Hoe blockchain kan leiden tot realtime auditing

Met de introductie van blockchain worden financiële transacties radicaal gewijzigd en daarmee ook de wereld van bedrijfsrapportage. We onderzoeken de gevolgen voor de financiële dienstverlening, financiële afdelingen en audits.

Stelt u zich een wereld voor waarin transacties automatisch worden uitgevoerd en in real time worden geverifieerd, en waarin een computer derivatencontracten voor u afhandelt. Wordt deze fantasie binnenkort werkelijkheid dankzij blockchain?

Blockchain is misschien wel het best bekend als de technologie voor gedistribueerde grootboeken die ten grondslag ligt aan de digitale valuta Bitcoin. Deze technologie kan echter ook worden gebruikt voor tal van andere doeleinden waarbij gegevens veilig moeten worden verzonden. Denk onder andere aan betalingsverwerking, online stemmen, contracten uitvoeren, documenten digitaal ondertekenen, verifieerbare audit trails creëren en digitale activa zoals aandelen, obligaties en eigendomsakten registreren. Blockchain biedt met name veel mogelijkheden binnen de op transacties gebaseerde financiële dienstverlening, maar is relevant voor organisaties in elke sector.

Als we nog verder kijken, zou blockchain zelfs complete bedrijfsmodellen in bepaalde sectoren omver kunnen werpen door de groei van 'virtuele organisaties', ook bekend als decentrale autonome organisaties (DAO's), te stimuleren. DAO's werken via computerprogramma's die 'slimme contracten' worden genoemd en die de wensen van menselijke aandeelhouders vervullen door de voorwaarden van een contract automatisch uit te voeren, bijvoorbeeld door geld of activa over te schrijven.

Volgens het rapport Q1 2016 State of Blockchain van CoinDesk, een nieuwswebsite die gespecialiseerd is in digitale valuta's, was aan het begin van het eerste kwartaal van 2016 al 1,1 miljard USD aan venture capital geïnvesteerd in Bitcoin en blockchain-start-ups.

"Blockchain-technologie is niets minder dan de tweede generatie van internet", beweert Alex Tapscott, CEO van consultancybureau Northwest Passage Ventures en coauteur van het boek Blockchain Revolution. “Blockchain gaat een grote impact hebben, niet alleen op financiële diensten, maar ook op het bedrijfsleven en de samenleving als geheel. Voor het eerst in de geschiedenis hoeven twee of meer partijen elkaar niet te kennen of te vertrouwen om online transacties te verrichten of zaken te doen.”

Geautomatiseerde processen

In de toekomst kunnen financiële teams gebruikmaken van gedistribueerde grootboeken (in combinatie met artificial intelligence) om een reeks processen te automatiseren, van betalingen tot valutatransacties en het indienen van belastingaangiften. Voor meer efficiëntie kunnen financiële afdelingen delen van of zelfs al hun routinewerk uitbesteden aan DAO's.

De gegevens in gedistribueerde grootboeken worden door meerdere partijen geverifieerd en voortdurend bijgewerkt. Hierdoor kunnen financiële teams profiteren van realtime rapportage aan het management en externe auditors, én een effectievere samenwerking met externe audit- en belastingservices.

Gevolgen voor audits

Blockchain kan ook aanzienlijke gevolgen hebben voor audits. Tapscott zegt: "Als er, telkens wanneer een bedrijf een transactie uitvoert, automatisch een onveranderlijk record aan een gedistribueerd grootboek wordt toegevoegd, ...kunnen realtime audits worden uitgevoerd, omdat alle transactiegegevens zijn vastgelegd in het gedistribueerde grootboek."

"Het lijkt mij wel realistisch dat iedereen overstapt op realtime auditing", bevestigt futurist Rohit Talwar, redacteur van The Future of Business. "Auditkantoren gaan plug-ins voor blockchain leveren, voeren audits in real time uit, sporen afwijkingen op en laten menselijke krachten vervolgens waar nodig meer onderzoek doen, tenzij dit natuurlijk ook kan worden gedaan met software." Blockchain kan ook het einde betekenen van willekeurige steekproeven door auditors, omdat code in de toekomst elke afzonderlijke transactie kan controleren.

