EY Barometr Przedsiębiorczości 2025

Innowacje i sztuczna inteligencja

Przedsiębiorcy w Polsce najchętniej wdrażali innowacje, by zmienić lub ulepszyć swoje produkty i usługi. Chcieli rozwijać ofertę, zdobywać nowych klientów oraz poprawiać pozycję konkurencyjną. Prawie połowa (46%) kładła nacisk na ulepszenie funkcjonowania organizacji.

Kolejnym obszarem innowacji były procesy produkcyjne, dystrybucyjne oraz finansowe. Polacy chętniej niż reszta badanej części Europy wprowadzali innowacje strategiczne i marketingowe (odpowiednio – 41% i 38%).

Polscy przedsiębiorcy chcą odkrywać nowe kanały sprzedaży i strategii marketingowych, dzięki czemu zwiększą swoją obecność na rynku i bardziej zaangażują klientów – uważa Michał Płotnicki, Partner EY-Parthenon, Lider Zespołu Sektora E-commerce.

Jakie będą kluczowe obszary innowacji w ciągu najbliższych 12 miesięcy?*

*Respondenci mieli możliwość podania więcej niż jednej odpowiedzi na to pytanie.

Jednym z istotnych elementów innowacyjności było wdrażanie i korzystanie ze sztucznej inteligencji (AI), w tym generatywnej (GenAI). Zarówno Polska, jak i cały region korzystają z AI i traktują ją jako szansę na zwiększenie wydajności. Nasz kraj wyróżnia się jednak na tyle regionu. Tylko 18% badanych przedsiębiorców w Polsce nie inwestuje w sztuczną inteligencję. Możemy więc pochwalić się największą otwartością na AI w regionie Europy Środkowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej, gdzie ten odsetek wynosi 43%.

Mniejsze przedsiębiorstwa często mają ograniczone zasoby, więc tworzenie aplikacji AI we własnym zakresie sprawia im trudności, także z powodu koniecznych inwestycji w infrastrukturę i zespoły. Mogą jednak dostosowywać do swoich wymagań już dostępne rozwiązania i platformy, co znacząco skraca czas i zmniejsza początkowe nakłady. Niezależnie od przyjętego rozwiązania zawsze ze szczególna uwagą należy traktować kwestie ochroną danych firmy, gdyż stosowanie rozwiązań AI otwiera nowe obszary podatności na cyberataki.– uważa Bartosz Pacuszka, Partner EY Polska, Lider Zespołu AI Technology.

Jednym z ważniejszych zagadnień związanych z wdrożeniem i korzystaniem z AI okazał się brak jasnych regulacji. Przedsiębiorcy chcą mieć takie ramy prawne, które dadzą im poczucie bezpieczeństwa i zapewnią wprowadzanie odpowiedzialnego AI do operacji biznesowych.

Wdrożenie sztucznej inteligencji w organizacji to nie tylko wyzwanie technologiczne, ale także prawne. Debata na temat zmian legislacyjnych na poziomie krajowym i europejskim, w tym regulacji związanych z AI ACT, rozwija się równie dynamicznie, jak prace nad innowacjami. Mimo to technologia wciąż wyprzedza regulacje, co stawia przed działami prawnymi istotną odpowiedzialność. Już teraz muszą rekomendować wprowadzenie wewnętrznych rozwiązań w przedsiębiorstwach, podczas gdy dyskusje na ten temat dopiero się toczą. W kontekście AI ACT, organizacje powinny być proaktywne w dostosowywaniu swoich strategii do nadchodzących regulacji, aby zapewnić zgodność i minimalizować ryzyko prawne – dodaje Justyna Wilczyńska-Baraniak, Partnerka EY, Liderka Zespołu Prawa Własności Intelektualnej, Technologii i Danych Osobowych w Kancelarii EY Law.

Inwestycje i finansowanie 

W ramach badania EY Barometr Przedsiębiorczości 2025 zapytano respondentów, w co najchętniej inwestowali oraz jak finansowali swój rozwój. Okazało się – co pokazały wyniki badania dotyczące innowacji i sztucznej inteligencji – że głównym celem była cyfryzacja. Aż 53% firm zamierzało zainwestować w:

• systemy IT oraz nowe wdrożenia,
• automatyzację procesów,
• platformy sprzedaży online.

Decyzje inwestycyjne były jednak spowalniane przez ryzyko gospodarcze i niepewność. W ramach ostrożnego podchodzenia organizacji do inwestycji Polska okazała się stabilniejsza (tylko 46% wskazań) niż pozostałe kraje objęte badaniem (58%).

