W 2024 roku EY przebadał podejście polskich przedsiębiorstw do fuzji i przejęć. Badanie Perspektywy M&A pokazało, że głównym motorem transakcji było przyspieszenie rozwoju (56%) i ekspansja rynkowa (40%), podczas gdy 30% sprzedających chciało się dostosować do nowych warunków rynkowych. Tylko 5% badanych wtedy polskich firm zdecydowało się na przejęcie zagranicznego podmiotu w celu wejścia na nowy, trudno dostępny rynek.
Zgodnie z Barometrem przedsiębiorczości 2025, większość respondentów planuje przekazać swoje firmy spadkobiercom, ale nie zmierzyła się jeszcze z wyzwaniem, jakim jest strategia sukcesji. Zaledwie 20% miało przygotowany plan przekazania zarządzania, zaś 28% w ogóle się tym nie zajęło. Największa grupa planowała nieformalnie, rozmawiając w zamkniętym, rodzinnym gronie.
Nigdy nie jest za wcześnie na przygotowanie strategii sukcesji. Rozpoczęcie rozmów na długo przed tym, zanim obecni właściciele zaczną planować przejście na emeryturę, jest niezwykle ważne. Wczesne przekazanie zarządzania oraz właściwe pokierowanie tym procesem pomaga firmom rodzinnym zachować konkurencyjność, ponieważ następne pokolenie wnosi świeże pomysły, jednocześnie korzystając z doświadczenia i wskazówek nestorów biznesu – uważa Paweł Bukowiński.
Chcąc przekazać firmę następcom niemal połowa przedsiębiorców w Polsce (42%) reinwestowała zyski. To zdecydowanie mniej niż w regionie, gdzie robiła to ponad połowa (57%). Także mniej polskich firm dywersyfikowało inwestycje (odpowiednio 31% i 40%).
Poza strategią sukcesji, w badanych firmach rodzinnych problemem było godzenie interesów rodzinnych i biznesowych, oba wyzwania wskazało po 32% respondentów. W regionie było to wyzwanie dla aż 45%. Jedna czwarta polskich przedsiębiorców musiała zarządzać konfliktami w rodzinie, by zapewnić długoterminową stabilność i wzrost, tylko 3 pp. mniej niż w pozostałych krajach tej części Europy.
Firmy rodzinne w badanych przez nas krajach są bardziej niż polskie proaktywne w zatrzymywaniu zysków, jak i dywersyfikacji inwestycji, aby zapewnić długoterminową stabilność finansową. Ale z drugiej strony mają większe trudności związane z równoważeniem interesów i zarządzaniem konfliktami – podsumowuje Paweł Bukowiński.
O badaniu
Barometr przedsiębiorczości 2025 został przeprowadzony w lutym i marcu 2025 roku wśród 1031 przedsiębiorców z 16 krajów regionu: Bułgarii, Chorwacji, na Cyprze, w Czechach, Estonii, Grecji, na Węgrzech, Łotwie, Litwie, Malcie, w Polsce, Rumunii, Serbii, Słowacji, Słowenii i Turcji.
Wśród 179 polskich respondentów największą grupą były firmy przemysłowe i z sektorów: energetycznego, konsumenckiego oraz ochrony zdrowia. Polskie firmy wciąż są stosunkowo młode – tylko 30% istnieje ponad 20 lat.
Zdecydowana większość ankietowanych przedsiębiorców albo samodzielnie stworzyła firmę, albo z partnerami. Tylko 11% respondentów odziedziczyło biznes. Ponad jedna trzecia organizacji to firmy rodzinne i większość z nich (75%) nie jest notowana na żadnej giełdzie papierów wartościowych.
Prawie jedna trzecia badanych organizacji osiągała przychody poniżej 10 mln USD rocznie. Drugie tyle miało przychody sięgające 49 mln USD. Średnie zatrudnienie w 42% badanych firm wynosiło między 50 a 250 pracowników.