy Twój zarząd jest w stanie rozpoznać, gdzie należy skierować trudne pytania w swoich zespołach zarządzających?

Radca prawny bierze na siebie większą odpowiedzialność. Zespoły ds. społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) i ESG przenoszą swoje raportowanie do głównego radcy prawnego, na przykład: Badanie Chief Legal Officers (CLO) z 2022 r. przeprowadzone przez Association of Corporate Counsel wykazało, że 24% zespołów ds. CSR i ESG w organizacjach ma takie linie raportowania, w porównaniu z zaledwie 15% w 2020 r.¹³ Raport z 2023 r. wykazał, że odsetek ten nieznacznie spadł do 23%, ale 69% CLO uważa, że nacisk na ESG przyspieszy (w porównaniu z 66% w 2022 r.).¹⁴

Rola departamentów prawnych w ESG szybko ewoluuje, ale brak kontrolowanego otoczenia regulacyjnego sprawia, że tworzenie polityki jest problematyczne.

Rekordowa liczba 97% respondentów raportu EY Global Integrity Report 2022 (pdf) zgadza się, że uczciwość jest ważna.Jednak kierownictwo wyższego szczebla jest często zbyt pewne skuteczności programów uczciwości korporacyjnej, a między retoryką a rzeczywistością pojawia się coraz większa rozbieżność. Ma to wpływ na aspiracje organizacji w zakresie ESG i zwiększa możliwości greenwashingu.

Greenwashing w tym kontekście może być postrzegany jako rozdźwięk między słowami (tym, co mówi organizacja) a czynami (tym, co faktycznie robi).

Kierownictwo wyższego szczebla i członkowie zarządu powinni upewnić się, że są w stanie potwierdzić to, co mówią, i rozważyć potencjalne ryzyko handlowe, reputacyjne, prawne i finansowe związane z wygłaszaniem oświadczeń, których nie mogą poprzeć. W przeciwnym razie mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności za naruszenie podstawowej zasady zarządzania i obywatelstwa korporacyjnego, a mianowicie uczciwości korporacyjnej.

Zastanówmy się, co stało się z sektorem usług finansowych, w którym na całym świecie obowiązuje szereg regulacji mających na celu zapewnienie, że organizacje są odpowiedzialne zarówno za swoje inwestycje, jak i sprzedawane produkty.

"Jeśli inwestujesz w »zielony« fundusz, potrzebujesz teraz solidnej dokumentacji potwierdzającej, że te fundusze zasługują na swoją nazwę" – mówi Sarkar. "Musisz przyjrzeć się wskaźnikom, których używasz, jak aktualne są informacje i czy są one rozpowszechniane w odpowiedni i zgodny z przepisami".

Sprawozdawczość w zakresie klimatu i kryzysy

Reputacja korporacyjna i kariery dyrektorów generalnych są szybko niszczone przez publiczne ujawnianie luki "powiedzmy sobie", a reputacja ta będzie jeszcze dokładniej analizowana, gdy wejdą w życie rygorystyczne obowiązki informacyjne dotyczące wyników firmy w zakresie ESG. Wszystkie przedsiębiorstwa, które mają do czynienia z kontrolą ujawnianych informacji, głębszą analizą między podobnymi podmiotami i bardziej transgranicznym egzekwowaniem przepisów, powinny zrozumieć, w jaki sposób mogą weryfikować (za pomocą strategii, danych i sprawozdawczości) oświadczenia publiczne.

Bez tego uzasadnienia ryzyko utraty reputacji może być równoznaczne z pseudoekologicznym marketingiem, niezależnie od intencji oświadczenia. "W przypadku ESG znacznie trudniej jest przewidzieć, skąd będzie pochodzić zagrożenie i jak na nie zareagować" – mówi David Higginson, Partner, Forensic & Integrity Services, Ernst & Young LLP. "Zdolność do szybkiego i skutecznego radzenia sobie z kwestią greenwashingu musi zostać przesunięta na wyższy poziom listy priorytetów Zarządu". Cytuje badania EY, z których wynika, że 58% dyrektorów i 37% innych pracowników byłoby "sprawiedliwie" lub "bardzo zaniepokojonych", gdyby ich decyzje podlegały publicznej kontroli.²⁰

Uczciwość może być pojęciem trudnym do zdefiniowania, nie tylko dlatego, że organizacje stoją przed różnymi dylematami etycznymi. Chodzi o to, aby to, co nieuchwytne, stało się namacalne, o zaangażowanie we współzależność biznesu i społeczeństwa poprzez osadzenie uczciwości w kulturze i zachowaniach organizacji. Jednak mniej niż połowa ankietowanych przez EY w ramach Globalnego Raportu Uczciwości 2022 korzysta z podstawowych środków zwiększających uczciwość, takich jak regularne szkolenia w zakresie kwestii regulacyjnych (43%) lub etyki (38%), stosowanie sankcji w celu przeciwdziałania zachowaniom (32%) oraz przeprowadzanie należytej staranności wobec dostawców (30%) lub klientów (28%).

Należy zauważyć, że dostawcy są narażeni na te same naciski i mogą być kuszeni równie korzystnymi możliwościami i będą racjonalizować te decyzje w podobny sposób jak ich klienci i odbiorcy. Innymi słowy: istnieje ten sam trójkąt oszustw, a więc istnieje takie samo ryzyko pseudoekologicznego marketingu, a jego skutki mogą być odczuwalne w całym łańcuchu dostaw.

Organizacje powinny przyjąć podejście "powiedz mi, a teraz pokaż mi" do ESG z faktami na pierwszym planie. Członkowie zarządu muszą być na bieżąco z tą strategią, ponieważ organy regulacyjne w coraz większym stopniu to robią. Niektóre z nich już teraz wykorzystują analitykę danych, aby na przykład upewnić się, że twierdzenia zawarte w błyszczących raportach CSR są zgodne z oficjalnymi kontami ESG.

Zharmonizowana i obowiązkowa sprawozdawczość przyczyni się do zmniejszenia niejasności i zapewni większą pewność w zakresie sprawozdawczości. I nie ma co się oszukiwać: w miarę wzrostu presji ze strony wszystkich interesariuszy organizacje będą musiały w coraz większym stopniu komunikować się na zewnątrz – często z zewnętrznym zapewnieniem – na temat kluczowych kwestii i wskaźników mających zastosowanie do ich działalności, takich jak emisje gazów cieplarnianych. Komunikacja ta jest podstawą umowy społecznej organizacji ze wszystkimi interesariuszami. Co więcej, umieszczenie zrównoważonego rozwoju w centrum strategii firmy przynosi korzyści finansowe. W niedawnym badaniu przeprowadzonym wśród ponad 500 firm, które zobowiązały się do poprawy swoich wyników w zakresie ochrony środowiska, 69% stwierdziło, że uzyskują wyższą wartość finansową niż oczekiwano dzięki swoim inicjatywom klimatycznym.²¹

Zalecenia i działania

Chandan Sarkar, Dyrektor, Forensic & Integrity Services, Ernst & Young LLP, Zain Raheel, Lider EY Canada Forensics & Integrity Services, Rob Locke, Partner Zarządzający EY Oceania Forensic & Integrity Services oraz David Higginson, Partner, Forensic & Integrity Services, Ernst & Young LLP przyczynili się do powstania tego artykułu.

Podsumowanie

ESG powinno być prowadzone odgórnie i zintegrowane z kulturą biznesową i strategią. Cele i referencje organizacji w zakresie ESG muszą być widoczne i mierzalne, aby można je było poddać kontroli i uniknąć zarzutów o greenwashing.