Nowa Krajowa ocena ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu

Ministerstwo Finansów ogłosiło 6 grudnia 2023 roku nową Krajową Ocenę Ryzyka Prania Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu [1] (dalej: „Ocena”), która kompleksowo opisuje zagadnienia związane z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu w Polsce. Jest to druga edycja Oceny, poprzednia wersja została opublikowana w 2019 roku.
 

Dokument ten pełni kluczową rolę w działaniach rządu i instytucji obowiązanych, biorących udział w przeciwdziałaniu tym zjawiskom oraz zapewnieniu bezpieczeństwa systemu finansowego kraju. Nowa Ocena uwzględnia zmiany zarówno w obszarze zagrożeń, jak i podatności na pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu, jakie wystąpiły globalnie w ostatnich kilku latach, i ma na celu sprawdzenie skuteczności istniejącego krajowego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
 

Obowiązek aktualizacji ocen ryzyka
 

Zobowiązanie do uwzględnienia Krajowej Oceny Ryzyka Prania Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu w procesie oceniania ryzyka, wynika bezpośrednio z postanowień m.in. art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. dotyczącej przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (dalej: „UAML”). Zgodnie z m.in. art. 27 ust. 3 UAML, instytucje objęte obowiązkiem są zobowiązane do regularnej aktualizacji swojej oceny ryzyka, nie rzadziej niż co dwa lata, a także zawsze, gdy jest to konieczne m.in. ze względu na zmiany w czynnikach ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów dostarczania usług. Ustawodawca jasno określił, że krajowa ocena ryzyka powinna być uwzględniona  przy dokonywaniu własnych ocen ryzyka. W wyniku tego, wszystkie instytucje obowiązane powinny dokładnie przeanalizować nową Ocenę i zweryfikować, w jaki sposób wprowadzone zmiany wpływają na ocenę ryzyka związanego z ich działalnością.
 

Podstawowe wyniki oceny
 

Raport przedstawia wyniki analizy ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu w różnych sektorach polskiej gospodarki ze skupieniem szczególnej uwagi na branżach, w których istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia nieprawidłowości, takich jak sektor finansowy, rynek gier hazardowych, nieruchomości czy też branża usługowa. Szczególną uwagę zwrócono na istotne zmiany związane z wykorzystywaniem kryptoaktywów i mediów społecznościowych przez organizacje terrorystyczne do popełniania przestępstw finansowych, a także na wzrost liczby sektorów zagrożonych rozwojem szarej strefy gospodarki narodowej. Dodatkowo, omówiono także agresję Rosji na Ukrainę w 2022 roku, która przekłada się na zmiany w poziomie zagrożeń związanych z niektórymi przestępstwami bazowymi oraz kierunkami geograficznymi.
 

Wnioski i rekomendacje
 

Wnioski z raportu mogą obejmować:

  • eliminację luk prawnych,
  • sugerowane zmiany w przepisach oraz wzmocnienie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawnych,
  • modyfikację i rozwój praktyk zarządzania ryzykiem w instytucjach obowiązanych,
  • poprawę współpracy międzyinstytucjonalnej,
  • zwiększenie świadomości i szkoleń wśród podmiotów zarządzających ryzykiem finansowym,
  • wykorzystanie dokumentów elektronicznych i systemów teleinformatycznych.
     

Dla przedsiębiorstw i instytucji finansowych działających na terenie Polski, najnowsza Krajowa Ocena Ryzyka Prania Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu może skutkować wprowadzeniem nowych i ulepszaniem istniejących procedur i technologii, bardziej rygorystycznymi kontrolami oraz dostosowaniem polityki zgodności do nowych standardów. Zapewnienie zgodności z zaleceniami wynikającymi z  Oceny staje się priorytetem dla podmiotów podlegających ocenie ryzyka.
 