Respondenci narzekali też na wysokie stopy procentowe i niekorzystne warunki kredytowe (36% w Polsce i 24% regionalnych). Badany region miał większe niż Polacy problemy z dostępem do funduszy (41% vs. 28%), a bezpieczeństwo finansowe stało się poważnym wyzwaniem przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych.

Co w ciągu najbliższych 12 miesięcy utrudni plany inwestycyjne Twojej organizacji?*

*Respondenci mieli możliwość podania więcej niż jednej odpowiedzi na to pytanie.

Globalne spowolnienie wzrostu gospodarczego, podwyższone stopy procentowe, zakłócenia w łańcuchu dostaw i wojny celne, a także ryzyko geopolityczne mają wpływ na koszt kapitału i ograniczają finansowanie inwestycji. Przedsiębiorcy muszą więc ostrożnie zarządzać kapitałem obrotowym, funduszami oraz monitorować modele biznesowe, aby zapewnić zrównoważony, rentowny wzrost” – uważa Paweł Bukowiński, Partner Zarządzający EY-Parthenon.

Transakcje fuzji i przejęć oraz sukcesja

Większość przedsiębiorców (66%) nie planuje pozbywać się swoich firm w ciągu najbliższych 12 miesięcy. W badaniu deklarowali oni, że chcą utrzymać własność i kontrolę, ponieważ są przekonani co do perspektyw dalszego rozwoju. Sprzedaż była brana pod uwagę tylko przez co dziesiątego respondenta. Z kolei opuszczenie firmy za ponad 10 lat rozważało 21% badanych, a 32% nie miało takich planów.

Pokazuje to zaangażowanie polskich przedsiębiorców w utrzymanie stabilności i ciągłości organizacji, co jest ważniejsze od potencjalnych zysków wynikających z przeniesienia własności – mówi Paweł Bukowiński, Partner Zarządzający EY-Parthenon.

Największa grupa przedsiębiorców (41%) deklarowała, że chce w procesie sukcesji przekazać firmę rodzinie. Respondenci nie wykluczali też sprzedaży funduszowi inwestycyjnemu, innej firmie lub wejścia na giełdę papierów wartościowych.

Przekazanie firmy spadkobiercom to konieczność przygotowania strategii sukcesji. Większość polskich przedsiębiorców jeszcze nie zmierzyła się z tym wyzwaniem. Zaledwie 20% przygotowało odpowiednią strategię, zaś 28% w ogóle się tym nie zajęło. Największa grupa planowała w sposób nieformalny, rozmawiając w rodzinnym gronie.

Jak zarządzasz planowaniem sukcesji w swojej firmie rodzinnej?

Nigdy nie jest za wcześnie na przygotowanie strategii sukcesji. Po pierwsze zawsze warto być przygotowanym na tzw. Plan B, gdy z różnych względów właściciele będą musieli wcześniej niż planowali oddać stery. Po drugie, aby dobrze przygotować sukcesję konieczne jest nie tylko ułożenie spraw rodzinnych, ale także czas na wdrożenie sukcesorów. Stopniowe planowanie sukcesji może być zbawienne nie tylko dla zachowania ciągłości zarządzania przedsiębiorstwem, ale także dla zwiększenia innowacyjności poprzez wcześniejsze wykorzystanie kapitału młodszych pokoleń – uważa Magdalena Kasiarz, Partnerka, EY Law.

Zarządzanie ryzykiem oraz kosztami

Jednym z najpoważniejszych wyzwań okazała się niestabilność geopolityczna. Aż 68% polskich przedsiębiorców spodziewało się, że wpłynie negatywnie na działalność biznesową. W regionie podobnie odpowiedziało 74% badanych. Mimo że polskie firmy bały się mniej, to cała Europa Środkowa i Południowo-Wschodnia zdawała sobie sprawę z trudnej sytuacji wywołanej m.in. agresją Rosji na Ukrainę.

Najpoważniejszymi kosztami dla ponad ⅔ respondentów w Polsce była energia oraz media. W przypadku ⅓ badanych przedsiębiorców miały duży wpływ na organizację. To nieco więcej niż w regionie (29%).

