Nowa energia dla sieci: reforma przyłączeń w świetle nowelizacji Prawa energetycznego

Reforma przyłączeń do sieci elektroenergetycznych

Dostępność mocy przyłączeniowych jest najważniejszym czynnikiem wpływającym na rozwój źródeł energii. Proponowane rozwiązania mają przede wszystkim: 

• uprościć proces przyłączeniowy: dotychczasowy proces przyłączeniowy był często czasochłonny i oparty na dokumentacji papierowej. Nowelizacja zakłada pełną cyfryzację, tj. wnioski o określenie warunków przyłączenia oraz same umowy przyłączeniowe będzie można składać w formie elektronicznej;
• zoptymalizować istniejącą infrastrukturę: sieci elektroenergetyczne są w wielu miejscach przestarzałe lub niewydolne w stosunku do rosnących potrzeb energetycznych, nowelizacja zakłada zmiany w zakresie m.in. rozszerzenia możliwości współdzielenia przyłącza czy elastycznych umów przyłączeniowych dających możliwość wprowadzenia czasowego ograniczenia dla instalacji tam, gdzie infrastruktura jest przeciążona zamiast całkowitej odmowy;
• usprawnić proces planowania rozwoju sieci elektroenergetycznej, głównie poprzez nałożenie obowiązków współpracy między operatorami w zakresie prognozowania potrzeb przyłączeniowych i planowania rozbudowy infrastruktury, czy zobowiązanie operatorów do publikowania informacji o dostępnych mocach przyłączeniowych w danej stacji elektroenergetycznej oraz o złożonych wnioskach – co umożliwi lepsze przewidywanie i projektowanie rozwoju sieci;
• zwiększyć transparentność procesu przyłączeniowego - nowe przepisy wprowadzają szeroki katalog obowiązków informacyjnych dla operatorów, w tym prowadzenia publicznych platform informacyjnych czy publikowania danych o liczbie i rodzaju wniosków złożonych do danej stacji, co umożliwi inwestorom ocenę ryzyka odmowy.

Co istotne, w celu ułatwienia rozwoju źródeł energii, MKiŚ proponuje umożliwienie realizacji wszelkich instalacji w formule współdzielenia przyłącza z uproszczeniem procedur. Obecnie, tylko odnawialne źródła energii mogą korzystać z współdzielenia przyłącza. Rozszerzenie tej grupy może podnieść efektywność wykorzystania sieci i poprawić zarządzanie mocą przyłączeniową.

Obowiązki informacyjne

Operatorzy będą zobligowani do tworzenia publicznych platform informacyjnych i zawierania tam informacji m.in. o dostępnych zdolnościach przyłączeniowych, złożonych wnioskach o określenie warunków przyłączenia, statusie ich rozpatrywania, odrzuconych wnioskach o przyłączenie wraz z uzasadnieniem odrzucenia czy też kryteriach stosowanych do obliczania przepustowości sieci dostępnej dla nowych przyłączeń. Ma również pojawić się możliwość elektronicznego składania wniosków oraz późniejszej korespondencji z operatorem sieci. Dodatkowo, przedsiębiorstwa energetyczne będą zobowiązane do przekazywania informacji o stronie internetowej, na której dostępna jest porównywarka ofert. Zwiększy to poziom poinformowania odbiorców i pomoże wybrać najkorzystniejszą z ofert.

Obowiązki informacyjne znacznie poprawią możliwości oceny inwestycji przez przedsiębiorców, w tym szacowania ryzyka odmowy przyłączenia. Informacja dotycząca mocy przyłączeniowych dostępnych na potrzeby nowych przyłączeń dla projektów inwestycyjnych będzie obowiązkowo publikowana w wyniku współpracy między operatorami systemów dystrybucyjnych oraz operatorami systemu przesyłowego. Wpłynie to na większy stan wiedzy i odpowiednie przygotowanie dla przedsiębiorców w zakresie planowanych przyłączeń.

Elastyczne umowy przyłączeniowe

Elastyczne umowy przyłączeniowe proponowane są jako rozwiązanie na obszarach, gdzie możliwość przyłączania nowych podmiotów jest ograniczona oraz jako rozwiązanie tymczasowe aż do rozbudowy sieci elektroenergetycznej, która jest procesem czasochłonnym i wymagającym znacznych nakładów inwestycyjnych. Umowy te będą stosowane, gdy podłączenie do sieci nie będzie możliwe z powodu ograniczeń w przepustowości istniejącej infrastruktury. W takim przypadku operator będzie miał prawo wprowadzać uzasadnione ograniczenia w poborze lub wprowadzaniu energii elektrycznej przez daną instalację, nie ponosząc odpowiedzialności za skutki tych ograniczeń.

Aby zachęcić operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych do korzystania z systemu elastyczności, wprowadzone zostaną zmiany w systemie taryfowania energii elektrycznej. Mają one na celu promowanie usług w zakresie elastyczności, takich jak odpowiedź odbioru czy magazynowanie energii, co powinno ułatwić integrację odnawialnych źródeł energii z systemem elektroenergetycznym przy minimalnych kosztach.

Wprowadzenie elastycznych umów przyłączeniowych ma na celu zwiększenie liczby obiektów możliwych do przyłączenia oraz optymalizację wykorzystania istniejącej infrastruktury sieciowej.

Umowy ze stałą ceną energii

Problemem dla odbiorców energii elektrycznej są krótkoterminowe zmiany cen, które skutkują trudnościami w oszacowaniu kosztów.

Projekt nowelizacji prawa energetycznego zawiera propozycję uregulowania tej kwestii poprzez nałożenie obowiązku na dostawców energii elektrycznej, aby oferowane przez nich umowy miały stałą cenę na określony czas wynoszący co najmniej rok. Sprzedawca energii będzie zobowiązany do przedstawienia odbiorcy końcowemu streszczenia kluczowych warunków energii, w tym informację o cenie energii elektrycznej oraz dodatkowych opłatach, ułatwiając mu podejmowanie świadomych decyzji. Zapewni to większą stabilność i ułatwi planowanie kosztów.

Wdrażanie Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE)

Projekt ustawy przewiduje również etapowe wdrażanie CSIRE, co zostało przewidziane w drugim projekcie legislacyjnym, tj. Projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z wprowadzaniem centralnego systemu informacji rynku energii (UD188), co ma na celu usprawnienie procesów związanych z rynkiem energii. Przystępowanie do systemu ma odbywać się od lipca 2025 r. do października 2026 r., w zależności od wielkości operatora systemu dystrybucyjnego. Docelowo, od 2026 r., możliwa będzie techniczna zmiana sprzedawcy energii elektrycznej w ciągu 24 godzin, co znacząco zwiększy elastyczność rynku i komfort odbiorców.​