Ujawnienia taksonomiczne 2022, czyli debiut obowiązków dla banków

Co dziś zobaczymy w sprawozdaniach banków z prowadzonej przez nie działalności…

W ramach publikacji informacji niefinansowych od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. banki zobowiązane są do ujawnienia udziału procentowego w aktywach ogółem, w tym: 

• ekspozycji wobec działalności gospodarczej niekwalifikującej się do taksonomii i działalności gospodarczej kwalifikującej się do systematyki; 
• ekspozycji wobec rządów centralnych, banków centralnych i emitentów ponadnarodowych oraz instrumentów pochodnych;  
• ekspozycji wobec przedsiębiorstw, które nie podlegają obowiązkowi publikowania informacji niefinansowych zgodnie z art. 19a lub 29a dyrektywy 2013/34/UE; 
• portfela handlowego oraz pożyczek międzybankowych na żądanie, 

jak również określonych informacji jakościowe towarzyszące ww. danym, w tym m.in.: 

• informacje kontekstowe dotyczące wskaźników ilościowych, w tym zakres aktywów i działań objętych kluczowymi wskaźnikami wyników,  
• informacje na temat źródeł danych i ograniczeń,  
• wyjaśnienie charakteru i celów działalności gospodarczej zgodnej z systematyką oraz rozwoju w czasie działalności gospodarczej zgodnej z systematyką,  
• uzupełniające informacje dotyczące strategii instytucji kredytowej oraz wagi finansowania działalności gospodarczej zgodnej z systematyką w ogólnej działalności instytucji. 

…a co jeszcze przed nami w kolejnych latach?

Od stycznia 2024 roku ujawnieniom będą podlegać kluczowe wskaźniki wyników - KPI (wybrane dla instytucji kredytowych) oraz informacje jakościowe, w odniesieniu do realizacji wszystkich sześciu celów środowiskowych. Pełen zakres ujawnień w wystandaryzowanej formie będzie obowiązywał od stycznia 2026 roku.

Sfazowane podejście do zakresu ujawnień przedstawia poniższy rysunek. 

Ujawnienia taksonomiczne banków w Polsce w 2021 r.

Lektura sprawozdań z działalności dziesięciu największych banków w Polsce w części niefinansowej dotyczącej ujawnień taksonomicznych (po raz pierwszy za rok 2021) wskazuje, że udział ekspozycji banków na działalność gospodarzą kwalifikującą się do taksonomii wynosi niespełna od 0,2 % do 3,1%³. Warto zwrócić uwagę, co podkreślają same banki, że publikowane dane maja charakter własnych oszacowań – banki bazowały na informacjach pozyskanych od swoich klientów oraz własnych symulacjach i założeniach w zakresie klasyfikacji działalności wg kodów NACE w stosunku do dominującej działalności klienta. W objaśnieniach towarzyszących banki podkreślają fakt, że w momencie publikacji przedsiębiorstwa finansowane przez banki nie opublikowały w przeważającej większości przypadków swoich ujawnień wynikających z wymogów Rozporządzenia ws. taksonomii i Rozporządzenia delegowanego.

Opublikowane przez banki udziały ekspozycji na działalność kwalifikującą się do systematyki mają charakter wstępny. To dopiero pierwszy krok. Będą one podlegać weryfikacji w kolejnym raporcie w oparciu o rzeczywiste dane opublikowane przez przedsiębiorstwa. Warto podkreślić, że dane te pokazują na tym etapie jedynie to, jaka część portfela banku powinna być analizowana z perspektywy taksonomii. Nie uwzględnią ekspozycji detalicznych (zabezpieczonych nieruchomościach mieszkalnych) czy też ekspozycji wobec jednostek samorządu terytorialnego, które mogą obejmować m.in. finansowanie projektów przyczyniających się do realizacji dwóch pierwszych celów środowiskowych. Nie uwzględniają również ekspozycji wobec MŚP (zgodnie z konstrukcją wskaźników przewidzianą w Rozporządzeniu Delegowanym). Niektóre banki w informacjach objaśniających przedstawiły tego typu dodatkowe informacje. Dopiero na dalszym etapie w ramach ujawnień wskaźnika zielonych aktywów (GAR – Green Asset Ratio) prezentowane będą informacje na temat tego jaka część ekspozycji na działalność kwalifikującą się do systematyki spełnia kryteria taksonomiczne.

