Relokacja specjalistów-cudzoziemców do Polski – zezwolenia na pracę po zmianach

Jeśli żadne ze zwolnień nie znajdzie zastosowania, koniecznym jest wybór dokumentu, który zalegalizuje pracę cudzoziemca. Podstawowym kryterium wyboru tego dokumentu powinno być obywatelstwo. I tak:

• jeśli cudzoziemiec jest obywatelem Ukrainy lub małżonkiem obywatela Ukrainy, będzie to powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy.
• jeśli cudzoziemiec jest obywatelem Ukrainy, który ma ubiegać o wizę w celu wykonywania pracy, a także jeśli cudzoziemiec jest obywatelem Armenii, Białorusi, Gruzji i Mołdawii – dokumentem pierwszego wyboru powinno być oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy.
• dla obywateli pozostałych państw jedynym dostępnym tytułem legalizującym pracę w Polsce będzie zezwolenie na pracę.

Zezwolenia na pracę po zmianach

Przygotowane w ramach rządowego procesu legislacyjnego przepisy wykonawcze do ustawy o warunkach dopuszczalności mają znieść kategoryzację zezwoleń na pracę odpowiednio na A, B, C, D, E i S. W to miejsce wejdzie w życie typizacja zezwoleń zawarta w ustawie o warunkach dopuszczalności określająca zamkniętą listę przypadków, w których mogą być wydane zezwolenia na pracę. Będą to następujące sytuacje:

Scenariusz 1. cudzoziemiec będzie wykonywał pracę na terytorium RP na podstawie umowy z polskim podmiotem powierzającym pracę cudzoziemcowi, a w przypadku kierowania tego cudzoziemca przez podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi do innego podmiotu - na podstawie umowy o pracę między agencją pracy tymczasowej a pracownikiem tymczasowym (dotychczas zezwolenie na pracę typu A).

Scenariusz 2. cudzoziemiec, przebywając na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będzie pełnił funkcję w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców KRS lub spółki kapitałowej w organizacji albo będzie reprezentował spółkę komandytową lub komandytowo-akcyjną lub prowadził sprawy takiej spółki, albo będzie pełnił funkcję prokurenta (dotychczas zezwolenie na pracę typu B).

Scenariusz 3. cudzoziemiec jest pracownikiem podmiotu zagranicznego i będzie delegowany na terytorium Polski w celu wykonywania pracy (dotychczas zezwolenie na pracę typu C, D i E)

Scenariusz 4. cudzoziemiec będzie wykonywał pracę sezonową (dotychczas zezwolenie na pracę typu S)

W dalszej części artykułu skupimy się na scenariuszu 1, który dotyczy wykonywania pracy przez cudzoziemca na terytorium Polski na podstawie umowy z polskim podmiotem powierzającym pracę. Warto więc ustalić kto jest podmiotem powierzającym pracę. Otóż zgodnie z definicją zawartą w ustawie o warunkach dopuszczalności jest to przede wszystkim podmiot mający siedzibę albo miejsce pobytu stałego na terytorium RP. W praktyce będą to najczęściej polskie osoby fizyczne i spółki, które zatrudniają cudzoziemców na podstawie polskiej umowy.

Pełna elektronizacja

Zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy o warunkach dopuszczalności wydawanie zezwoleń na pracę zostanie objęte pełną elektronizacją, począwszy od złożenia wniosku, aż po odbiór decyzji. Oznacza to brak możliwości złożenia wniosku na biurze podawczym lub nadania pocztą tradycyjną.

Kontakt pracodawcy, jak również samego cudzoziemca z urzędem wojewódzkim będzie się odbywał przez system teleinformatyczny praca.gov.pl. Uzyskując dostęp do konta, również cudzoziemiec będzie mógł sprawdzić m.in. czy wydano zezwolenie na pracę. Decyzje wydawane w postępowaniach o wydanie zezwoleń na pracę cudzoziemców będą doręczane elektronicznie. Elektronicznie będą również prowadzone postępowania odwoławcze w tych sprawach. Docelowo w toku procedury system teleinformatyczny ma umożliwić automatyczne pobieranie niezbędnych danych z rejestrów PESEL, KRS, CEiDG, Straży Granicznej, Państwowej Inspekcji Pracy, Krajowej Administracji Skarbowej, ZUS czy Urzędu do Spraw Cudzoziemców.

Pozostałe podstawowe zasady dotyczące zezwoleń na pracę nie ulegną zmianie. Na mocy ustawy o warunkach dopuszczalności będą one wydawane w drodze decyzji administracyjnej i na wniosek podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi złożony do wojewody właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce pobytu stałego tego podmiotu. Zmieni się tylko forma – zarówno wniosek, jak i dokumenty dotyczące wniosku będzie można składać wyłącznie za pomocą systemu praca.gov.pl, a wniosek złożony w inny sposób będzie pozostawiony bez rozpoznania. Ponadto wnioski, dokumenty i pisma dołączane w systemie praca.gov.pl będą musiały być podpisywane kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Do składanego wniosku o zezwolenie na pracę podmiot powierzający pracę będzie mógł dołączyć dokumenty elektroniczne lub elektroniczne kopie (skany) dokumentów.

