Wpływ ceł na ceny produktów – skutki dla firm i konsumentów

Czym jest deficyt handlowy?

Deficytem handlowym określa się sytuację, w której dany kraj importuje więcej towarów, aniżeli ich eksportuje poza swoje granice. Dochodzi tym samym do sytuacji, w której państwo wydaje na handel więcej, niż na nim zarabia, co stoi w opozycji do zjawiska nadwyżki handlowej, gdy to eksport (i jego wartość finansowa) przewyższa import.

Przykładem kraju o wyjątkowo wysokim i ciągle rosnącym deficycie handlowym, są Stany Zjednoczone, gdzie na skutek wzrostu importu towarów może dochodzić do załamania się państwowej gospodarki i znacznego obniżenia wartości dolara amerykańskiego. Głównym źródłem tego problemu pozostają kraje o silnej pozycji eksportowej, tj. Chiny, Niemcy czy Meksyk. W strukturze importu dominują dobra o wysokiej wartości i dużym znaczeniu dla gospodarki – od samochodów osobowych i leków, po surowce energetyczne i komponenty przemysłowe. Sam import ropy naftowej opiewa na blisko 165 miliardów dolarów, a części samochodowych na ponad 140 miliardów. Łącznie dziesięć największych grup towarowych sprowadzanych do USA przekracza wartość biliona dolarów, co pokazuje skalę uzależnienia rynku amerykańskiego od zagranicznych dostaw.

Czy decyzje polityczne wpłynęły na deficyt handlowy USA? A może są też inne przyczyny takiego stanu rzeczy?

Kluczowe przyczyny deficytu handlowego USA

Trzeba wyraźnie podkreślić, że USA zmagają się z deficytem handlowym nie od dziś. Problem ten towarzyszy Stanom Zjednoczonym od kilkudziesięciu lat, sięgając lat 70. ubiegłego wieku, gdy proporcje zaczęły przechylać się ku deficytowi, tracąc wypracowane wcześniej nadwyżki handlowe.

Obecnie bilans handlowy tego kraju charakteryzuje się ciągle rosnącym deficytem, przy czym w ostatnim czasie zaczął on osiągać rekordowe wartości, sięgające nawet kilkuset (!) miliardów dolarów rocznie. 

Zadziałały tu obawy o znaczne podwyżki cen towarów konsumpcyjnych oraz środków trwałego użytku (jak samochody czy części do nich, komputery i podobne akcesoria). Już samo zadeklarowanie podwyżki opłat celnych sprawiło, że, na „wszelki wypadek”, gwałtownie ruszyło zamawianie produktów zagranicznych na zapas, jeszcze w niższych cenach..

W związku z tym przyczyny deficytu handlowego USA podzielić można na pięć obszarów:

1. Silne uzależnienie od importu w kluczowych sektorach – Stany Zjednoczone sprowadzają ogromne ilości samochodów osobowych, farmaceutyków, ropy naftowej czy elektroniki.
2. Dominacja azjatyckich i europejskich eksporterów – duża część deficytu powstaje w relacjach z krajami takimi jak Chiny, Niemcy czy Japonia, które mają przewagi technologiczne i kosztowe w branżach strategicznych (motoryzacja, elektronika, chemia).
3. Konsumpcyjny charakter gospodarki USA – wysoki popyt wewnętrzny sprawia, że amerykańscy konsumenci i przedsiębiorstwa w znacznym stopniu korzystają z tańszych lub bardziej dostępnych produktów zagranicznych.
4. Niedobory w krajowej produkcji – pomimo rozwoju własnego sektora energetycznego czy technologicznego, USA nie są w stanie samodzielnie pokryć zapotrzebowania w wielu obszarach. To szczególnie widoczne w przypadku wspomnianych już komponentów elektronicznych czy leków.
5. Przewagi kosztowe konkurencji zagranicznej – produkcja w Azji i części Europy opiera się na tańszej sile roboczej lub specjalistycznych łańcuchach dostaw, co sprawia, że amerykańskie firmy często przegrywają w konkurencji cenowej.

Więcej informacji: https://www.ey.com/pl_pl/insights/tax/nowe-cla-usa-w-pytaniach-i-odpowiedziach

Czy cła mogą ograniczyć deficyt handlowy?

Chociaż brzmi to paradoksalnie, cła mogą przyczynić się do redukcji deficytu handlowego – przy czym argumentem przemawiającym na korzyść tej tezy jest aktualny deficyt handlowy USA z Chinami. Na skutek wprowadzonych nowych stawek opłat celnych, osiągnął on najniższy wynik od ponad 20 lat!

Wprowadzenie ceł na towary sprowadzane, na przykład, z Unii Europejskiej, może zadziałać podobnie, jak w przypadku Chin. Ponadto można przewidywać, że dochody wynikające z podwyższania opłat celnych będą wspierać eksport amerykańskich towarów, co również przyczyni się do redukcji deficytu handlowego.

W przypadku USA kwestia deficytu wcale nie musi być oceniana tak negatywnie – Stany pozostają nadal największym eksporterem usług i drugim, co do wielkości, eksporterem towarów konsumpcyjnych. Z kolei import wyrobów z innych krajów zapewnia Amerykanom większy wybór dóbr.

Wpływ deficytu na gospodarkę i relacje handlowe

Deficyt handlowy może wpływać na gospodarkę zarówno w pozytywny, jak i negatywny sposób – wiele zależy od tego, jak kraj nim dotknięty wykorzysta sytuację.

Szukając „korzyści”, wynikających z deficytu handlowego, można szczególnie przyjrzeć się plusom importu – dzięki niemu do kraju napływają produkty i usługi, których brakuje, a zatem cieszyć się one będą dużym zainteresowaniem ze strony konsumentów. Pobudzi to sektor handlowy i może sprzyjać powstawaniu nowych miejsc pracy.

Niestety, analogicznie, deficyt handlowy może też wiązać się z zalaniem rynku produktami zagranicznymi, które mogą wypierać wyroby produkowane lokalnie. Może to wpływać również na sektor produkcyjny, który zostanie narażony na konieczność redukcji stanowisk i zwolnień pracowników.

Mówiąc o deficycie handlowym w kontekście relacji handlowych, uwagę zwrócić należy na ryzyko powstania głębokiej zależności od dostawców spoza kraju, a także wzrostu konkurencyjności zagranicznej. W ich wyniku może z kolei dochodzić do zaostrzenia polityki handlowej i wprowadzania podwyżek ceł, jak robią to USA.