Czym jest infrastruktura krytyczna i dlaczego trzeba ją szczególnie chronić?

Wojna prowadzona przez Rosję przeciwko Ukrainie i inne wydarzenia ostatnich lat pokazały, że współczesne konflikty nie polegają tylko na atakowaniu sił zbrojnych przeciwnika, ale też ważnych obiektów. Również akty sabotażu na terenie naszego kraju pokazują, że wrogie działania nie muszą oznaczać otwartej wojny, a mogą ograniczyć się do niszczenia istotnych obiektów. [1] [2]

Obiektem takich ataków jest zwykle infrastruktura krytyczna. Państwa, ich podmioty i organizacje międzynarodowe w różny sposób definiują tego typu obiekty. Różnorodność definicji wynika między innymi z tego, że zostały stworzone dla różnych celów. Poniżej przedstawiamy krótki przegląd definicji infrastruktury krytycznej.

Zacznijmy od definicji polskich, bo są przynajmniej dwie. Według Ustawy o zarządzaniu kryzysowym z 2007 roku infrastruktura krytyczna to „systemy oraz wchodzące w ich skład powiązane ze sobą funkcjonalnie obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi kluczowe dla bezpieczeństwa państwa i jego obywateli oraz służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania organów administracji publicznej, a także instytucji i przedsiębiorców.”. Dalej ustawodawca wymienia poszczególne składniki czy sektory wchodzące w skład tej infrastruktury. [3]

Inną definicję przyjęło Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. Według niej są to „rzeczywiste i cybernetyczne systemy (obiekty, urządzenia bądź instalacje) niezbędne do minimalnego funkcjonowania gospodarki i państwa. Nie każdy strategiczny obiekt należy do infrastruktury krytycznej. O tym czy dany zalicza się do IK decydują szczegółowe kryteria zapisane w niejawnym załączniku do Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej.” [4]

Definicja przyjęta przez biuro ONZ ds. ograniczania ryzyka katastrof jest krótka. Są to „obiekty, sieci i inne aktywa, które zapewniają usługi niezbędne do społecznego i ekonomicznego funkcjonowania danej społeczności lub społeczeństwa”. [5]

Definicja stosowana prze Radę Partnerstwa Euroatlantyckiego określa mianem infrastruktury krytycznej „obiekty, usługi i systemy informatyczne, które są tak istotne dla państwa, że ich niezdolność do działania lub zniszczenie miałyby wyniszczający wpływ na bezpieczeństwo narodowe, gospodarkę narodową, zdrowie publiczne i bezpieczeństwo oraz efektywne funkcjonowanie rządu”. [6]

Unia Europejska uznaje za europejską infrastrukturę krytyczną „kluczowe składniki lub systemy, które mają podstawowe znaczenie dla niezbędnych funkcji społecznych, zdrowia, bezpieczeństwa, dobrobytu materialnego lub społecznego ludności". Dopełniającym kryterium jest fakt, że zakłócenie może mieć wpływ na co najmniej dwa państwa UE. [7]

Na koniec przytoczmy definicję zaproponowaną przez międzynarodowe forum „Critical 5” skupiające: Australię, Kanadę, Nową Zelandię, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone. Stawia ono sobie za cel współpracę dla umocnienia infrastruktury krytycznej. „Infrastrukturę krytyczną, określaną również jako infrastruktura o znaczeniu krajowym, można szeroko zdefiniować jako systemy, aktywa, obiekty i sieci, które zapewniają podstawowe usługi i są niezbędne dla bezpieczeństwa narodowego, bezpieczeństwa ekonomicznego, dobrobytu oraz zdrowia i bezpieczeństwa poszczególnych państw” [8]

Infrastruktura krytyczna jest fundamentem funkcjonowania państwa i społeczeństwa – obejmuje systemy, obiekty i usługi, bez których niemożliwe byłoby utrzymanie bezpieczeństwa, gospodarki i podstawowych potrzeb obywateli. Ataki na nią, jak pokazują doświadczenia ostatnich lat, mogą być równie groźne jak bezpośredni atak militarny.