Dyrektywa platformowa – co się zmieni i jakie będą skutki finansowe?

Dlaczego PIT i ZUS są w centrum uwagi?

Konsekwencją będzie obowiązek stosowania przepisów prawa pracy oraz odprowadzania składek ZUS (emerytalnych, rentowych, chorobowych, wypadkowych) i zaliczek na PIT na zasadach właściwych dla relacji pracowniczej. Dla platform i firm współpracujących oznacza to znaczący wzrost kosztów – w wielu przypadkach nawet o kilkadziesiąt procent w porównaniu z obecnym modelem B2B.

Dodatkowym ryzykiem jest możliwość wstecznej reklasyfikacji umów, co może skutkować koniecznością zapłaty zaległych składek i podatków wraz z odsetkami. W przypadku dużych podmiotów takie zobowiązania mogą sięgać milionów złotych.

Aktualny status prac w Polsce

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej prowadzi analizy oraz dialog społeczny w ramach Rady Dialogu Społecznego. Zapowiedziano przygotowanie odrębnej ustawy, a nie nowelizacji Kodeksu pracy, co ma umożliwić kompleksowe uregulowanie wszystkich aspektów pracy platformowej. Projekt obejmie zasady zatrudniania osób świadczących usługi za pośrednictwem aplikacji i portali cyfrowych oraz zmiany w innych aktach prawnych. Szczególnie istotna będzie nowelizacja ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, która otrzyma nowe uprawnienia kontrolne wobec platform, w tym możliwość weryfikacji klasyfikacji zatrudnienia i stosowanych algorytmów.

Na tym etapie nie ma jeszcze projektu ustawy, ale harmonogram prac jest uzależniony od wyników konsultacji, które mają zakończyć się w najbliższych miesiącach. Polska musi wdrożyć przepisy do grudnia 2026 r., dlatego w 2025 r. spodziewane są intensywne prace legislacyjne. Warto podkreślić, że w innych krajach UE trwają już wdrożenia – np. w Hiszpanii wprowadzono obowiązek zatrudniania kurierów na umowy o pracę, co spowodowało znaczące zmiany w modelach biznesowych platform.

Co się zmieni dla rynku?

Przeklasyfikowanie relacji z B2B na stosunek pracy oznacza pełne stosowanie obecnych obowiązków w zakresie PIT i ZUS. Platformy będą musiały uwzględnić koszty świadczeń pracowniczych, urlopów i ubezpieczeń. Wymagane będzie również ujawnianie zasad działania algorytmów decydujących o przydziale zleceń, ocenie pracy czy blokowaniu kont. Państwowa Inspekcja Pracy otrzyma nowe uprawnienia kontrolne, co zwiększy ryzyko weryfikacji klasyfikacji zatrudnienia i naliczenia zaległych składek.

Ryzyka prawne i finansowe

Największym ryzykiem jest reklasyfikacja wsteczna – jeśli organy uznają, że dotychczasowa współpraca powinna była mieć charakter stosunku pracy, platformy mogą zostać obciążone zaległymi składkami i podatkami wraz z odsetkami. Dodatkowo pojawią się koszty związane z wdrożeniem nowych procedur compliance, audytami algorytmów i dostosowaniem systemów IT do wymogów transparentności.

Co warto zrobić już teraz?

Firmy powinny rozpocząć audyt obecnych modeli współpracy i ocenić ryzyko reklasyfikacji. Platformy muszą zaplanować budżet na dodatkowe koszty związane z ZUS i PIT oraz przygotować procedury zapewniające zgodność z regulacjami dotyczącymi zarządzania algorytmicznego. Przedsiębiorstwa współpracujące z platformami – w tym restauracje i firmy transportowe – powinny przeanalizować umowy, przygotować się na renegocjacje warunków współpracy i rozważyć dywersyfikację kanałów sprzedaży. Wczesne przygotowania to nie tylko sposób na uniknięcie ryzyk prawnych i finansowych, ale także szansa na utrzymanie konkurencyjności w nowej rzeczywistości regulacyjnej.

W EY wspieramy firmy w przygotowaniu się do nadchodzących zmian. Oferujemy kompleksowe doradztwo w zakresie analizy ryzyk prawnych i podatkowych, audyt modeli współpracy, przygotowanie procedur zgodnych z dyrektywą oraz optymalizację kosztów wynikających z nowych obowiązków. Pomagamy również w opracowaniu strategii komunikacji z partnerami i pracownikami, aby wdrożenie nowych regulacji przebiegło sprawnie i bezpiecznie.

Współautorką tekstu jest: Anna Pluta, Senior w Zespole People Advisory Services