system kaucyjny

System kaucyjny coraz bliżej


Od 1 października 2025 r. w Polsce zacznie obowiązywać system kaucyjny. Jest to mechanizm promujący recykling i ponowne wykorzystanie zużytych opakowań, który będzie funkcjonował na terytorium całego kraju już jesienią tego roku. System kaucyjny zakłada, że podczas sprzedaży napojów w opakowaniach objętych tym mechanizmem zostanie pobrana kaucja, która następnie zostanie zwrócona konsumentowi w momencie oddania zużytego opakowania w punkcie odbioru opakowań.

Jakie produkty będą objęte systemem kaucyjnym?

Zgodnie z treścią przepisów ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, rodzaje opakowań, które mogą zostać objęte systemem kaucyjnym to:

  • Butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów, włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych, z wyłączeniem szklanych lub metalowych butelek na napoje, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych;
  • Puszki metalowe o pojemności do jednego litra;
  • Butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do półtora litra.

Opakowania podlegające zwrotowi w ramach systemu kaucyjnego będą musiały zostać oznaczone przez producentów specjalnym symbolem, dzięki czemu użytkownicy końcowi będą mogli zidentyfikować produkty, które mogą oddać do stacjonarnego punktu odbioru zużytych opakowań i odzyskać pobraną kaucję. 



Jakich podmiotów dotyczy system kaucyjny?

System kaucyjny będzie obejmował terytorium całego kraju, jednak przystąpienie do mechanizmu dla przedsiębiorców wprowadzających na rynek napoje w opakowaniach nie jest obligatoryjne. Należy jednak pamiętać, że w przypadku nieprzystąpienia do systemu kaucyjnego, podmioty wprowadzające produkty w wyżej wymienionych opakowaniach nie będą mogły osiągnąć zakładanych poziomów recyklingu opakowań, a w konsekwencji będą zobowiązane do uiszczenia opłaty produktowej w pełnej wysokości.   

W przypadku chęci realizacji swojego uprawnienia, do systemu kaucyjnego mogą przystąpić:

  • wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje, czyli przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku będących napojami, oraz
  • wprowadzający bezpośrednio produkty w opakowaniach na napoje, czyli przedsiębiorcy wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu butelek szklanych wielokrotnego użytku do półtora litra, dokonującego wyłącznie sprzedaży bezpośredniej polegającej na dostarczaniu napojów w opakowaniach do miejsca ustalonego z nabywającym i jednoczesnym odbieraniu przez tego wprowadzającego opakowań po butelkach tego samego rodzaju, wprowadzonych przez niego do obrotu.

W celu przystąpienia do systemu kaucyjnego konieczne jest zawarcie umowy przez wprowadzającego z podmiotem reprezentującym, który będzie odpowiedzialny za obsługę mechanizmu w ramach ich grupy. Taką umowę z podmiotem reprezentującym powinny również zawrzeć jednostki handlu hurtowego lub detalicznego o powierzchni sprzedaży powyżej 200 m kw.

Jaka jest rola podmiotu reprezentującego?

Podmiot reprezentujący pełni kluczową rolę w ramach systemu kaucyjnego, ponieważ jest odpowiedzialny za obsługę całego mechanizmu w ramach grupy. Do jego obowiązków należą m.in. takie zadania jak:

  • selektywne zbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągania wymaganych poziomów;
  • odbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych z jednostek handlu detalicznego i hurtowego oraz innych punktów zbierających opakowania i odpady opakowaniowe;
  • transport opakowań do wprowadzających oraz odpadów opakowaniowych do zakładu przetwarzania odpadów, czy
  • rozliczenie kaucji z jednostkami handlu detalicznego i hurtowego oraz innymi punktami zbierającymi opakowania i odpady opakowaniowe objęte systemem kaucyjnym, w szczególności finansowanie wypłat kaucji dla użytkownika końcowego.

W konsekwencji, na podmiocie reprezentującym spoczywa odpowiedzialność za obsługę logistyczną systemu kaucyjnego w ramach jego grupy.

Jakie są obowiązki ewidencyjne związane z przystąpieniem do systemu kaucyjnego?

Oprócz wyzwań finansowych związanych z przystąpieniem do systemu kaucyjnego, zarówno wprowadzający jak i podmioty reprezentujące będą zobowiązani do prowadzenia odpowiedniej ewidencji, która pozwoli na szczegółową identyfikację opakowań objętych mechanizmem w danym okresie sprawozdawczym oraz pobranych kaucji.

Na ten moment nie wiadomo jeszcze w jaki sposób pobierana kaucyjna będzie ewidencjonowana w Jednolitych Plikach Kontrolnych VAT, jednak z pewnością podmioty planujące przystąpić do systemu kaucyjnego już powinny rozpocząć przygotowywanie swoich systemów ewidencyjnych (systemów ERP) do spełnienia wymogów sprawozdawczych wynikających z przepisów dot. systemu kaucyjnego. 

Okiem eksperta EY

Przystąpienie do systemu kaucyjnego jest niewątpliwie wyzwaniem zarówno dla podmiotów wprowadzających produkty w opakowaniach objętych mechanizmem, jednostek handlu hurtowego i detalicznego, jak również dla podmiotów reprezentujących.

Z jednej strony, jest to ogromne wyzwanie logistyczne – z którym będą musiały się zmierzyć głównie podmioty reprezentujące.

Z drugiej strony, niezbędna będzie szczegółowa ewidencja prowadzona na poziomie poszczególnych przedsiębiorstw, co w praktyce oznacza dostosowanie systemów ERP do systemu kaucyjnego.

Należy również zwrócić uwagę, że choć ustawa nakazuje zawarcie umowy pomiędzy podmiotami reprezentującymi a wprowadzającymi produkty w opakowaniach na napoje czy jednostkami handlu hurtowego/detalicznego, to nie wskazuje co taka umowa powinna zawierać. W konsekwencji, prawidłowo przygotowana umowa, zabezpieczająca interesy stron, jest szalenie istotna z perspektywy rozliczeń między uczestnikami systemu kaucyjnego.  

Pojawia się również wiele pytań praktycznych związanych z obsługą systemu na które nie ma, póki co jasnych odpowiedzi.

W ramach EY jesteśmy w stanie wesprzeć uczestników rynku nie tylko w identyfikacji obowiązków w zależności od roli pełnionej przez podmiot w ramach systemu kaucyjnego, ale również w zakresie dostosowania systemów ewidencyjnych do wymogów raportowych związanych z obsługą systemu kaucyjnego (ze wsparciem naszego zespołu technologicznego), czy też w zakresie przygotowania bądź weryfikacji umowy z podmiotem reprezentującym. 

Ekspert EY

    Współautorką tekstu jest Zuzanna Malczewska, assistant w Zespole Podatków Pośrednich.



    Kontakt
    Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.

    Informacje