Uproszczenia w zatrudnianiu obywateli Ukrainy

Legalny wjazd i pobyt na terytorium Polski

Zgodnie z ustawą, jeżeli obywatel Ukrainy wjechał legalnie na terytorium RP w okresie od 24.02.2022 i deklaruje zamiar pozostania w Polsce, jego pobyt uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od 24.02.2022 r. 

Pobyt na terenie Polski obywatela Ukrainy posiadającego Kartę Polaka lub członkowów jego najbliższej rodziny, którzy opuścili Ukrainę w okresie od 24 lutego 2022 r., a następnie przybyli legalnie na terytorium Polski i deklarują zamiar pozostania, uznaje się za legalny w okresie 18 miesięcy licząc od 24 lutego 2022 r. 

Wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium RP na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia do legalnego pobytu. 

Obywatela Ukrainy uznaje się za osobę korzystającą w Polsce z ochrony czasowej w rozumieniu art. 106 ust. 1 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i przysługują mu uprawnienia określone w niniejszej ustawie. Beneficjenci ochrony czasowej mają dostęp do rynku pracy bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.

W przypadku, gdy wjazd obywatela Ukrainy nie zostanie zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej, Komendant Główny Straży Granicznej zarejestruje pobyt na terytorium Polski na jego wniosek, złożony nie później niż 60 dni od dnia wjazdu do Polski w siedzibie dowolnego organu gminy na terytorium Polski.

Obywatele Ukrainy, których pobyt zostanie uznany za legalny na podstawie ustawy, otrzymają numer PESEL na swój wniosek złożony w dowolnym organie gminy na terytorium Polski.

Zezwolenie na pobyt czasowy

Obywatel Ukrainy, który będzie zainteresowany dalszą legalizacją swojego pobytu, będzie mógł wnioskować o zezwolenie na pobyt czasowy. Poniżej najważniejsze kwestie z tym związane.

• Zezwolenia na pobyt czasowy udziela się jednorazowo.
• Zezwolenie na pobyt czasowy udziela się na okres 3 lat licząc od dnia wydania decyzji.
• Wniosek o zezwolenie na pobyt czasowy może być złożony po upływie 9 miesięcy od dnia wjazdu (wniosek złożony wcześniej pozostawia się bez rozpoznania) i nie później niż w okresie 18 miesięcy od 24.02.2022 r. 
• Zezwolenia na pobyt czasowy udziela wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca w dniu złożenia wniosku (właściwość wojewody pozostaje niezmienna w przypadku zmiany zamieszkania cudzoziemca).
• Decyzja wojewody w sprawie udzielenia lub cofnięcia zezwolenia na pobyt czasowy jest ostateczna (brak możliwości odwołania się do II instancji).
• Cudzoziemiec któremu udzielono zezwolenia na pobyt czasowy na podstawie Ustawy jest uprawniony do wykonywania pracy bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.

Legalne wykonywanie pracy

Specustawa ma ułatwić zatrudnianie obywateli Ukrainy – zakłada, że będą oni uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Polski, jeśli:

1.  ich pobyt będzie legalny;
2. podmiot powierzający wykonywanie pracy powiadomi powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi.

Powiadomienie będzie musiało zawierać:

• informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy: -nazwę albo imię (imiona) i nazwisko; adres siedziby albo miejsca zamieszkania; numer telefonu lub adres poczty elektronicznej o charakterze służbowym; numer identyfikacyjny NIP i REGON – w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, albo numer PESEL – w przypadku osoby fizycznej; numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia – w przypadku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy obywatelowi Ukrainy, który prowadzi agencję zatrudnienia świadczącą usługi pracy tymczasowej; symbol PKD oraz opis wykonywanej działalności związanej z pracą obywateli Ukrainy;
• dane osobowe obywatela Ukrainy: imię (imiona) i nazwisko; datę urodzenia; płeć, obywatelstwo; rodzaj, numer i serię dokumentu podróży lub innego dokumentu stwierdzającego lub pozwalającego ustalić tożsamość oraz państwo, w którym wydano ten dokument; numer PESEL – o ile został nadany;
• rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy;
• stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy;
• miejsce wykonywanej pracy.

Pracodawca będzie musiał złożyć powiadomienie za pośrednictwem portalu praca.gov.pl.

Ustawa przewiduje, że minister właściwy do spraw pracy w drodze rozporządzenia może określić liczbę obywateli Ukrainy, którym podmiot powierzający wykonywanie pracy może powierzyć wykonywanie pracy. Liczba ta ma być ustalona w stosunku do liczby wszystkich osób, którym dany pracodawca powierza wykonywanie pracy, kierując się względami bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego, ochroną lokalnych rynków pracy oraz zasadą komplementarności zatrudnienia cudzoziemców w stosunku do obywateli polskich.

Warto dodać, że obywatele Ukrainy będą mogli zarejestrować się w powiatowych urzędach pracy, jako osoby poszukujące pracy lub bezrobotne.

Podejmowanie działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy

Specustawa zawiera również przepisy regulujące zakładanie w Polsce działalności gospodarczej przez obywateli Ukrainy. W tym zakresie przewiduje, że takie osoby, które na terenie naszego kraju przebywają legalnie, będą mogły podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Warunkiem koniecznym jest posiadanie przez obywatela Ukrainy numeru PESEL.

W sytuacji kiedy pobyt przestanie być legalny przedsiębiorca zostanie wykreślony z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Inne formy pomocy obywatelom Ukrainy

• Pomoc wojewody w zapewnieniu obywatelom Ukrainy m.in. na zakwaterowania, całodziennego wyżywienia zbiorowego, finansowania przejazdów środkami transportu publicznego.
• Pomoc wojewody w zapewnieniu środków czystości i higieny osobistej oraz innych produktów.
• Prawo do świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, świadczenia dobry start, rodzinnego kapitału opiekuńczego, dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.
• Jednorazowe świadczenie pieniężne w wysokości 300 zł przeznaczone na utrzymanie, w szczególności na  żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej, opłaty mieszkaniowe.
• Bezpłatna pomoc psychologiczna.
• Wsparcie osób z niepełnosprawnością.
• Świadczenia opieki zdrowotnej.