Autonomiczne zawieszenia celne - rozwiązanie dla firm szukających oszczędności

Tło geoplityczne

W dniu 2 kwietnia 2025 r. prezydent USA Donald Trump ujawnił kolejne elementy „America First Trade Policy”, czyli szeroko zakrojonego przeglądu polityki handlowej, który wprowadził nowe wzajemne taryfy na cały import do USA. Od północy 5 kwietnia 2025 r. obowiązywała bazowa stawka celna w wysokości 10% na import towarów ze wszystkich krajów. Przy czym od 9 kwietnia 2025 r. cła na towary importowane do USA z terytorium UE miały wynosić 20%, a z Chin – 35%.

W rozporządzeniu wykonawczym określono, że niektóre towary nie będą podlegać nowym wzajemnym taryfom celnym, w tym m.in. samochody i części samochodowe, na które już wcześniej nałożono cła w wysokości 25%, czy też towary objęte trwającymi dochodzeniami (np. miedź, produkty farmaceutyczne, półprzewodniki itp.) oraz towary z Meksyku i Kanady zwolnione na podstawie Umowy między USA, Meksykiem i Kanadą.

W odpowiedzi na te działania UE podjęła decyzję o nałożeniu ceł odwetowych na USA. Stawki w wysokości do 25 proc. miały objąć  towary pochodzenia amerykańskiegotakie jak: produkty rolne, w tym   owoce, orzechy i soja, drób, motocykle i jachty. Unijne taryfy miały wchodzić w życie stopniowo – pierwsza część od połowy kwietnia, druga – od połowy maja.

Jednak w dniu, w którym miały zacząć obowiązywać 20-procentowe cła na towary importowane do USA z terytorium UE, Prezydent Donald Trump odroczył je na 90 dni, z wyjątkiem Chin, którym stawkę jeszcze podwyższył do wysokości 125 proc.

Wskazano jednak, że niektóre towary, takie jak samochody i części samochodowe, które już wcześniej były obciążone cłem w wysokości 25%, a także towary objęte trwającymi dochodzeniami (np. miedź, produkty farmaceutyczne, półprzewodniki) oraz niektóre towary z Meksyku i Kanady, nie będą objęte nowymi wzajemnymi taryfami celnymi.

W odpowiedzi na te działania Unia Europejska ogłosiła wprowadzenie ceł odwetowych na amerykańskie towary. Stawki, które mogą wynosić do 25%, obejmą amerykańskie produkty rolne, takie jak drób, owoce, orzechy i soja, a także motocykle i jachty. Unijne taryfy miały być wprowadzane stopniowo – pierwsza część od połowy kwietnia, a druga od połowy maja. W dniu, w którym miały zacząć obowiązywać 20-proc. cła na towary importowane z UE, prezydent Donald Trump zdecydował o ich odroczeniu na 90 dni. W dniu 7 lipca 2025 r. prezydent USA Donald Trump podpisał dekret wydłużający do 1 sierpnia 2025 r. ostateczny termin zawarcia umów handlowych z Waszyngtonem przez kraje, które chcą uniknąć amerykańskich tzw. ceł odwetowych. 

Natomiast od 4 czerwca cła na import stali i aluminium do USA z zagranicy wzrosły do 50 proc. Wyjątkiem jest import z Wielkiej Brytanii - w jej przypadku taryfy pozostały na poziomie 25 proc.

W związku z decyzjami administracji USA przedsiębiorstwa zaangażowane w handel międzynarodowy stają przed nieznanymi dotąd wyzwaniami.  Importerzy szukają rozwiązań, by ograniczyć lub uniknąć płacenia coraz wyższych ceł . Jednym z nich są autonomiczne zawieszenia celne – dostępne m.in. w przypadku importu towarów z amerykańskim pochodzeniem na teren UE. 

Czym są autonomiczne zawieszenia celne?

System zawieszeń celnych polega na czasowym ustanowieniu obniżonych stawek celnych na towary przywożone na obszar Unii Europejskiej. W praktyce system ten pozwala na import towarów z obniżonej lub 0-proc. stawki celnej przez okres 3–5 lat bez ograniczeń ilościowych. Po upływie tego czasu istnieje możliwość przedłużenia zawieszenia, jeżeli nadal jest ono uzasadnione. Warto przy tym zaznaczyć, że zawieszenia celne, czyli rozwiązanie dla firm szukających znacznych oszczędności podobnym rozwiązaniem są kontyngenty taryfowe, ale w odróżnieniu od autonomicznych zawieszeń celnych posiadają ograniczenia ilościowe.