Przykładowo w ocenie tej jednym z narzędzi walki z szarą strefą jest rozwój płatności bezgotówkowych, który poprzedzony jest ograniczeniem płatności gotówkowych. Podkreślono również kluczowe narzędzia walki z szarą strefą wprowadzone w ostatnich latach, takie jak:
 

  • Jednolity Plik Kontrolny (JPK), który reprezentuje ustandaryzowany zestaw danych generowanych przez systemy informatyczne, które wspomagają proces rozliczania przedsiębiorców związanych z opodatkowaniem towarów i usług, a w szczególności podatkiem od wartości dodanej (VAT). JPK pełni istotną rolę w procesie monitorowania i nadzoru nad prawidłowym naliczaniem i rozliczaniem podatku VAT, umożliwiając szybkie wykrywanie ewentualnych nieprawidłowości czy naruszeń w tym obszarze.
  • System Elektronicznego Nadzoru Transportu (SENT), który został specjalnie zaprojektowany z myślą o umożliwieniu Krajowej Administracji Skarbowej skutecznego nadzoru nad procesem transportu i obrotu tzw. „wrażliwymi towarami” (np. alkoholem, suchym tytoniem czy paliwem). Zgodnie z zasadami, wszyscy uczestnicy transakcji związanych z przemieszczaniem wymienionych ładunków, zobowiązani są do składania precyzyjnych zgłoszeń w ramach SENT. Dotyczy to dostawców, którzy dostarczają towary wrażliwe, nabywców, którzy nabywają te towary, oraz przewoźników odpowiedzialnych za faktyczny transport.
     

Podsumowanie
 

Krajowa Ocena Ryzyka Prania Pieniędzy i Finansowania Terroryzmu 2023 stanowi kolejny krok w kierunku skutecznej walki z przestępczością finansową i pozafinansową w Polsce. Skoncentrowane działania rządu i instytucji obowiązanych wynikające z tej analizy, mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa finansowego kraju, co przekłada się na ochronę interesów gospodarczych i społecznych.


Zobacz również

Praktyczne aspekty cyberbezpieczeństwa w zastosowaniu AI do dochodzeń wewnętrznych

Serdecznie zapraszamy na kolejny webcast z serii Miesiąc Cyberbezpieczeństwa EY. AI podnosi bezpieczeństwo danych i informacji podczas wykorzystywania eDiscovery i informatyki śledczej do prowadzenia postępowań wyjaśniających. Jednocześnie żeby tak było, samo AI musi być zaimplementowane i wykorzystywane we właściwy sposób, spełniający wymogi cyberbezpieczeństwa.

Greenwashing – czym grozi malowanie trawy na zielono?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. "Greenwashing - czym grozi malowanie trawy na zielono?

Prawda czy mit? Sprawdź, co wiesz o prowadzeniu wewnętrznych dochodzeń!

Dlaczego firmy obawiają się prowadzenia postępowań wyjaśniających? Jakie korzyści przynosi dochodzenie wewnętrzne? Jak skutecznie przeprowadzać rozmowy wyjaśniające? Zapraszamy do obejrzenia nagrań z cyklu „Prawda czy mit?” poświęconego najczęstszym obawom i mitom dotyczącym prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających.

Greenwashing, czyli czy warto malować trawę na zielono?

Nowe przepisy oraz szybki rozwój technologiczy przyzwyczaiły już przedsiębiorców to tego, że ocena ryzyka organizacji musi być przeprowadzana regularnie i obejmować szeroką perspektywę zewnętrzną. Większość przedsiębiorstw skutecznie stawia czoła indcydentom RODO, ich pracownicy mają świadomość cyber-zagrożeń, ustawa sankcyjna wpłynęła na baczne przyglądanie się spółkom w łańcuchu dostaw. Przykłady można mnożyć. Tematem, który aktualnie przykuwa zainteresowanie wielu organizacji jest zagadnienie greenwashingu, bezpośrednio związane z obszarem ESG.

Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko, co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap "A może lepiej nie sprawdzać? Wszystko co chcecie wiedzieć o wewnętrznych dochodzeniach, ale boicie się zapytać"

Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Sankcje gospodarcze a kwestie prawne – o czym muszą wiedzieć przedsiębiorcy?"

Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków

Serdecznie zapraszamy do udziału w webcaście pt. „Ryzyko sankcyjne w biznesie – omówienie wymogów na podstawie rzeczywistych przypadków”

Compliance Roadmap: Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach Compliance Officera

Weź udział w bezpłatnym webcaście z cyklu Compliance Roadmap. Regulacyjny sprint czy maraton zgodności? Okiem praktyka o wyzwaniach compliance officera".

