Hoe CEO Ton Hillen bouwbedrijf Heijmans herwaardeert

Raakt de coronapandemie bouwbedrijf Heijmans? Of vormt stikstof mogelijk een groter probleem? CEO Ton Hillen vertelt.

Ton Hillen is sinds 2016 de gepassioneerde bestuursvoorzitter van bouwbedrijf Heijmans, waar hij al 28 jaar van zijn carrière doorbrengt. Auke de Bos en Martijn de Jong spraken met deze (volgens hemzelf) atypische CEO over handen versus hoofd, COVID-19, stikstof en de rol van de mens.

Hoe ziet u de rol van de mens in organisaties?

‘Net als in de meeste organisaties, is de mens bij ons het belangrijkste kapitaal. De factor mens is allesbepalend, of mensen nu hoog of laag in de boom zitten. Medewerkers moeten daarom plezier in hun werk hebben. Ze moeten zich geborgen voelen en de mogelijkheid krijgen om hun talenten te ontplooien en ontwikkelen. Als voorzitter ben ik dienstbaar aan die doelen en vind ik het een eer dat ik de goede voorwaarden daarvoor mag creëren. Maar ik ben een atypische CEO, ik ben eigenlijk meer een projectenmens dan een bestuurder. Toch ben ik gaan besturen omdat ik geloof in de ‘menskant’ in onze beleidslijn. Er werken 4600 mensen bij Heijmans en er zijn dus 4600 gezinnen afhankelijk van ons bedrijf. Dat is een forse verantwoordelijkheid waaraan ik veel waarde hecht. Het is mijn grootste drijfveer om het bedrijf vanuit de menskant naar een hoger plan te brengen, zeer zeker ook voor de collega’s die op de bouwplaats werken.’

Krijgen bouwvakkers te weinig aandacht?

‘Ik vind dat mensen die met hun handen werken meer respect verdienen. Bijna alle ouders willen tegenwoordig dat hun kinderen gaan studeren, liefst op een zo hoog mogelijk niveau. Daarvoor trekt men alle soorten bijles uit de kast. Dat heeft als gevolg dat handwerkers soms minder voor vol worden aangezien. Dat geldt overigens niet alleen in de bouw, maar ook voor veel mensen in de zorg, voor automonteurs en nog tal van andere cruciale beroepen. We respecteren die beroepen onvoldoende. Dat vind ik niet goed. Soms zit het talent in het hoofd en soms meer in de handen. Bij ons werkt ongeveer de helft van de medewerkers met hun handen. De handwerkers verdienen net zoveel respect als mensen die vooral met hun intelligentie werken. Dat vormt voor een belangrijk deel mijn intrinsieke motivatie.’

Hoe gaat het - afgezien van de pandemie - met de aandacht voor veiligheid en gezondheid in de sector?

‘In het verleden stuurde de bouwsector met name op tijd en geld en niet op veiligheid en gezondheid. We maken nu een draai richting veiligheid en gezondheid. Natuurlijk moet je op tijd leveren en geld verdienen, maar dat moet niet het uitgangspunt zijn. We zeggen inmiddels vaker ‘nee’ tegen projecten waarvan risico’s onbeheersbaar zijn. Dat werkt ook positief door in de veiligheid. De dialoog over veiligheid en gezondheid vindt non-stop plaats in ons bedrijf. Het interessante aspect is echter dat het aantal ongevallen en de verzuimcijfers op hetzelfde niveau blijven. De enorme investeringen hebben dus vooralsnog met name geleid tot een gewenst en voortdurend gesprek over veiligheid en gezondheid. Dat is cruciaal, maar we moeten nu dus de volgende stap gaan zetten. Dat laat ik niet los. Ik voel me daarvoor verantwoordelijk. In onze business zit een ongeval echt in een klein hoekje. Al onze vergaderingen beginnen met het aspect veiligheid en elk ongeval wordt uitvoerig besproken. We maken nu al de posters die na de kerstperiode worden opgehangen, waarop we de mensen weer herinneren aan het gebruiken van de helm. We houden ze alert. We blijven de boodschap herhalen. Het gaat dus goed met het veiligheidsbeleid, alleen de cijfers tonen dat nog niet.’

En dan nog een uitdaging: ‘stikstof’. Is stikstof misschien wel een groter probleem dan COVID-19?

‘De impact van COVID-19 op de resultaten is beheersbaar. Ik zie stikstof op de langere termijn inderdaad als een grotere uitdaging. Het toevoegen van stikstofdepositie vanuit de bouwsector is relatief beperkt, ten opzichte van landbouw en industrie. De oplossing ligt dus niet primair bij de bouwsector. Het begint bij de bron. Je moet als samenleving accepteren dat we met name in de landbouw en industrie moeten ingrijpen. Ik vind dat de bouw onevenredig hard wordt geraakt. Natuurlijk begrijp ik dat het voorland van boeren zorgelijk is, maar we moeten de uitdagingen integraal bekijken en: we zullen een keer kleur moeten bekennen als land! Dat kleur bekennen gaat gepaard met een ingewikkeld politiek spel, waar wij best last van hebben. Gezien de woningnood komen er nu maatregelen die de woningbouw ontzien, terwijl de infrasector een heet hangijzer blijft. Toch vragen nieuwe woningen ook om nieuwe infrastructuur. Dat botst. Bovendien zal het elektrisch rijden steeds verder toenemen, met alle gevolgen van dien voor de manier waarop de infrastructuur moet worden aangelegd. Ik wil uiteraard dat de natuur behouden blijft, maar we moeten het land niet op slot zetten. Bij landbouw moeten we echt meer op langere termijn nadenken. We groeien waarschijnlijk toe naar verticale landbouw. Het is verstandig om daar nu al rekening mee te houden. Je kunt op die manier hele gebieden hervormen, terwijl er meer ruimte komt voor woningen en het stikstofprobleem zal afnemen. Maar de aanpak moet niet worden benaderd op basis van politieke aaibaarheid. Er is integrale regie nodig, door een minister die de ruimtelijke indeling van Nederland vormgeeft. Daar waren we jarenlang goed in, maar de laatste tijd verliezen we hier onze internationale voorbeeldpositie.’

Welke speerpunten wilt u bij Heijmans nog verder oppakken?

‘Laat ik vooropstellen dat we ‘het huis’ goed hebben staan. We hebben een stevige basis gelegd door het maken van scherpe keuzes. Onze toekomst ziet er gezond uit. Toch wil ik graag de veiligheid en het respect en waardering voor mensen die buiten werken naar een nog hoger plan brengen. Wij Nederlanders zijn vaak bezig met onszelf en verliezen het maatschappelijke belang wel eens uit het oog. De verdraagzaamheid mag af en toe wel wat groter zijn. We streven er ook naar om ons personeelsbestand te verjongen. Daarbij houden we expliciet rekening met gender en cultuur. En we zetten ook stappen voor mensen met een zekere afstand tot de arbeidsmarkt. Het afgelopen jaar hebben we tien statushouders aangenomen, waarvan er inmiddels één een vast contract heeft. We willen in de toekomst 15 statushouders per jaar een kans geven om aan een baan te komen. Die kunnen intern ook scholing krijgen, ze kunnen bijvoorbeeld een opleiding tot elektromonteur volgen. Deze zaken staan gelukkig allemaal duidelijk op onze bestuursagenda en ze passen in onze strategie van verbeteren, verslimmen