EY oznacza globalną organizację i może odnosić się do jednej lub więcej firm członkowskich Ernst & Young Global Limited, z których każda stanowi odrębny podmiot prawny. Ernst & Young Global Limited, brytyjska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nie świadczy usług na rzecz klientów.
Jak EY może pomóc
-
Zapewnij ochronę sygnalistów zgodnie z prawem. Wdrożenie kanałów zgłaszania, ochrony i procedur. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się więcej o whistleblowing!
Przeczytaj więcej -
Dowiedz się jak EY Virtual Compliance Officer może wesprzeć pracę działu compliance w Twojej organizacji.
Przeczytaj więcej -
Etyka i compliance to fundamenty zdrowych relacji biznesowych. Poznaj nasze rozwiązania wspierające zarządzanie zgodnością i budowanie etycznej kultury organizacyjnej.
Przeczytaj więcej
W obliczu dynamicznych zmian gospodarczych, raport „Moralność finansowa Polaków 2025” dostarcza szczegółowej analizy postaw Polaków wobec etyki finansowej. Poniżej przedstawiamy kluczowe wnioski z badań oraz to, jakie działania są najczęściej usprawiedliwiane przez społeczeństwo.
Raport „Moralność finansowa Polaków 2025”, opracowany przez prof. Annę Lewicką-Strzałecką w ramach projektu „ZPF w Polsce”, stanowi część długoterminowego badania rozpoczętego w 2016 roku. Celem raportu jest zrozumienie norm etycznych oraz postaw konsumentów wobec kwestii finansowych. [1]
Dokument prezentuje hierarchię normatywną, ukazując, jak różne działania są oceniane przez pryzmat społecznych i moralnych uzasadnień. Mimo wyraźnej akceptacji dla obowiązku spłaty zobowiązań, zauważono wysoki poziom permisywizmu wobec niektórych praktyk finansowych. Praca „na czarno” jest akceptowana przez 56,7% badanych, a unikanie VAT poprzez płacenie gotówką bez rachunku – przez 53,8%. Dla porównania, oszustwa finansowe, takie jak wyłudzanie pieniędzy za pomocą fałszywych dokumentów, spotykają się z dużo niższą akceptacją (10,4%). Przeważającym argumentem usprawiedliwiającym nadużycia konsumenckie jest postrzegana nieuczciwość instytucji finansowych – konsument widziany jest jako ofiara systemu.
Opracowywany corocznie przez autorów raportu Indeks Akceptacji Nieetycznych Zachowań Finansowych (IANZF) w 2025 roku wyniósł 41,3 – co wskazuje na znaczną akceptację dla nieetycznych praktyk finansowych, mimo niewielkiego spadku względem lat poprzednich. Szczególnie młodzi mężczyźni z trudnościami finansowymi oraz osoby poszkodowane przez instytucje finansowe wykazują większą tolerancję dla nieetycznych działań w sferze finansów.
Osoby z wyższych warstw społecznych, z większymi dochodami, wyższym wykształceniem oraz zamieszkałe w miastach deklarują niższą akceptację dla nadużyć finansowych, co podkreśla społeczno-demograficzne różnice w ocenie IANZF. Również poszczególne regiony Polski wykazują zróżnicowaną akceptację: województwo opolskie przoduje, natomiast zachodniopomorskie plasuje się na końcu zestawienia.
Zauważono, że moralna permisywność w finansach utrzymuje się głównie wśród mężczyzn oraz młodych osób z problemami w spłacie zobowiązań, co uwidacznia potrzebę kontynuacji edukacji finansowej i dalszych badań.
Znajomość biur informacji gospodarczej (BIG) w Polsce pozostaje na wysokim poziomie – aż 85,2% Polaków wie o ich istnieniu. Jednak ocena tych instytucji zależy w dużej mierze od osobistych doświadczeń – osoby mające trudności ze spłatą długów częściej wyrażają o nich opinie negatywne.
Podsumowując, raport pokazuje utrzymujące się tendencje przeciwko nieetycznym działaniom, takim jak posługiwanie się cudzymi dokumentami tożsamości w celu zdobycia kredytu czy zawyżanie wartości szkód w celu uzyskania nienależnych odszkodowań. Praca na czarno jako sposób uniknięcia zajęcia wynagrodzenia pozostaje najczęściej usprawiedliwianą praktyką – szczególnie wśród osób z trudnościami finansowymi. Część społeczeństwa, która deklaruje całkowity brak akceptacji dla jakichkolwiek nadużyć, powołuje się na uczciwość jako kluczową wartość, której nie należy naruszać.