Çalışma Hayatında Gündem | Şubat

Çok değerli okuyucularımız; öncelikle hepinize güzel bir yıl, güzel bir çalışma hayatı diliyorum. 2020 yılının ocak ayında çalışma hayatımız bakımından gündemi belirleyen husus yine muhtasar ve prim hizmet beyannamesi (MPHB) olmuştur. Teknik kapasitenin yeterliliği ve mevzuatın uyumlaştırılması kapsamında yapılan hazırlıklar hem Gelir İdaresi hem de SGK açısından önemli bir sınav olacaktır. Bunun dışında şirketlerin muhasebe-İK birimleri ile bildirimlere aracılık sağlayan SMMM’ler de bu dönemde yeni sisteme adapte olmak için yoğun bir mesai harcamaktadırlar. Geçişin sağlıklı yapılabilmesi adına pek çok etkinlik düzenlenmektedir. Bu kapsamda bizler de bu sayımızda, görsel anlatıma da yer vererek siz okuyucularımıza bu süreçte daha fazla destek sağlamaya çalışacağız.

A. Mevzuat düzenlemeleri

Ocak ayı içerisinde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından önce 122 nolu sirküler ardından da yeni beyanname kılavuzları yayımlanmıştır (https://www.gib.gov.tr/).

1. Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi uygulaması ile ilgili olarak 122 numaralı Vergi Usul Kanunu Sirküleri yayınlandı.

Yeni sirküler ile sadece ücret ödemelerine ilişkin vergi ve SGK bilgilerini içeren “1003B kodlu MPHB” için ayrı şifre ve parola alınmasına ilişkin esaslar açıklanmıştır.

13 Ocak 2020 tarihli ve 122 numaralı Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar ile 5510 sayılı Kanun’a göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanların, sadece hizmet erbabına ödenen ücretlerden yapılan vergi kesintilerini matrahlarıyla birlikte ve sigortalının sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ve prim ödeme gün sayılarını 1003B beyanname kodlu muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile mevcut e-beyanname şifresinden ayrı olarak kullanıcı kodu, parola ve şifre alınması suretiyle elektronik ortamda gönderebilmelerine imkân sağlanmıştır.

2. Muhtasar ve prim hizmet beyannamesine ilişkin hazırlanan kılavuzlar yayımlanmıştır.

GİB internet sitesinde 22.01.2020 tarihinde yapılan duyuruda;

- Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi 01.01.2020 tarihinde (Ocak/2020 dönemine ait olup, 26 Şubat 2020 tarihine kadar yapılacak beyanlar ile) Türkiye genelinde uygulamaya geçtiği;

- Anılan beyannamenin kullanılmasına ilişkin olarak GİB ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ortak olarak hazırlanan kılavuzlara https://ebeyanname.gib.gov.tr/index. html adresinden ulaşılabileceği ve ayrıca muhtasar ve prim hizmet beyannamesine ilişkin “Sıkça Sorulan Sorular” alanına soru ve cevapların da eklendiği,

belirtilmiştir.

B. Genel olarak 1003A ve 1003B kodlu beyannamelerin doldurulması ve sisteme gönderilmesi

Bu başlık altında kılavuzlardan derlenen görsellerde kullanılarak her iki beyannamenin özellikleri, doldurulması ve sisteme gönderilmesi (özellikle SGK işlemleri yönü ile) işlenmiştir.

1. Genel bilgiler

a. Kapsama girenler

• 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri (Ek 9’uncu maddesi kapsamındaki sigortalılar hariç) bildirmekle yükümlü olanlar.

• Geçici 20’nci maddesi kapsamındaki sandıklar (Sandık personelinden işsizlik sigortası primi kesilenler).

b. Verileceği yer ve verilme süresi

Vergi kesintisi yapma yükümlülüğü bulunanlar için: Ücret ödemeleri üzerinden kesilen vergilere ilişkin ödeme veya tahakkukun yapıldığı yer Vergi Dairesi.

Vergi kesintisi yapma yükümlülüğü bulunmayanlar için: İkametgahlarının (gerçek kişiler) veya Kanuni merkezin/işyerinin bulunduğu yer Vergi Dairesi.