Talwar denkt dat ook fraudeonderzoeken en forensische boekhouding kunnen profiteren van blockchain in combinatie met artificial intelligence. "De realtime systemen kunnen afwijkingen en ongebruikelijke transactiepatronen detecteren en onderzoeken zodra deze zich voordoen", legt hij uit.

Niettemin denken velen dat auditors altijd nodig blijven om de juiste auditstrategieën in complexe systemen te ontwerpen. Zij moeten beslissingen nemen over welk auditniveau is vereist, hoe gegevens moeten worden vastgelegd en welk type auditanalyse moet worden toegepast. En nog belangrijker: ze moeten zekerheid kunnen bieden in een steeds complexere controleomgeving en bijvoorbeeld garanderen dat een partij of entiteit die gegevens invoert in het gedistribueerde grootboek, ook daadwerkelijk bestaat, en de transactie een economische betekenis heeft.

"Auditors doen veel meer dan alleen de getallen optellen en ervoor zorgen dat de balans klopt", voegt Smart toe. “Ze inspecteren ook controlemechanismen, rampherstelmechanismen, processen, veerkracht en systemen. Dus de auditors moeten ook controleren of de gedistribueerde grootboeksystemen correct werken."

Te mooi om waar te zijn

Blockchain is in principe zeer veilig. Elke transactie binnen de blockchain wordt digitaal ondertekend, waardoor wordt verzekerd dat deze alleen van een bepaalde partij afkomstig kan zijn. Bovendien worden de gegevens gevalideerd door een meerderheid van andere gebruikers binnen het systeem. Als de meerderheid van de gebruikers van het gedistribueerde grootboek echter corrupt wordt, is het mogelijk om de keten te doorbreken. Blockchain kan ook kwetsbaar zijn voor programmeerfouten. Een in Zwitserland gevestigde DAO, met de toepasselijke naam The DAO, heeft dit in juni 2016 ondervonden toen het bedrijf 50 miljoen USD aan virtuele valuta verloor doordat iemand misbruik maakte van een programmeerfout. In realiteit is geen enkel systeem foutloos, zelfs blockchain niet.

Blockchain heeft ook andere tekortkomingen die moeten worden aangepakt. Denk bijvoorbeeld aan de relatieve traagheid, het hoge stroomverbruik (wat blockchain duur en milieuonvriendelijk maakt), privacykwesties (andere gebruikers van het grootboek moeten gegevens kunnen zien om deze te valideren), een gebrek aan normen voor de sector en de beperkte schaalbaarheid tot nu toe.

Gezien de mogelijkheden en risico's van blockchain is het niet verwonderlijk dat de technologie de aandacht heeft getrokken van overheden, centrale banken en toezichthouders. In juni 2016 heeft de Europese Autoriteit voor effecten en markten aangekondigd dat zij advies aan het inwinnen was met betrekking tot het gebruik van technologieën voor gedistribueerde grootboeken in effectenmarkten.

Paul Brody, Global Innovation – Blockchain Leader bij EY, zegt: “Regelmatige goedkeuring is vereist voor elke grote implementatie van blockchain in de boekhouding en rapportage van bedrijven, en daarom zal de technologie niet snel worden ingezet."

"Blockchain verspreidt zich snel in niet-gereguleerde gebieden", vervolgt hij, "niet alleen als algemene informatietechnologie, maar ook als hulpmiddel voor het integreren van financiële diensten met operationele technologieën. Bedrijven kunnen deze niet-gereguleerde voorbeelden uit de praktijk gebruiken om vertrouwen op te bouwen naarmate ze blockchain implementeren in hun financiële kernactiviteiten. ”

We hebben nog geen volledig inzicht in wat blockchain kan betekenen, maar het langetermijnpotentieel van de technologie is ongetwijfeld veelbelovend. "In de toekomst heeft elk bedrijf een blockchain-strategie nodig", voorspelt Tapscott. “De hele organisatie en alle bedrijfsactiviteiten moeten worden heroverwogen."