Międzynarodowy Dzień Przeciwdziałania Korupcji 2024, czyli wciąż jest o czym mówić

Pytanie: Jakie są najczęstsze schematy nadużyć w różnych branżach?
Źródło: ACFE Report to the Nations  2024; https://legacy.acfe.com/report-to-the-nations/2024/

Z danych zebranych przez ACFE wynika, że odsetek korupcji wśród innych nadużyć jest najwyższy w sektorach związanych z technologią, mediami i komunikacją oraz energetyką (odpowiednio 65%, 62% i 60%). Ciekawe, że nawet wysoko regulowane sektory publiczny i opieki zdrowia, nadal wykazują wysoki stopień narażenia na korupcję (odpowiednio 52% i 47%). Bazując na ogólnych obserwacjach i przypadkach historycznych wiemy, że takie zjawisko nie tylko podważa zaufanie do instytucji publicznych, ale również hamuje rozwój gospodarczy i pogłębia nierówności społeczne.

W raporcie zawarto również analizę przypadków korupcji pod kątem miejsca ich występowania pod względem geograficznym. W trakcie badań potwierdzono, że najwyższy odsetek incydentów korupcyjnych występuje w Azji Południowej (74%), podczas gdy na przeciwległym biegunie znalazły się Stany Zjednoczone i Kanada (35%). Wyniki te mogą odzwierciedlać różne czynniki, takie jak normy kulturowe dotyczące tolerowania lub zakazywania korupcji, obecność i skuteczność przepisów antykorupcyjnych oraz priorytety egzekwowania prawa w poszczególnych regionach.

Pytanie: Jak ryzyko korupcji różni sie w zależności od regionu?
Źródło: ACFE Report to the Nations  2024; https://legacy.acfe.com/report-to-the-nations/2024/

Analizując częstość i zasięg występowania korupcji, warto przyjrzeć się czy współwystępuje ona z innymi formami nadużyć. Co ciekawe, korupcja jako samoistne zjawisko występuje stosunkowo rzadko, bo w jednym na dziesięć (10%) analizowanych przypadków. Znacznie częściej identyfikowana jest wraz ze sprzeniewierzeniem majątku (35%). Podkreśla to wieloaspektowy charakter oszustw, co z jednej strony komplikuje ich ocenę, z drugiej jednak pokazuje kierunki ich wykrywania i zapobiegania ich skutkom.

Jako że powyższe statystyki odnoszą się do danych globalnych, warto na nie nałożyć polski filtr. Dodatkowe światło w tym kontekście rzuca tegoroczny raport EY ze Światowego Badania Uczciwości w Biznesie. Publikacja powstała w oparciu o blisko 5,5 tys. wywiadów z członkami zarządów, przedstawicielami kadry kierowniczej wyższego szczebla, menedżerami i pracownikami wybranych dużych spółek i instytucji publicznych z 53 krajów i terytoriów z całego świata, zaś w Polsce przeprowadzono 100 rozmów.

Pytanie: Czy ogólnie rzecz biorąc, w ciągu ostatnich dwóch lat zgodność ze starndardami uczciwości w Pani/Pana organizacji poprawiła się, pogorszyła się czy nie zmieniła się?
Źródło: Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2024, EY

Patrząc na uzyskane wyniki, możemy zaryzykować stwierdzenie, że w Polsce na przestrzeni ostatnich lat mieliśmy do czynienia ze słabnącymi standardami uczciwości. Respondenci zostali poproszeni m.in. o ocenę czy w ciągu ostatnich dwóch lat zgodność ze standardami uczciwości w organizacji poprawiła się, pogorszyła się czy nie zmieniła się. Odsetek pozytywnych odpowiedzi wynosił 27% i był najmniejszy z spośród krajów objętych badaniem, zaś odsetek odpowiedzi negatywnych był niestety najwyższy (12%). Nieco ponad połowa ankietowanych nie zauważyła poprawy sytuacji, co zachęca nas do zastanowienia się jakich narzędzi brakuje organizacjom do poprawy istniejących standardów.

Trudno dziwić się powyższym wynikom, jeśli ponad połowa badanych (53%) w Polsce dopuszcza możliwość nieuczciwego działania w celu poprawy perspektywy rozwoju własnej kariery lub pakietu wynagrodzenia.

Pytanie: Które z poniższych działań, o ile którekolwiek, był(a)by Pan/Pani gotowy/a podjąć, aby poprawić perspektywy rozwoju swojej kariery lub pakiet wynagrodzenia?
Źródło: Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2024, EY

Spośród katalogu nieuczciwych zachowań najczęściej wskazywane przez respondentów odpowiedzi dotyczyły ignorowania nietycznych zachowań członków (15%) lub wśród partnerów biznesowych (14%). Niewiele rzadziej respondenci wskazywali na umyślne wprowadzanie w błąd audytorów lub regulatorów (13%) oraz fałszowanie danych dotyczących klientów (11%). W tym zestawieniu korupcja znalazła się w środku stawki, jednak wciąż aż siedmiu na stu ankietowanych w Polsce (7%) wskazało, że byliby gotowi zaoferować lub przyjąć łapówkę, aby – ogólnie rzecz biorąc – poprawić swój byt.

Przytoczone wyniki – zarówno w ujęciu globalnym, jak i polskim, pokazują, że po przeszło 20 latach od ustanowienia Międzynarodowego Dnia Przeciwdziałania Korupcji, temat wciąż jest niesłychanie istotny, zaś dalsze działania mające na celu zmniejszenie skali zjawiska, wydają się nieodzowne. 

****

Autorką niniejszego artykułu jest Laura Benachir.