Verilme süresi: İlgili ayı takip eden ayın 26. günü saat 23:59’ a kadar.

c. Birden fazla şubesi olan ve bu şubelerde sigortalı çalıştıran mükellefler

• Şubelerdeki ücretler merkezden ödeniyorsa, merkezin bağlı olduğu vergi dairesine

• Şubenin ücretleri şubeden ödeniyorsa, şubenin bağlı olduğu yer vergi dairesine (her bir şubeye ait kurum işyeri sicil numarası belirtilerek)

• Ayrıca bankalar tarafından, Türkiye genelindeki tüm şubelerine ait kesilen vergiler ile çalıştırdıkları sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgileri (her bir şubeye ait kurum işyeri sicil numarası belirtilerek) tek bir muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığına beyan edilecektir.

d. Beyannamenin özellikleri

• İşveren statüsündeki her mükellef aylık MPHB beyannamesi verecektir.

• Sigortalı çalışanı bulunmayan mükellefler isterlerse 3’er aylık dönemlerde beyanname verebilirler.

• SGK’ya artık e-bildirge verilmeyecektir.

• SGK tahakkuklarına damga vergisi uygulanmayacak, sadece muhtasar tahakkukuna damga vergisi uygulanacaktır.

• E-BİLDİRGE kullanıcıları her işyeri için ayrı ayrı bildirim vermekte iken MPHB bildiriminde bütün işyerleri ve çalışanlar tek tabloda alt alta işyeri numaraları yazılarak bildirilecektir.

• Vergi ve sigorta primi ödeme sürelerinde değişiklik yoktur.

• Muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin elektronik ortamda gönderilebilmesi için şifre verilmesi ve kullanılmasına ilişkin işlemler Gelir İdaresi Başkanlığınca yapılacaktır.

• Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi dışında kalan Sosyal Güvenlik Kurumuna karşı elektronik ortamda yerine getirilmesi gereken yükümlükler için şifre verilmeye devam edilecektir.

• SGK altyapısında «E-BİLDİRGE» ara yüzü dışındaki tüm ekranlar kullanılmaya devam edilecektir.

2. 1003B kodlu muhtasar ve prim hizmet beyannamesi

a. Genel olarak

• 340 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin “IV - Beyannamelerini Kendileri Gönderebilecek Mükellefler” bölümündeki şartları taşıyan mükellefler/işverenler diledikleri takdirde, ikinci bir şifre alarak sadece ücret ödemeleri üzerinden yapılan vergi kesintilerini matrahlarıyla birlikte 5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların sigorta primleri ve kazançları toplamı, meslek adları ve kodları ile prim ödeme gün sayılarını “1003B” kodlu “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi” ile elektronik ortamda gönderebileceklerdir.

• Bu mükellefler, ücret ödemeleri dışındaki kira ödemesi kesintisi, serbest meslek ödemesi kesintisi vb. kesintileri 1003A kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile beyan etmeye devam edeceklerdir.

b. İkinci şifre uygulaması

• 13/01/2020 tarih ve 122 numaralı Vergi Usul Kanunu Sirküleri ekinde yer alan “Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Elektronik Ortamda Gönderilmesine İlişkin Talep Formu” (Ek-1) ile bağlı oldukları vergi dairesine müracaat ederek mevcut e-beyanname şifresinden ayrı olarak “MUHSGK Özel Yetki” grubundan kullanıcı kodu, parola ve şifre alabileceklerdir.

• Kullanıcı kodu, parola ve şifreyi ihtiva eden kapalı bir zarf mükellef veya kanuni temsilciye teslim edilecektir.

• Talep formu mükellef veya kanuni temsilci tarafından imzalanacaktır. Ancak formun bu kişiler tarafından bizzat vergi dairesine teslim edilemeyecek olması halinde; ilgili vergi dairesine verecekleri bir dilekçe ile kendilerine ait kullanıcı kodu, parola ve şifreyi ihtiva eden zarfın vergi dairesince, noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kıldıkları kişiye verilmesini talep edebileceklerdir.

c. Beyanname gönderme ve görüntüleme yetki tablosu

3. Vergilendirme dönemi

İşçi çalıştıran mükellefler için muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin aylık olarak verilmesi zorunludur. Şöyle ki;

• Her ay verdikleri beyanname ile hem vergi kesintilerini hem de prim ve hizmet bilgilerini beyan edebilirler.

• Her ay beyanname verdikleri halde, beyannamenin vergi kesintilerine ilişkin bölümünü mart, haziran, eylül ve aralık aylarında olmak üzere üç aylık olarak beyan edebilirler. Ancak bu mükellefler muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin prim ve hizmete ilişkin bölümünü her ay beyan etmek zorundadır.