Dyrektywa o ochronie sygnalistów, a postępowania wyjaśniające

Jednym z nowych obowiązków nakładanych przez dyrektywę o ochronie sygnalistów jest konieczność prowadzenia wewnętrznych postępowań wyjaśniających. Sednem tego zagadnienia, a jednocześnie kluczowym wyzwaniem dla spółek i organów zarządczych będzie kwestia wykazania, że przy podejmowaniu działań następczych dochowano należytej staranności. W przeciwnym razie spółka może narażać się na negatywne konsekwencje.

Trzy linie obrony - kto jest odpowiedzialny za zarządzanie ryzykiem?

Model trzech linii obrony, do którego odwołują się m.in. Dobre praktyki spółek notowanych na GPW, wskazuje, że za zarządzanie ryzykiem odpowiedzialni są (w różnym stopniu i zakresie): pracownicy operacyjni jako właściciele ryzyk, ich przełożeni, czyli menedżerowie ryzyk, którzy stoją na drugiej linii obrony oraz audyt wewnętrzny będący trzecią linią obrony, który podobnie jak w przypadku pozostałych procesów pełni funkcję stricte kontrolną.

Ochrona sygnalistów przed odwetem

Najistotniejszym celem dyrektywy o ochronie sygnalistów, jest uniemożliwienie stosowania działań odetowych wobec sygnalisty zgłaszającego przypadki naruszenia prawa Unii Europejskiej.

Kto to jest sygnalista?

Polska jest w gronie państw, w których obowiązek wdrożenia rozwiązań umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości jest uregulowany tylko częściowo. Wynika to np. z ustaw regulujących działalność instytucji finansowych.

Ochrona sygnalistów (whistleblowing)

Prawo dotyczące ochrony sygnalistów zobowiązuje firmy do udostępnienia kanałów umożliwiających poufne zgłaszanie naruszeń, wdrożenie mechanizmów praktycznie chroniących sygnalistów przed odwetem oraz wypracowanie zasad rozpatrywania zgłoszeń w ściśle określonych terminach. Sprawdź jak możemy pomóc w dostosowaniu firmy do nowych przepisów.

Polska ustawa sankcyjna

16 kwietnia 2022 r. weszła w życie polska ustawa sankcyjna. Dotyczy szczególnych rozwiązaniań w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Jakie zmiany wprowadza?

Sankcje gospodarcze nałożone na Rosję z perspektywy polskich przedsiębiorstw. Co zmienia zakaz eksportu do Rosji?

UE, USA i Wielka Brytania wprowadzają kolejne pakiety sankcje gospodarcze nałożone na Rosję., m.in. zakaz eksportu do Rosji i Białorusi. W konsekwencji zostały wprowadzone sankcje odwetowe Rosji. Co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

Ryzyko sankcyjne. Co oznaczają sankcje gospodarcze dla przedsiębiorców?

Jak działają sankcje gospodarcze? Co to są listy sankcyjne i ryzyko sankcyjne? Sprawdź, jak wprowadzane sankcje wpływają na prowadzenie biznesu i jak bronić się przed ryzykiem sankcyjnym?

Klapki na oczach czy szerokie horyzonty?

Światowe Badanie Uczciwości w Biznesie 2022 ukazuje jak usprawnienie ładu korporacyjnego może zwiększyć uczciwość biznesu

Czas na ochronę sygnalistów - badanie EY

W przeddzień wejścia w życie Dyrektywy UE o ochronie sygnalistów* zapytaliśmy polskie spółki, które od 17 grudnia 2021 r. będą podlegały jej wymogom, o ich stopień gotowości oraz wyzwania, z którymi się zmagają. Wyniki naszego badania zbiegają się w czasie z zamieszczeniem w wykazie prac legislacyjnych polskiego projektu** ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa, którego przyjęcie planowane jest w IV kwartale 2021r.

                                                                                
                                                                                    Kontakt

                                                                                                                    Chcesz dowiedzieć się więcej?
                                                                                                                         Skontaktuj się z nami.