Welke dilemma’s signaleer je?
“Een voorbeeld: hypotheekverstrekking, waarbij je als klant met een gunstig energielabel ook gunstigere condities krijgt. Een mooie prikkel, maar we moeten ook oog houden voor klanten die niet mee kunnen in die beweging naar een duurzamer huis. Bijvoorbeeld omdat de middelen voor verduurzaming voor hen ontbreken. Die groep klanten mag je niet zomaar buitenspel zetten. En dat risico is niet denkbeeldig, bijvoorbeeld omdat het door wetgeving erg onaantrekkelijk is om hypotheken met energielabel G op de balans te hebben.”
Een bank kan dus een mooi breekijzer zijn om transities te bewerkstelligen, maar er moet wel oog zijn voor de dilemma’s die dat oplevert. Vanuit je rol als hoogleraar: wat adviseer je dan?
“Laat ik vooropstellen dat het mooi is dat banken deze rol kunnen pakken. Maar er moet ook een goede dialoog zijn over de effecten van de wet- en regelgeving op zo’n transitie. In positieve zin, maar ook in negatieve zin. We moeten dat periodiek monitoren en de ruimte scheppen om zaken aan te passen als dat nodig is.”
In Europa trekken we een vrij grote broek aan op het gebied van duurzaamheid. En de acties die we in gang zetten hebben ook een internationaal effect, omdat het gaat om de duurzaamheid van een hele keten. Sommigen vinden dat we een te moraliserende vinger hebben. Wat vind je daarvan?
“Er is geen twijfel dat er een extraterritoriaal effect is van de Europese regels. Al was het maar omdat we te maken hebben met value chain due diligence, waarbij we in de keten moeten kijken. Ook hier kan een dilemma optreden: als je je eigen standaarden in andere delen van de wereld toepast, moet je er rekening mee houden dat jouw morele opvattingen niet overal gedeeld worden. Meer algemeen: de uitdaging schuilt ook in de voorzienbaarheid van wetgeving. Qua duurzaamheid ontwikkelen de verwachtingen zich pas in de loop van de tijd. Je kunt nu iets met goede intenties doen, en later toch in de problemen komen omdat landen buiten Europa andere opvattingen hebben. Of door wet- en regelgeving minder zaken met ons willen doen.”