Łapówka czy wyraz wdzięczności

Granica między łapówką a wyrazem wdzięczności zależy od wielu czynników i jest niejednoznaczna. Nie da się z góry wyznaczyć ostrej granicy między tymi czynami. Wręczenie czegoś jako wyrazu wdzięczności i przyjęcie tego przez drugą stronę jest akceptowane społecznie i nie łamie norm prawnych. Tymczasem wręczenie i przyjęcie łapówki jest poważnym przestępstwem. 

Kodeks karny jasno mówi w art. 228: Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. W przypadku korzyści o znacznej wartości zagrożenie karą wzrasta od 2 do 12 lat.

Penalizowane jest zatem przekupstwo osób pracujących w sektorze publicznym. Łapówka podlega karze, jeśli została wręczona „w związku z pełnioną funkcją publiczną”. Związek między łapówką a wykonaną przez urzędnika czynnością nie musi być ścisły. Łapówka niekoniecznie jest wręczana za konkretną czynność. [1] Kodeks nie określa też wysokości korzyści od jakiej mamy do czynienia z czynem karalnym. [2]

Korzyść majątkowa a korzyść osobista

Korzyść majątkowa to każde dobro, które da się przeliczyć na pieniądze. Może to być korzystna umowa, wygranie przetargu, umorzenie długu, etc. Według Sądu Najwyższego korzyścią majątkową jest każde przysporzenie majątku sobie lub komuś innemu bądź uniknięcie strat. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy zgodnie z prawem ta korzyść przysługuje sprawcy czy innej osobie.

Korzyść osobista to korzyść niemajątkowa poprawiająca sytuację uzyskującej ją osoby. Można tu wymienić na przykład przyspieszenie awansu, załatwienie stypendium czy przyspieszenie leczenia.

Wyrażenie wdzięczności czy łapówka

Odróżnienie korupcji od wyrazów wdzięczności jest trudne. Liczy się tutaj czas wręczenia prezentu i jego wartość. Co do zasady, jeśli dojdzie do wręczenia pieniędzy, to niezależnie od czasu przekazania prawdopodobnie sąd uzna to za łapówkę. Prezent będący wyrazem wdzięczności powinien mieć niewielką wartość, która nie będzie wzbudzać podejrzeń.

 

Jeśli chodzi o czas wręczenia prezentu musi to nastąpić po wykonaniu czynności przez obdarowanego, na pewno nie przed ani w trakcie jej wykonywania. Ale czas przekazania prezentu nie musi zamykać sprawy. Mogło bowiem dojść do obietnicy przekazania prezentu pod warunkiem wykonania określonej czynności przez osobę pełniącą funkcję publiczną. Wtedy może to być uznane za obietnicę przekazania korzyści materialnej co jest niedopuszczalne i karalne.

 

Łapówka i prezent na przykładach

 

O tym jak trudno jednoznacznie określić gdzie leży granica między łapówką a wyrazami wdzięczności, świadczą poniższe przykłady.

 

Nauczyciele, lekarze, urzędnicy to grupy osób pełniących funkcje publiczne z którymi najczęściej mamy styczność. Urzędnikom mało kto w ostatnich latach daje prezenty, ale lekarzom i nauczycielom tradycyjnie jakieś prezenty czasem dajemy.

 

W przypadku nauczycieli są to najczęściej po prostu kwiaty na Dzień Nauczyciela i ewentualnie jakieś prezenty na zakończenie roku szkolnego. Często uczniowie czy rodzice składają się na prezent, żeby nie wręczać dwudziestu pudełek czekoladek czy wiązanek kwiatów. Trzeba tu jednak uważać, żeby nie przesadzić z wartością prezentu. Gdzie leży granica wartości prezentu, który można nauczycielowi dać a on może go przyjąć?

 

Pytany o tę granicę Sąd Najwyższy nadmienił, że przyjął się zwyczaj wręczania drobnych upominków nauczycielom. Przyznał, że granica między upominkiem a łapówką nie jest ścisła. Z jednej strony nie można sankcjonować zakamuflowanego łapownictwa, ale z drugiej trzeba uważać, żeby pochopnymi ocenami nie wyrządzić krzywdy nauczycielom. Z tych powodów SN odmówił odpowiedzi na pytanie o granicę, za którą zaczyna się korupcja. [3]

 

Bardzo ciekawy jest przykład lekarza z przychodni gminnej na Mazowszu. Pacjenci przynosili mu jaja, kury, kiełbasy, bombonierki. Ludzie przyzwyczaili się, że do doktora nie idzie się z pustymi rękoma. W zamian wypisywał zwolnienia lekarskie i recepty. Lekarzowi postawiono 300 zarzutów przyjęcia łapówek. Blisko 100 pacjentom postawiono zarzut wręczana korzyści. Mimo iż lekarz próbował tłumaczyć sytuację powołując się na lokalne zwyczaje i wieloletnie tradycje, prokuratura uznała, że jako lekarz jako osoba zatrudniona w gminnym ośrodku zdrowia przyjmując korzyści materialne w trakcie pracy popełniał przestępstwo.

