In een aantal lijvige stukken hebben ambtenaren 169 beleidsopties (bouwstenen) aangeleverd om het belastingstelsel te verbeteren en te vereenvoudigen. Alles is keurig geschematiseerd opgenomen in een fichebundel. Voor de schenk- en erfbelasting bevatten de fiches 87, 93 tot en met 96 en 160 een aantal beleidsopties.
De opstellers zien de schenk- en erfbelasting als een mogelijk instrument om de vermogensongelijkheid te verminderen. Als dit wenselijk wordt geacht zouden kleine erfenissen en schenkingen lager moeten worden belast dan hogere verkrijgingen. Vanuit een levensloopperspectief hebben schenkingen aan jongere mensen meer nut, omdat zij hogere kosten hebben en relatief lage inkomens. Dit pleit voor heroverweging van de huidige fiscale prikkel om vooral aan kinderen na te laten (vanwege hun lagere tarief). Verder wordt verduidelijking en vereenvoudiging nagestreefd. Dit alles leidt tot de volgende beleidsopties:
Tarief-en vrijstellingsbeleidsopties
Optie 1 is de versobering/afschaffing van de huidige bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) in de Successiewet (fiches 26-30).
Optie 2 (fiche 93) betreft de vrijstellingen en tarieven voor de schenk- en erfbelasting. Er komt een hogere algemene vrijstelling erfbelasting van € 30.000 voor iedere verkrijger, ongeacht zijn relatie tot de erflater. Dit komt volgens de opstellers meer tegemoet aan een leefvormneutrale heffing (fiche 96 gaat nog verder en stelt voor zowel tarief als vrijstelling meer leefvormneutraal te maken).
De vrijstelling voor de partner wordt verhoogd naar € 900.000. Deze optie bevat een hoger progressief tarief van schenk- en erfbelasting om de vermogensongelijkheid te beperken.
Optie 3 (fiche 94) beoogt de schenk- en erfbelasting te tariferen vanuit het levensloopperspectief. Dat leidt a. tot een tarief van 14% over verkrijgingen < 126.723 en een tarief van 28% voor hogere verkrijgingen door (klein)kinderen of b. tot een tarief van 36% (in plaats van de huidige 20%) voor (klein)kinderen.
Beide opties leiden tot een hogere belastingopbrengst. Ik vind het bijzonder dat men dit levenslooptarief zo benadert dat optie b alleen kan leiden tot een hogere heffing voor kinderen. Men zou er ook voor kunnen kiezen om het huidige tarief van 36% voor kleinkinderen te verlagen naar 20%.
Beleidsoptie afschaffing vrijstelling schenkbelasting voor schenking in verband met eigen woning
Een wat vreemde eend in de bijt is het voorstel (fiche 87) om de per 2017 ingevoerde structurele vrijstelling voor deze schenkingen weer af te schaffen. De opstellers menen dat de relevantie van deze vrijstelling is afgenomen omdat veel van dergelijke schenkingen zijn benut om de hypotheken af te lossen. Bovendien denken ze dat hierdoor starters met minder vermogende ouders meer kansen krijgen op de woningmarkt.
Verduidelijking/vereenvoudiging
De beleidsoptie van fiche 95 beoogt een regeling in de Successiewet op te nemen om te verduidelijken of en in hoeverre sprake kan zijn van een schenking bij het aangaan of wijzigen van huwelijkse voorwaarden. Dat is al eens geprobeerd in het wetsvoorstel Overige Fiscale Maatregelen 2018, maar niet gelukt. Daarnaast beoogt fiche 160 bepaalde begrippen ((stief)kind, ouders afstammeling) beter te definiëren in de Successiewet.
Tot slot
De beoogde verduidelijking/vereenvoudiging is zonder meer een goede zaak. Wellicht bekruipt voor het overige ook de lezer het gevoel dat de kreet van Hans Spekman: "nivelleren is een feestje" de leidende gedachte is van een aantal hiervoor genoemde beleidsopties.
Het kan echter nog wel een tijdje duren voordat (een deel van) deze voorstellen in wet vertaald worden. De beleidsopties zullen ongetwijfeld tot verhitte discussies in de politiek leiden, waarbij eenieder de punten eruit zal pikken die in zijn of haar ideologische straatje passen.
Voor mensen die voornemens zijn om iemand een bedrag te schenken in verband met de eigen woning is het wellicht zaak om daar niet al te lang mee te wachten; kennelijk wordt een structureel bedoelde maatregel even zo makkelijk weer geschrapt.
Door Sabine de Wijkerslooth-Lhoëst