W ostatnich latach koszty energii znacząco wpłynęły na wzrost kosztów operacyjnych przedsiębiorstw, co wymusiło konieczność adaptacji do zmieniającego się rynku. W odpowiedzi na te wyzwania przedsiębiorcy podejmują kroki w kierunku transformacji swoich modeli biznesowych. Wiele firm inwestuje w odnawialne źródła energii, co nie tylko przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, ale także pozwala na stabilizację kosztów w dłuższej perspektywie. Jednocześnie przyczynia się do wzrostu konkurencyjności na rynku. Dodatkowo coraz więcej przedsiębiorstw decyduje się na podpisywanie długoterminowych umów na zakup zielonej energii, znanych jako cPPA (Corporate Power Purchase Agreements). Tego rodzaju umowy wspierają rozwój lokalnych projektów energetycznych, a więc innych przedsiębiorców. Warto zauważyć, że firmy mają obecnie dostęp do różnorodnych funduszy pomocowych oraz preferencyjnych warunków kredytowych – mówi Jarosław Wajer, Partner EY, Lider Zespołu Energetycznego EY w Polsce.

Jak poniższe zjawiska wpłyną na bezpieczeństwo finansowe Twojej firmy w ciągu najbliższych 12 miesięcy?

Przedsiębiorcy wśród czynników wpływających negatywnie na ich sytuację finansową wskazywali wysoki koszt finansowania oraz utrudniony dostęp do kredytów. W najbliższych kwartałach spodziewamy się spadku stóp procentowych NBP, co wraz z dalszym wzrostem konkurencji w segmencie bankowości korporacyjnej będzie prowadziło do stopniowego spadku kosztów kredytu bankowego, a przedsiębiorcy nie powinni mieć problemów z finansowaniem w instytucjach finansowych dobrych projektów – uważa Paweł Preuss, Partner EY, Lider Sektora Finansowego.

Walka o talenty

Przedsiębiorcy koncentrują się na rozwoju organizacji, pomimo wyzwań związanych z rynkiem pracy. Dowodem na to jest fakt, że prawie połowa (47%) respondentów planowała zatrudniać nowych pracowników na cały etat. Podobny odsetek odnotowano w pozostałych krajach.

Polska stoi w obliczu poważnych problemów polegających na przyciąganiu wykwalifikowanych talentów i utrzymaniu pracowników, co podkreśliło 42% przedsiębiorców i 46% w badanym regionie Europy. 

Jakie są plany dotyczące zatrudnienia w ciągu najbliższych 12 miesięcy?

W Polsce istotnym wyzwaniem dla organizacji okazało się znalezienie kandydatów mających niezbędne umiejętności, co wskazało 53% respondentów. Dlatego rozwój kompetencji cyfrowych, takich jak zdobywanie wiedzy i umiejętności wykorzystywania AI, okazał się głównym (41%) kierunkiem strategii rozwoju pracowników.

Sztuczna inteligencja to dla biznesu rewolucja w obszarze technologicznym i ludzkim. Firmy muszą włożyć bardzo dużo wysiłku, aby ich pracownicy zaakceptowali nowe rozwiązania i z własnej woli chcieli się ich uczyć oraz wykorzystywać w codziennej pracy – mówi Katarzyna Ellis, Partnerka, Liderka zespołu People Consulting. EY Polska.

Otoczenie biznesowe

Ponad jedna trzecia (36%) respondentów uważa, że warunki do prowadzenia biznesu w Polsce są korzystne. W pozostałych badanych krajach to zdanie podzielała niecała ¼ badanych (24%). Podobną rozbieżność odnotowano wśród tych, którzy twierdzili, że w ich krajach nie da się prowadzić biznesu (Polska – 32%, region – 50%), przy czym Polacy lepiej postrzegali otoczenie swoich biznesów.

Mimo to tylko ⅕ ankietowanych stwierdziła, że przepisy i praktyki biznesowe wspierały oraz zachęcały do innowacji. Dla 27% stanowiły wyzwanie, a dla 26% były na tyle złożone, że wymagały dodatkowych zasobów. Natomiast zdaniem 16% okazały się na tyle restrykcyjne, że utrudniały rozwój biznesu.

Wśród największych barier ponad połowa (53%) wymieniła biurokrację i regulacje. Obciążenia te były jeszcze większe w regionie, bo wskazało je aż 62% respondentów.

Jakie są najważniejsze bariery dla przedsiębiorczości w Twoim kraju?*

*Respondenci mogli wybrać trzy odpowiedzi

Wyniki badania pokazują, że polscy przedsiębiorcy postrzegają swoje otoczenie biznesowe jako bardziej sprzyjające innowacjom w porównaniu z innymi krajami regionu. Choć napotykają na istotne wyzwania, takie jak biurokracja i regulacje, ich determinacja do inwestowania w sztuczną inteligencję oraz cyfryzację wskazuje na silną wolę przekształcania organizacji w nowoczesne i konkurencyjne przedsiębiorstwa – mówi Łukasz Zalicki, Partner EY Polska, audytor konkursu EY Przedsiębiorca Roku.