Nowe cła USA: wyzwania i strategie dla przedsiębiorstw

Kluczowe fakty

• 2 kwietnia 2025 r. prezydent USA Donald Trump ogłosił nowe elementy polityki handlowej „America First Trade Policy”, która obejmuje szeroki przegląd polityki handlowej i wprowadza nowe wzajemne taryfy celne na cały import do Stanów Zjednoczonych.
• Od północy 5 kwietnia 2025 r. obowiązuje bazowa stawka celna wynosząca 10% na import towarów ze wszystkich krajów.
• Od 9 kwietnia 2025 r. cła na towary importowane z UE miały wynosić 20%, a z Chin – 35%. Wskazano jednak, że niektóre towary, takie jak samochody i części samochodowe, które już wcześniej były obciążone cłem w wysokości 25%, a także towary objęte trwającymi dochodzeniami (np. miedź, produkty farmaceutyczne, półprzewodniki) oraz niektóre towary z Meksyku i Kanady, nie będą objęte nowymi wzajemnymi taryfami celnymi.
• W odpowiedzi na te działania Unia Europejska ogłosiła wprowadzenie ceł odwetowych na amerykańskie towary. Stawki, które mogą wynosić do 25%, obejmą amerykańskie produkty rolne, takie jak drób, owoce, orzechy i soja, a także motocykle i jachty. Unijne taryfy miały być wprowadzane stopniowo – pierwsza część od połowy kwietnia, a druga od połowy maja.
• W dniu, w którym miały zacząć obowiązywać 20-proc. cła na towary importowane z UE, prezydent Donald Trump zdecydował o ich odroczeniu na 90 dni. Utrzymano jednak cła na towary importowane z Chin, które ostatecznie wzrosły o 125%.

Umowy handlowe i kredytowe – kwestie prawne

Zmiany w obciążeniach celnych mogą znacząco wpłynąć na umowy handlowe, co oznacza konieczność dostosowania się do nowych warunków w celu uniknięcia ewentualnego naruszenia obowiązków umownych i związanych z tym konsekwencji. Problematyczne mogą okazać się sytuacje, w których umowa handlowa została zawarta przed wejściem w życie nowych stawek celnych i nie zawiera postanowień wskazujących jaki wpływ na prawa i obowiązki stron ma zmiana przepisów skutkująca zwiększeniem ceł. Konieczne jest w takim przypadku zastosowanie odpowiednich przepisów prawnych, które mogą pomóc zinterpretować tę sytuację i ustalić kto powinien ponieść ekonomiczny ciężar zamówienia.

Ważne, aby przedsiębiorcy zweryfikowali nie tylko swoje kontrakty handlowe, ale także całą korespondencję handlową z drugą stroną transakcji (np. dodatkowe informacje na zleceniu, czy fakturze), która odnosi się do bezpośrednich relacji handlowych. Być może analiza ta będzie pomagać w interpretacji jak strony rozkładały pomiędzy siebie ryzyko wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności, czy kosztów. Brak odpowiednich postanowień umowy i niepewność co do zastosowania przepisów ogólnych może skłonić strony do decyzji o renegocjacji danej umowy.

Nowe cła mogą także wpłynąć na płynność umów finansowych i kredytowych. W sytuacji, kiedy dostawy zostały wstrzymane z uwagi na zwiększenie obciążeń celnych, przedsiębiorcy mogą mieć problem z utrzymaniem marży, czy płynności, które to wskaźniki są typowymi kowenantami w umowach z instytucjami finansowymi. Jeśli eksportowane produkty są objęte zabezpieczeniami rzeczowymi, albo w przypadku cesji na kontraktach dotyczących dostawy tych produktów, konieczne jest też sprawdzenie jak ta sytuacja wpływa na oświadczania i zapewnienia w umowie ustanawiającej dane zabezpieczenie. W przypadku zidentyfikowania problematycznych obszarów, warto więc dokonać szczegółowej analizy w kierunku renegocjacji umów zawartych z bankiem i ewentualnego zawieszenia, czy otrzymania zapewnienia o czasowym zrzeczeniu, stosowania przez bank uprawnień z umów finansowych, które mogłyby być uruchomione w związku z wystąpieniem tzw. przypadku naruszenia. Warto też zwrócić uwagę na z klauzulę MAC (ang. Material Adverse Change), która pozwala kredytodawcy na odstąpienie od umowy w przypadku wystąpienia istotnych, niekorzystnych zmian w jego sytuacji finansowej.

