Pułapki uproszczeń SLIM VAT 3

Co zmieni SLIM VAT 3?

Zaproponowane zmiany, które mają zostać wprowadzone w ramach pakietu SLIM VAT 3, polegają na uchyleniu warunku otrzymania faktury dokumentującej WNT jako przesłanki umożliwiającej odliczenie podatku naliczonego. Podatnik zobowiązany do rozliczenia podatku z tytułu WNT będzie uprawniony do odliczenia podatku naliczonego bez konieczności posiadania faktury. Co istotne, nieotrzymanie faktury w terminie późniejszym nie będzie powodowało konieczności korygowania kwoty odliczonego podatku naliczonego.

Pozornie wydawać by się mogło, że proponowane rozwiązanie jest pozytywne ‒ formalne wymogi dla skorzystania z prawa odliczenia zostaną uchylone. Nasuwają się jednak pewne wątpliwości, jeżeli chodzi o stosowanie proponowanych rozwiązań w praktyce.

Pierwszą z nich jest kwestia prawidłowego ustalenia okresu rozliczeniowego, w którym WNT powinno zostać rozpoznane, czyli okresu, w którym dla dokonanej transakcji powstanie obowiązek podatkowy. Obowiązek ten może bowiem powstać dla transakcji WNT alternatywnie w dwóch momentach:

• w dacie wystawienia faktury przez dostawcę towarów – pod warunkiem że faktura jest wystawiona w terminie przewidzianym ustawą, lub
• 15. dnia kolejnego miesiąca, po miesiącu w którym miało miejsce nabycie towarów – w przypadku późniejszego wystawienia faktury lub niewystawienia faktury.

Jeśli uwzględnić tę dwuwariantowość momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku transakcji WNT, to nasuwa się wniosek, że wdrożenie w życie proponowanych zmian może powodować nieprawidłowości polegające na wykazaniu transakcji w niewłaściwym okresie rozliczeniowym. Ich powodem będzie brak wiedzy o terminie wystawienia faktury przez dostawcę. Podatnik nie będzie posiadał informacji, czy faktura zostanie wystawiona w ustawowym terminie. W konsekwencji nie będzie miał możliwości ustalenia w sposób pewny momentu powstania obowiązku podatkowego.

Należy przy tym podkreślić, że rozliczenie podatku należnego z tytułu WNT w odpowiednim okresie (tj. w okresie, w którym w odniesieniu do transakcji powstał obowiązek podatkowy) jest warunkiem umożliwiającym skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Ponadto jeżeli podatnik nie będzie w stanie określić precyzyjnie momentu powstania obowiązku podatkowego, to może mieć problem z przeliczeniem kwot wyrażonych w walutach obcych na złote. To z kolei może skutkować rozpoznaniem transakcji dla celów VAT w nieprawidłowej wartości.

Wykazanie WNT bez posiadania faktury dokumentującej nabycie towarów może też powodować dodatkowy nakład pracy po stronie działów księgowych. Tak będzie np. w sytuacji, gdy dana transakcja będzie rozpoznawana dla celów VAT w części ewidencyjnej pliku JPK za pomocą dokumentu wewnętrznego, który to działy księgowe będą musiały wystawić, zaksięgować oraz zarchiwizować. Pojawia się kolejne pytanie ‒ czy otrzymaną później fakturę trzeba będzie ująć w księgach podatkowych, np. w celu rozpoznania kosztu podatkowego, czy też jedynie zarchiwizować, przy jednoczesnym wykazaniu kosztu na podstawie dokumentu wewnętrznego.

W naszej ocenie, biorąc pod uwagę liczne wątpliwości natury praktycznej, proponowane przez MF ułatwienie niekoniecznie uprości proces rozliczania VAT. Może ono zdać egzamin w sytuacji, gdy podatnik, wykazując WNT, ma pewność co do terminu, w którym zostanie wystawiona faktura dokumentująca dokonaną transakcję, np. w przypadku stosowania mechanizmu samofakturowania. 
 

Podsumowanie

Uchylenie warunku posiadania faktury dokumentującej transakcję WNT, jako przesłanki uprawniającej do odliczenia VAT, niesie za sobą ryzyko nieprawidłowości w rozliczeniach VAT. A to z kolei rodzi obowiązek późniejszej korekty JPK oraz informacji podsumowującej.

Artykuł ukazal się w Dzienniku Gazecie Prawnej (11 kwietnia 2022 (nr 70))