Obligatoryjnie do wniosku o wydanie zezwolenia trzeba będzie dołączyć oświadczenie o niekaralności oraz dokumenty potwierdzające okoliczności określone we wniosku oraz okoliczności uzasadniające wydanie zezwolenia na pracę, a także potwierdzające dokonanie opłaty. Będą to:

• skan ważnego dowodu osobistego lub paszportu podmiotu powierzającego w przypadku gdy podmiotem zatrudniającym cudzoziemca jest osoba fizyczna;
•  skan wszystkich wypełnionych stron ważnego paszportu cudzoziemca;
• dokument sporządzony przez pracodawcę użytkownika, potwierdzający uzgodnienie w zakresie skierowania cudzoziemca przez agencję pracy tymczasowej;
• dokumenty potwierdzające spełnienie wymagań kwalifikacyjnych i innych warunków w przypadku zamiaru zatrudnienia cudzoziemca w zawodzie regulowanym;
• dowód wpłaty.

Brak testu rynku pracy

W katalogu przesłanek wydania i odmowy wydania zezwolenia na rzecz polskiego podmiotu powierzającego nie znajdziemy już wymogu w informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy. W miejsce testu rynku pracy, w sytuacjach wymagających interwencji, właściwy starosta określi listę zawodów, w których nie będą wydawane zezwolenia na pracę cudzoziemcom zamierzającym podjąć pracę na terenie danego powiatu. W konsekwencji, ustawa o warunkach dopuszczalności stanowi, że odmawia się wydania zezwolenia na pracę na rzecz polskiego podmiotu powierzającego pracę cudzoziemcowi, jeżeli w dniu złożenia wniosku zawód, w którym cudzoziemiec ma wykonywać pracę, znajduje się na liście zawodów określonej przez starostę i zatwierdzonej przez wojewodę właściwych ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca.

Terminy i kolejność rozpoznania wniosków

W zakresie kolejności rozpatrywania wniosków o wydanie zezwolenia na pracę zastosowanie będzie miał – tak jak dotychczas – art. 35 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego, zgodnie z którym załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.

Podobnie jak ustawa o promocji zatrudnienia, ustawa o warunkach przewidywać będzie, że w sprawach dotyczących wydania zezwolenia na pracę nie ma możliwości wniesienia ponaglenia na bezczynność lub przewlekłość wojewody. Tym samym jedynym dostępnym środkiem prawnym zwalczania opóźnień będzie skarga do sądu administracyjnego.

Jednak ustawa o warunkach zobowiązuje wojewodę, by niektórym wnioskom przyznać pierwszeństwo rozpoznania przed innymi wnioskami, niezależnie od daty wpływu. Będzie to dotyczyło przypadku, gdy:

• wniosek złoży przedsiębiorca wykonujący na terytorium RP działalność gospodarczą o istotnym znaczeniu dla gospodarki narodowej;
• wniosek będzie dotyczył wydania kolejnego zezwolenia na pracę dla tego samego podmiotu powierzającego i dla tego samego cudzoziemca w wymiarze czasu pracy nie niższym i za wynagrodzeniem nie niższym niż określone w uprzednio wydanym zezwoleniu na pracę, które musi być ważne w dniu złożenia kolejnego wniosku o wydanie zezwolenia na pracę;
• wniosek będzie dotyczył cudzoziemców mających wykonywać pracę w zawodzie, w którym występują niedobory kadrowe, o ile zawód ten został umieszczony w stosownym rozporządzeniu Ministra Pracy.

Wydanie zezwolenia na pracę

Zezwolenie na pracę wojewoda doręczy za pośrednictwem portalu praca.gov.pl.

Maksymalny okres, na jaki może być wydane zezwolenie na pracę, to 3 lata, jednakże okres ważności zostanie skrócony do jednego roku, gdy:

• wniosek o wydanie zezwolenia na pracę będzie złożony przez polski podmiot powierzający prowadzący działalność gospodarczą przez okres krótszy niż 1 rok lub
• gdy czas pracy nie będzie przekraczał jednej drugiej pełnego wymiaru czasu pracy lub 20 godzin tygodniowo.

Dalszy proces relokacji

Po wydaniu zezwolenia na pracę cudzoziemiec będzie mógł starać się o polską wizę lub wjechać na podstawie innego dokumentu. Należy jednak pamiętać, że katalog tytułów uprawniających do pracy w Polsce został istotnie ograniczony względem dotychczas obowiązującego. Do 2 miesięcy skrócony został również termin na wniesienie powiadomienia o opóźnieniu w rozpoczęciu pracy. Zarazem przed powierzeniem cudzoziemcowi pracy po przybyciu do Polski należy pamiętać o nowych obowiązkach, jak choćby zawarcie z cudzoziemcem umowy na piśmie i wgranie jej kopii do systemu praca.gov.pl.

Więcej o tytułach pobytowych uprawniających do pracy w Polsce i pozyskaniu polskiej wizy czytaj w artkule: Relokacja specjalistów: Kluczowe zmiany w polskiej polityce wizowej