Zobacz również

Compliance Roadmap: Regulacyjny sprint czy maraton zgodności?

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap. Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach compliance officera".

Dyrektywa o ochronie sygnalistów, a postępowania wyjaśniające

Jednym z nowych obowiązków nakładanych przez dyrektywę o ochronie sygnalistów jest konieczność prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających.

Trzy linie obrony - kto jest odpowiedzialny za zarządzanie ryzykiem?

Dyrektywa o ochronie sygnalistów nakłada na organizacje obowiązek podjęcia działań, które łącznie zapewnią skuteczny system ochrony osób zgłaszających potencjalne naruszenia.

Ochrona sygnalistów przed odwetem

Najistotniejszym celem dyrektywy o ochronie sygnalistów, jest uniemożliwienie stosowania działań odetowych wobec sygnalisty zgłaszającego przypadki naruszenia prawa Unii Europejskiej.

Kto to jest sygnalista?

Polska jest w gronie państw, w których obowiązek wdrożenia rozwiązań umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości jest uregulowany tylko częściowo. Wynika to np. z ustaw regulujących działalność instytucji finansowych.

Ochrona sygnalistów (whistleblowing)

Zapewnij ochronę sygnalistów zgodnie z prawem. Wdrożenie kanałów zgłaszania, ochrony i procedur. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej o whistleblowing!

Dwie twarze informatyki śledczej

Celem informatyki śledczej jest dostarczanie i analiza dowodów zidentyfikowanych na elektronicznych nośnikach danych. Mówimy tu nie tylko o danych pozyskanych z komputerów czy telefonów komórkowych.

Sankcje gospodarcze – zarządzanie ryzykiem (sklep online)

Od lutego 2022 firmy z UE muszą przestrzegać sankcji nałożonych na Rosję i Białoruś. Nasz zespół ma unikalne doświadczenie w edukacji, weryfikacji kontrahentów i wdrażaniu procedur sankcyjnych, pomagając ograniczyć ryzyko kar finansowych i odpowiedzialności karnej.

Polska ustawa sankcyjna

16 kwietnia 2022 r. weszła w życie polska ustawa sankcyjna. Dotyczy szczególnych rozwiązaniań w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Jakie zmiany wprowadza?

Sankcje nałożone na Rosję z perspektywy polskich przedsiębiorstw

UE, USA i Wielka Brytania wprowadzają kolejne pakiety sankcje gospodarcze nałożone na Rosję., m.in. zakaz eksportu do Rosji i Białorusi. W konsekwencji zostały wprowadzone sankcje odwetowe Rosji. Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

Ryzyko sankcyjne. Co oznaczają sankcje gospodarcze dla przedsiębiorców?

Jak działają sankcje gospodarcze? Co to są listy sankcyjne i ryzyko sankcyjne? Sprawdź, jak wprowadzane sankcje wpływają na prowadzenie biznesu i jak bronić się przed ryzykiem sankcyjnym?

Klapki na oczach czy szerokie horyzonty?

Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2022 ukazuje jak usprawnienie ładu korporacyjnego może zwiększyć uczciwość biznesu

Zarządzanie ryzykiem nadużyć

Dowiedz się więcej o Dziale Zarządzania Ryzykiem Nadużyć oraz o tym, jak pomagamy firmom realizować cele z zakresu uczciwości w biznesie.

Czas na ochronę sygnalistów - badanie EY

W przeddzień wejścia w życie Dyrektywy UE o ochronie sygnalistów* zapytaliśmy polskie spółki, które od 17 grudnia 2021 r. będą podlegały jej wymogom, o ich stopień gotowości oraz wyzwania, z którymi się zmagają.

Skuteczna struktura sygnalizowania naruszeń – trwała wartość

Skuteczne systemy sygnalizowania możliwych naruszeń są istotne nie tylko z punktu widzenia prawa i etyki, ale także pomagają firmom zyskać przewagę konkurencyjną. Dowiedz się więcej.

Zapobieganie nadużyciom finansowym i ich wykrywanie

Dowiedz się, dlaczego konieczne jest ponowne zbadanie, w jaki sposób tradycyjne procedury kontroli podchodzą do ryzyka nadużyć finansowych.


    Kontakt
    Chcesz dowiedzieć się więcej? Skontaktuj się z nami.