Rada pracowników – czym jest i jaką rolę pełni?

Co to jest rada pracowników?

Rada pracowników (inaczej rada zakładowa) to instytucja reprezentująca interesy pracowników w firmach zatrudniających co najmniej 50 osób. Jej celem jest umożliwienie pracownikom aktywnego uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji przez pracodawcę, szczególnie w kwestiach dotyczących warunków pracy, organizacji pracy czy kwestii socjalnych.

Rada pełni funkcję doradczą i konsultacyjną, zapewniając platformę dialogu pomiędzy pracownikami a zarządem. Ma to na celu poprawę komunikacji i zwiększenie zaangażowania pracowników w funkcjonowanie przedsiębiorstwa.

Forma ta została wprowadzona do polskiego systemu prawnego na mocy: rada pracowników ustawa z dnia 7 kwietnia 2006 roku o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu konsultacji (Dz.U. 2006 nr 79 poz. 550).

Rola i funkcje rady pracowników

Rada pracowników pełni kluczową rolę w reprezentowaniu interesów pracowników. Jej podstawową funkcją jest pośredniczenie w przekazywaniu informacji dotyczących ważnych decyzji zarządu. W ramach swoich kompetencji rada pracowników ma prawo być informowana i konsultowana w sprawach tj. restrukturyzacja, zmiany w organizacji pracy czy warunków zatrudnienia.

Rada może również pełnić funkcję doradczą, wspierając dialog między pracodawcą a pracownikami oraz wpływając na decyzje dotyczące polityki personalnej. Zgodnie z art. 5 wspomnianej ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 rada pracowników ustala z pracodawcą:

• zasady i tryb przekazywania informacji i przeprowadzania konsultacji;
• tryb rozstrzygania kwestii spornych;
• zasady ponoszenia kosztów związanych z wyborem i działalnością rady pracowników powoływanej w sposób określony w art. 4 ust. 4, w tym kosztów związanych z wykonywaniem niezbędnych ekspertyz;
• zasady ponoszenia kosztów związanych z wykonywaniem niezbędnych ekspertyz w przypadku rady pracowników powoływanej w sposób określony w art. 4 ust. 1 i 3.

Dowiedz się więcej o prawie pracy: Prawo pracy w nowej rzeczywistości – przegląd zmian.

Kto wchodzi w skład rady pracowników?

W skład rady pracowników wchodzą pracownicy wybierani przez załogę danej firmy. Liczba członków rady zależy od wielkości przedsiębiorstwa:

• Firmy zatrudniające od 50 do 250 pracowników: Rada liczy 3 członków.
• Firmy zatrudniające od 251 do 500 pracowników: Rada liczy 5 członków.
• Firmy zatrudniające powyżej 500 pracowników: Rada liczy 7 członków.

Członkowie rady są wybierani przez pracowników spośród kandydatów zgłoszonych na piśmie. W firmach zatrudniających do 100 pracowników kandydaci muszą uzyskać poparcie co najmniej 10 pracowników, natomiast w większych firmach co najmniej 20 pracowników.

Rada pracowników a rada pracownicza

Rada pracowników a rada pracownicza — na czym polega różnica? Rada pracownicza to organ samorządowy, który reprezentuje pracowników przedsiębiorstw państwowych, przedsiębiorstw o mieszanym charakterze oraz państwowych instytucji filmowych.

W przedsiębiorstwach państwowych rady pracownicze zwykle składają się z 15 członków i posiadają szerokie uprawnienia. Mogą m.in. decydować o utworzeniu lub przystąpieniu przedsiębiorstwa do spółek, nabywaniu i zbywaniu udziałów, podejmować uchwały w sprawie łączenia lub podziału przedsiębiorstw, a także wpływać na wybór i odwoływanie dyrektora oraz innych osób na stanowiskach kierowniczych.

Pracownicy pełniący funkcje w organach związków zawodowych są objęci ochroną przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę, a także przed jednostronną zmianą warunków pracy.