Co przyniesie nam COP28?

Dlaczego ten szczyt jest tak ważny?

COP28 skupia w sobie jak w soczewce dwa ważne wymiary współczesnej polityki klimatycznej. Z jednej strony uwagę zwraca fakt, że w tym roku rotacyjne przewodnictwo w pracach konwencji UNFCCC objęły Zjednoczone Emiraty Arabskie występujące jako reprezentant grupy państw Azji i Pacyfiku. W naturalny sposób zwraca to uwagę na agendę klimatyczną państw, których gospodarka opiera się na paliwach kopalnych.

Z drugiej strony tegoroczny szczyt klimatyczny przynosi pytania o stan dotychczasowych wysiłków. Głównym punktem programu COP28 będzie pierwszy globalny przegląd postępów w osiąganiu celów porozumienia paryskiego (ang. global stocktake). Odbywa się on co pięć lat i obejmuje trzy kluczowe wymiary globalnej polityki klimatycznej, tj. łagodzenie (mitygację) zmian klimatu, dostosowanie (adaptację) do niej oraz dostęp do finansowania działań związanych z klimatem. Jego wyniki stanowić będą podstawę kolejnej rundy określonych na szczeblu krajowym NDCs, która ma nastąpić w pierwszym kwartale 2025 r. Techniczna faza przeglądu trwała od czerwca 2022 r. do czerwca 2023 r., a jej wyniki pozwoliły na sformułowanie podstaw dla dalszych politycznych deklaracji na temat następnych kierunków działań, w które obfitować będzie tegoroczna konferencja klimatyczna.

Jak COP28 wpłynie na naszą codzienność?

Z technicznej fazy przeglądu ambicji płynie prosty wniosek: klimatycznego spowolnienia nie będzie. Jej podsumowanie zawiera 17 ustaleń, które przyznają, że choć porozumienie paryskie stanowiło motor rozwoju globalnych polityk klimatycznych, to wciąż potrzebny jest wzrost ambicji i dalsza transformacja systemów, aby zlikwidować lukę między potrzebnym a spodziewanym poziomem redukcji emisji gazów cieplarnianych. Dokument zwraca także uwagę na lukę w adaptacji do zmian klimatu, podkreślając znaczenie rozwoju finansowania, sprawiedliwej transformacji do zielonej gospodarki oraz włączenia społecznego i równości. Dokument podkreśla także potrzebę większego uwzględnienia w głównym nurcie debaty klimatycznej kwestii odporności na zmiany klimatu i dywersyfikacji gospodarczej.

Jak powyższe przekłada się na konkretne działania istotne z perspektywy Polski? W ramach globalnych negocjacji polskie stanowisko negocjacyjne reprezentowane jest z poziomu UE. Konkluzje ws. COP28 przyjęte przez Radę w październiku 2023 r. wyraźnie podkreślają możliwości płynące z ambitnej polityki klimatycznej i znaczenie sprawiedliwej transformacji. Ministrowie państw UE poparli także postulat prezydencji COP28, aby do 2030 r. osiągnąć potrojenie globalnych mocy OZE i podwojenie rocznego globalnego wskaźnika poprawy efektywności energetycznej – w ślad za postulatami Międzynarodowej Agencji Energii i grupy G20.

Wysoka aktywność UE w kształtowaniu kierunku globalnych dyskusji nie jest niczym nowym. Jednak w tym roku kierunek jej działań jest tym bardziej istotny, że określa horyzont działań nie tylko dla kolejnego cyklu ambicji w ramach porozumienia paryskiego, lecz także wewnątrz samej UE. Nie zapominajmy bowiem, że kolejny szczyt klimatyczny w 2025 r. odbywać się będzie już pod nowym mandatem politycznym KE. COP28 staje się zatem idealnym miejscem dla wczesnego rozpoznania nowych priorytetów. Zespół centrum kompetencyjnego Europejskiego Zielonego Ładu EY będzie z bliska śledzić dynamikę tych zmian.