4. Mükellefiyet açtırma

• Vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunda olanlar ile 5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerini bildirmekle yükümlü olanlar/işverenler bu beyanlarını Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile yapabilmek için “0003 Gelir Stopaj Mükellefiyeti” tesis etmek zorundadır.

• 1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini elektronik ortamda gönderme yetkisi bulunanlar merkez işyeri haricinde mükellefiyet kaydı bulunan şubeleri için de 0095 kodlu mükellefiyet tesis ettirmek şartıyla 1003B için ikinci bir şifre alabilirler.

• Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi genel tebliği ile meslek mensuplarına 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışan sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerine ilişkin yeni sorumluluklar getirilmiştir.

• Bu nedenle;

• 18.02.2017 tarihinden önce yapılan aracılık sözleşmelerinin güncellenmesi gerekmektedir!

5. Beyanname düzenleme platformları

• Beyanname Düzenleme Programı

• Internet Vergi Dairesi Online Beyanname

• Defter Beyan Sistemi mükellefleri için DBS sistemi üzerinden 

6. SGK bildirimleri

a. Sigortalı bildirimleri

• Bu bölümde 32 sütun vardır.

• İşyerlerinde çalışan sigortalılara ait hizmet ve prim bilgileri ile birlikte çalışanın ilgili döneme ait gelir vergisi matrahı, asgari geçim indirimi, engellilik oranı ve gelir vergisi kesintisi vb. tutarlarını içerecektir.

• Her personel için sütunların tamamı doğru ve eksiksiz doldurulmalıdır.

• Ülke düzeyinde birden çok merkez /şube işyerleri alt alta bu bölümde bildirilecektir.

• Bu bölüme veriler txt formatında yüklenecektir. Örnek: Ocak/2020 döneminde

• 5510 sayılı Kanuna istinaden tüm sigorta kollarına tabi 6,

• Sosyal güvenlik destek primine tabi 1,

• 4447 sayılı Kanunun geçici 10’uncu maddesine istinaden tüm sigorta kollarına tabi 4 olmak üzere toplam 11 sigortalı çalıştırıldığında;

• 6 sigortalı 1 nolu belge türü ve 05510 sayılı kanun türü,

• 1 sigortalı 2 nolu belge türü,

• 4 sigortalı 1 nolu belge türü ve 06111 sayılı kanun türü, sigortalı bazında aynı beyannamede asıl seçeneği belirtilerek bildirilecektir.

 b. Tahakkuk nedenleri

Yeni beyannamede en önemli yeniliklerden biri tahakkuk nedenleri sekmesidir. 21 farklı tahakkuk nedeni tespit edilmiştir. Sigortalıların her biri için bunlardan uygun olanının seçilmesi gerekmektedir.

A-V harf aralığındaki kodların temsil ettiği 21 farklı tahakkuk nedeni seçilebilecektir.

Örnek:

İlgili aya ilişkin yasal süresi içerisinde verilen prime esas kazanç ve hizmet bilgileri için tahakkuk nedeni olarak A-Yasal Süresinde Verilme seçilecektir.

Örnek:

Sigortalılar için seçilen belge türünün ve/veya teşvikle ilgili kanun numarasının hatalı olması halinde belge türünü ve/veya kanun türünü değiştirmek için tahakkuk nedeni olarak D-Belge türü ve/veya Kanun türü değişikliği seçilecektir.

• Yasal süresi içerisinde verilmiş sayılan hallere ilişkin (F-P arasındaki) tahakkuk nedenlerinin seçilebilmesi için gerekli olan evraklarla Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüğüne başvurulacaktır.

• E ile R- V arasındaki tahakkuk nedenlerinin seçilebilmesi için tanımlama yapılması gerekmektedir. Bu tanımlama işveren, sigortalının gerekli evraklarla başvurması ile yapılabileceği gibi, Kurum tarafından da yapılabilecektir.

c. Tahakkuk dönemi – Hizmet dönemi

Yukarıdaki tablodaki F-P dışındaki tahakkuk nedenleri için hizmetin ait olduğu dönem tahakkuk dönemi ile aynı olmalıdır.