Zgodnie z dokumentem Frequently Asked Questions Komisji Europejskiej (How should financial and non-financial undertakings report Taxonomy-eligible economic activities and assets in accordance with the Taxonomy Regulation Article 8 Disclosures Delegated Act) ujawnianie informacji dotyczących kwalifikowalności powinno opierać się na faktycznych informacjach dostarczonych przez przedsiębiorstwa. W przypadku gdy przedsiębiorstwo, wobec którego banki posiadają ekspozycje nie ujawniło jeszcze informacji o kwalifikowalności, banki mogą dokonać oszacowania udziału ekspozycji kwalifikujących się i niekwalifikujących się do systematyki w ramach ujawnień dobrowolnych. Takie ujawnienia nie mogą jednak wprowadzać w błąd i zgodnie z FAQ Komisji nie należy przywiązywać do nich większej wagi niż do ujawnień obligatoryjnych. Z tego powodu publikowanym przez banki wskaźnikom towarzyszą wyjaśnienia wskazujące podstawę ujawnienia i opis zastosowanego podejścia do przeprowadzonych oszacowań wraz wskazaniem różnic w stosunku do sprawozdawczości obowiązkowej. Może to znacząco ograniczać możliwości porównań pomiędzy bankami już na wstępnym etapie ujawnień taksonomicznych. 

Europejski Bank Centralny krytycznie o ujawnieniach klimatycznych banków

Na wyzwania sektora bankowego w zakresie ujawnień informacji niefinansowych związanych ze zrównoważonym rozwojem, w szczególności w zakresie ryzyka klimatycznego, zwracają uwagę europejskie organy nadzoru. W marcu 2022 roku Europejski Bank Centralny (EBC) odpowiedzialny za bezpośredni nadzór nad ok. 115 instytucjami kredytowymi w ramach unii bankowej przedstawił, na ile ujawnienia banków rozmijają się z oczekiwaniami regulatorów w tym zakresie. W raporcie Supervisory assessment of institutions’ climate related and environmental risks disclosures ECB report on banks’ progress towards transparent disclosure of their climate-related and environmental risk profiles, March 2022, EBC podkreśla, że ​​praktycznie żaden ze 115 banków nie ujawnia wszystkich podstawowych informacji na temat ryzyka klimatycznego i środowiskowego, które byłyby w pełni zgodne z komunikowanymi uprzednio oczekiwaniami. EBC ocenia 45% ujawnień banków jako niewystarczające zarówno z punktu widzenia treści, jak i uzasadnienia. W odniesieniu do przejrzystości istotności ryzyka i metod, przegląd EBC wykazał, że jedna trzecia instytucji nie ujawniała jeszcze w przejrzysty sposób, że jest istotnie narażona na ryzyko klimatyczne. W ramach zaprezentowanych w raporcie wniosków z przeglądu nadzorczego, EBC zauważa, że obecne ujawnienia banków nie są wystarczające, aby spełnić przyszłe wymogi wynikające z CSRD oraz EBA ITS w zakresie Filara III. Przykładowo, podczas gdy 74% banków deklaruje, że ujawnia emisje GHG Zakresu 1, 2 i 3, to zaledwie 15% faktycznie publikuje informacje dotyczące kwestii finasowania emisji. Ponadto, jedna czwarta banków objętych badaniem odwołuje się jakościowo do taksonomii UE, podczas gdy tylko 7% prezentuje miary ilościowe z tym związane.

Publikacji raportu EBC towarzyszyły mocne słowa Franka Eldersona wchodzącego w skład Rady Prezesów EBC. Docenia on z jednej strony starania banków i postęp w ujawnianiach w zakresie ryzyka klimatycznego i środowiskowego od listopada 2020 roku (chociaż podkreśla, że postęp ten jest niewystarczający), jednocześnie wskazując, że banki starają się zrekompensować słabą jakość ujawnień, publikując ogromne ilości informacji związanych z zieloną transformacją. Elderson podsumowuje, że w efekcie kończymy z dużą ilością informacji o charakterze white noise i brakiem realnej treści na temat tego, co tak naprawdę chcą wiedzieć rynki i organy nadzoru, czyli jak bardzo bank jest narażony na ryzyko klimatyczne i jakie działania podejmuje, aby tym ryzykiem zarządzać… 

Agenda ujawnień w zakresie zrównoważonego rozwoju jest wyjątkowo złożona w przypadku instytucji finansowych – w szczególności banków, które stoją przed trudnym wyzwaniem klasyfikacji eskpozycji kredytowych w obliczu dużej niepewności wynikającej z braku wiarygodnych danych oraz raportów niefinansowych przedsiębiorstw. 

Ujawnienia taksonomiczne korespondują z szerszym zakresem planowanych ujawnień ESG w ramach Filara III. Jednocześnie banki będą musiały wypełnić szereg dalszych wymogów w zakresie ujawnień w odniesieniu do produktów finansowych (inwestycyjnych) zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie ujawniania informacji nt. zrównoważonego rozwoju (SFDR). Docelowo należy mieć na uwadze zastąpienie Dyrektywy o raportowaniu informacji niefinansowych (NFRD) przez Dyrektywę o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) w aspekcie digitalizacji, standaryzacji, ale i treści ujawnianych informacji oraz ich atestacji przez niezależnego audytora.