Sprawozdania finansowe a nowe cła USA

Temat nowych ceł USA stał się także jednym z priorytetowych punktów na agendzie dla członków zarządu, dyrektorów finansowych, rad nadzorczych, czy komitetów audytowych. Kluczowe jest bowiem ustalenie, w jaki sposób zmiany w taryfach celnych wpłyną na sytuację finansową i czy należy je odzwierciedlić w danych finansowych za poprzedni rok. I choć sprawozdania finansowe za 2024 rok nie będą wymagały korekty z uwagi na nowe cła USA wprowadzone w 2025 r., to wpływ na I kwartał 2025 r. i kolejne będzie wymagał bardziej szczegółowej analizy, co powinno zostać następnie odzwierciedlone w danych finansowych, budżetach, sprawozdaniach.

Każda decyzja biznesowa, czyli zmiany kontraktów, zmiany warunków finansowania, wynikające w pośredni sposób ze zmiany taryf celnych, wpływają na sytuację finansową i ocenę płynności, a także ocenę tego, czy zachodzi konieczność zmian wyceny zapasów oraz wyceny aktywów. W tym kontekście największym wyzwaniem może okazać się określenie wszystkich możliwych scenariuszy, na podstawie których spółka może zobaczyć potencjalne konsekwencje. Wydaje się, że taka analiza scenariuszowa stanie się stałym procesem i jednym z istotnych elementów strategii decyzyjnej w przedsiębiorstwach.

W nadchodzącym czasie kluczowym zagadnieniem będą także zmiany w założeniach dotyczących testów na utratę wartości, zwłaszcza w kontekście procesu sprawozdawczego. Obecna dynamiczna sytuacja na arenie handlu międzynarodowego wymaga przemyślenia, jak wprowadzić te zmiany i odzwierciedlić je w różnych modelach. Zmiana jednego parametru może mieć wpływ na większość istotnych aspektów działalności firm. W obliczu tych wyzwań, firmy muszą zastanowić się, jak będą regulować swoje zobowiązania i zarządzać kapitałem obrotowym. To prowadzi do konieczności rozpoczęcia rozmów na temat strategii w zakresie zarządzania kapitałem obrotowym, finansowania oraz poszukiwania nowych rynków.

Jak cła USA wpływają na łańcuchy dostaw?

Nowe cła USA istotnie wpływają na łańcuchy dostaw. Bardzo ważna jest możliwość oceny tego wpływu poprzez planowanie scenariuszowe. Jednak aby skutecznie przygotować i zaplanować dany scenariusz, niezbędny jest dostęp do odpowiednich danych, na podstawie których firma będzie w stanie podejmować decyzje, ocenić elastyczność cenową popytu, czyli w jaki sposób wzrost cen przełoży się na zmianę popytu, czy nawet możliwość przeniesienie danej produkcji do innej lokalizacji. Takie decyzje nie powinny być podejmowane bez dokładnej analizy, dlatego cyfryzacja  łańcucha dostaw, która zwiększa widoczność i przejrzystość tego łańcucha, jest niezbędna.

W krótkim terminie przedsiębiorcy zaangażowani w wymianę handlową z USA powinni przede wszystkim zweryfikować kontrakty handlowe, a kolejno przeanalizować możliwości dywersyfikacji dostawców.