Warunki uzyskania zawieszenia

System autonomicznych zawieszeń celnych skierowany jest szczególnie do tych producentów i importerów, którzy wytwarzają produkty przy użyciu surowców, półproduktów lub komponentów niedostępnych lub niewytwarzanych w Unii Europejskiej (lub dostępnych w niewystarczającej ilości). Zawieszenie może zostać ustanowione, gdy towar nie stanowi produktu finalnego, przeznaczonego do sprzedaży konsumentom końcowym, a zatem jest to rozwiązanie skierowane głównie do producentów, a nie podmiotów handlowych.

Zakres towarowy ustanawianych zawieszeń celnych co do zasady nie jest ograniczony. Ustala się go na podstawie wniosków przedsiębiorców unijnych. Dlatego też na listach zawieszeń celnych znajdują się towary o różnorakim charakterze – od bardzo prostych surowców, których złoża nie są dostępne na terytorium UE, po zaawansowane technicznie komponenty nieprodukowane we Wspólnocie. Wprowadzenie zawieszenia celnego jest możliwe jedynie dla towarów, które spełniają określone warunki. Ze względu na zasadę niedyskryminowania, którą kieruje się Komisja Europejska przy wprowadzaniu zawieszeń celnych, muszą one spełniać określone dodatkowe kryteria.

W praktyce oznacza to, że w celu uniknięcia dyskryminacji zawieszenia taryfowe muszą być otwarte dla wszystkich unijnych importerów i dostawców z państw trzecich, tzn. że autonomiczne zawieszenie celne nie jest przyznawane w odniesieniu do:

• towarów objętych umową na wyłączność ani
• towarów będących przedmiotem handlu między powiązanymi stronami, które posiadają wyłączne prawa własności intelektualnej do ich produkcji, ani
• towarów, których opis zawiera specyficzne dla firmy terminy, takie jak nazwy firmowe, nazwy handlowe, specyfikacje, numery artykułów itd.

Wprowadzenie zawieszenia nie powinno również kolidować z innymi obszarami polityki unijnej, takimi jak: umowy o wolnym handlu zawarte przez UE, środki ochrony handlu czy ograniczenia związane z ochroną środowiska.

Warto również podkreślić, że podmiot wnioskujący o autonomiczne zawieszenie celne powinien wskazać, iż podjął rzeczywistą, lecz nieudaną próbę zdobycia danych towarów lub produktów ekwiwalentnych lub zamiennych u potencjalnych unijnych dostawców. Z tego względu na etapie przygotowania wniosku należy tę kwestię odpowiednio uzasadnić i udokumentować. Ponadto w celu uniknięcia wniosków niemających uzasadnienia biznesowego ustanowienie autonomicznych zawieszeń celnych jest możliwe jedynie w stosunku do towarów, dla których zastosowanie mają stawki celne wyższe niż 0%, a kwota oszczędności z tytułu wprowadzenia zawieszenia jest nie mniejsza niż 15 tys. euro w skali roku.

Zasady ustanawiania zawieszenia cła i ustanawiania preferencyjnego kontyngentu taryfowego UE zostały określone w komunikacie Komisji Europejskiej dotyczącym autonomicznych zawieszeń i kontyngentów taryfowych.

Warto również podkreślić, że zawieszenia celne wprowadzane są przez UE w sposób autonomiczny, w drodze rozporządzenia. Rozporządzenia Rady UE w tym zakresie wchodzą w życie 1 stycznia i 1 lipca każdego roku, a wnioski składane są do końca czerwca i grudnia każdego roku. Należy także podkreślić, że sam proces uzyskiwania zawieszenia nie jest łatwy dla podmiotów, które nie korzystały z tego rozwiązania wcześniej. Wymaga również zmierzenia się z dość czasochłonną procedurą, inicjowaną w państwie członkowskim, ale której najistotniejsza część jest realizowana przez Komisję Europejską. Niemniej jednak warto podjąć kroki w celu identyfikacji potencjału do ubiegania się o autonomiczne zawieszenie celne, ponieważ korzyści z niego płynące zdecydowanie są warte trudu włożonego w jego pozyskanie.

Korzyści dla przedsiębiorców Wśród największych korzyści uzyskania autonomicznego zawieszenia celnego należy wskazać:

• Oszczędności finansowe 

Całkowite lub częściowe zniesienie ceł dla towarów importowanych spoza Unii Europejskiej na okres 3–5 lat może przynieść znaczące oszczędności. W przypadku podmiotów dokonujących importu dużych wolumenów surowców lub komponentów objętych w standardowej sytuacji pozytywnymi stawkami cła oszczędności mogą sięgać nawet kilku milionów złotych rocznie.

• Zwiększenie konkurencyjności 

Niższe koszty importu surowców i komponentów mogą przyczynić się do obniżenia kosztów produkcji, co z kolei zwiększy konkurencyjność produktów na rynku.

• Wzrost rentowności 

Uzyskanie zawieszeń celnych dla kilku kluczowych komponentów może sprawić, że produkcja w UE stanie się znacznie bardziej opłacalna, co przyczyni się do wzrostu rentowności przedsiębiorstwa.