Örnek:

2020 Şubat ayına ilişkin 26/3/2020 tarihine kadar verilmesi gereken muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde tahakkuk dönemi ve hizmet dönemi 2020/Şubat seçilecektir. Yasal süresinde verilmiş gibi sayılan haller için tahakkuk dönemi beyannamenin verildiği dönem, hizmet dönemi ücret farkı veya ödemenin yapılması gereken dönem seçilecektir.

Örnek:

Ayın1 i ila 30 arasında ücret alan sigortalılara ilişkin 12/11/2020 tarihinde imzalanan ve 2020 ocak ila haziran aylarına ait toplu iş sözleşmesi için tahakkuk nedeni F, tahakkuk dönemi 2020/Kasım, hizmet dönemleri 2020 Ocak ila Haziran ayları olacaktır.

Hizmet döneminin 2019 Aralık ve önceki dönemlere ait olması halinde e-bildirge v.2 üzerinden bildirim yapılacak, 2020/Ocak ve sonrası olması halinde Muhtasar ve Prim ve Hizmet Beyannamesi kullanılacaktır.

7. Beyannamenin gönderilmesi,

a. Paket oluşturma

• Herhangi bir platformda hazırlanan beyanname dosyası xml formatında kaydedilir ve sıkıştırılarak paketlenir. Paket büyüklüğü en fazla 15 MB olmalıdır.

b. Paket gönderme

• Beyanname göndermek üzere İnternet Vergi Dairesi e-Beyanname bölümüne veya Internet Vergi Dairesi Beyanname İşlemleri bölümüne kullanıcı kodu, parola ve şifre ile giriş yapılmalıdır.

• Sisteme gönderilen beyanname “Kontrol Et” butonu ile kontrol edilecektir.

• Yukarıdaki örnekte vergi bildirimlerine ilişkin tahakkuk satırı “onay bekliyor” durumdadır.

• Sigortalılık bildirimlerine ilişkin ise bir adet tahakkuk oluşması beklenmekte ancak kontrol işleminin devam etmekte olduğu görülmektedir.

• Bu aşamanın geçilmesi (SGK KONTROL KISMI) beyannamenin onayı bakımından kritik olacaktır.

• Yukarıdaki örnekte vergi bildirimlerine ilişkin tahakkuk satırı “onay bekliyor” durumdadır.

• Sigortalılık bildirimlerine ilişkin ise bir adet tahakkuk oluşması beklenmekte ancak kontrol işleminin devam etmekte olduğu görülmektedir. 

• Muhtasar ve prim hizmet beyannamesi İnternet Vergi Dairesi altyapısında tek onay ile gönderilecektir.

• Buradan tahakkuk fişi ve hizmet listesi dökümü alınabilecektir.

• Onaylama sonrasında vergi tahakkuku için bir adet, SGK bildirimleri için ise her işyeri, belge türü ve kanun numarası için ayrı ayrı olmak üzere bir veya birden fazla tahakkuk fişi oluşacaktır.

Örnek:

1234567890 vergi kimlik numarası altında 1 adet işyeri bulunan (A) işvereni tarafından tüm sigorta kollarına tabi 8 ve sosyal güvenlik destek primine tabi 1 olmak üzere toplam 9 sigortalının bildiriminin yapılması halinde;

• Vergi kesintisine ilişkin bilgilerin,

• Prime esas kazanç ve hizmete ilişkin bilgilerin hatalı olmaması halinde beyanname gönderilebilecektir. Bu durumda, vergi kesintisine ilişkin 1 adet, 5510 sayılı Kanuna göre sigortalıların prime esas kazanç ve hizmetlerine ilişkin 2 adet tahakkuk fişi düzenlenecektir.

Örnek:

 1 nolu örnekte;

• Vergi kesintisine ilişkin bilgiler ile tüm sigorta kollarına tabi 8 sigortalının prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin hatalı olmadığının,

• 1 adet sigortalının prime esas kazanç ve hizmete ilişkin bilgilerin hatalı olduğunun saptanması halinde;

1’inci alternatif

Hata tespit edilmeyen bilgiler onaylanarak beyanname gönderilebilir. Bu durumda 1 adet sigortalı için düzeltme beyannamesi verilmesi gerekecektir.

2’nci alternatif

1 adet sigortalıya ilişkin hatalar düzeltildikten sonra beyanname yeniden sisteme gönderilip tekrar kontrolden geçirilir.

Gelecek sayımızda, düzeltme ve kanuni süresinden sonra verilen beyannameler işlenecektir.