Waarom de energiesector de blockchain nú in de armen moet sluiten

Energiebedrijven en netbeheerders zijn nog niet helemaal om wat blockchaintechnologie betreft. Ontdek hoe energieleveranciers en consumenten van deze innovatieve benadering kunnen profiteren.

Als voormalig CIO in de energie- en netbeheerderssector ben ik altijd geïnteresseerd in de opkomst van nieuwe technologieën, vooral als deze de potentie hebben om de toekomst te veranderen. Wat heeft nu mijn aandacht? Blockchain.

De blockchain – in essentie een openbaar grootboek waarin transacties worden geregistreerd – belooft transacties radicaal te versnellen en tegelijkertijd de kosten te verlagen. Deze technologie maakt namelijk betrouwbare waardeoverdracht mogelijk zonder dat daarbij traditionele tussenpersonen zijn betrokken. Blockchain technologie wordt inmiddels op grote schaal toegepast in de financiële dienstverlening. Ook steeds meer andere sectoren experimenteren ermee.

In tegenstelling tot het bankwezen heeft de energiesector het potentieel van de blockchain pas laat erkend en ook nu nog is het zeker niet in elke organisatie een 'hot topic'. Toch is een groeiend aantal enthousiastelingen ervan overtuigd dat de blockchain een ware revolutie kan ontketenen in de sector, zeker nu deze in toenemende mate wordt gekenmerkt door decentralisatie en verbondenheid.

Een van de onderdelen van de deeleconomie voor energie

Blockchain is niet de enige ontwrichtende factor in de branche. Dankzij technologische doorbraken in de efficiëntie van zonnepanelen zijn de kosten hiervan de afgelopen drie jaar met 80% afgenomen en het einde van de prijsdaling is nog niet in zicht. Tegelijkertijd maakt ook de technologie voor accuopslag grote sprongen voorwaarts. Daardoor kunnen huishoudens elektriciteit nu flexibeler inkopen (wat het mogelijk maakt te profiteren van daltarieven) en deze opslaan voor later gebruik of voor noodgevallen.

Naast de uitrol van slimme meters en de continue ontwikkeling van responsmaatregelen aan de vraagzijde zijn ook digitale peer-to-peer-platforms in opkomst. Deze maken tussenpersonen overbodig en brengen producenten van groene energie rechtstreeks in contact met afnemers. Er is dan ook sprake van een heuse machtsverschuiving: het ontstaan van een deeleconomie voor energie. Door de beschreven ontwikkelingen krijgen consumenten steeds meer controle over hoe en van wie ze hun energie betrekken, en in het verlengde daarvan ook over hun energierekening.

Al deze veranderingen hebben de energiesector in beeld gebracht bij blockchain-visionairs en -ontwikkelaars. Zij worden aangetrokken door de steeds complexere kluwen van transacties, de voortdurende noodzaak om de geografische disbalans tussen vraag en aanbod te corrigeren, en de zorgen over beveiliging en privacy die samenhangen met de toenemende populariteit van IoT-apparaten.

Er is dan ook een nieuw ecosysteem van start-ups rond de 'energie-blockchain' aan het ontstaan. Tot nu toe is al meer dan 1 miljard USD aan venture capital geïnvesteerd om veelbelovende bedrijfsmodellen op te schalen. Op een aantal eerste demonstraties na is de toepasbaarheid van een energie-blockchain vooral theoretisch. Volgens sommigen duurt het nog vijf tot tien jaar voordat een wereldwijd verbonden netwerk voor energieoverdracht kan worden ondersteund, waarbij slimme apparaten veilig gegevens kunnen verzenden en ontvangen, en tegelijkertijd autonoom reageren op marktsignalen. De meeste programma's voor het uitrollen van slimme meters staan nog in de kinderschoenen, er zijn enorme investeringen nodig om het net te digitaliseren en de totale wereldwijde accuopslag capaciteit laat zich eerder uitdrukken in megawatt dan in gigawatt.

Eén innovatie, veel toepassingen

Er zijn inmiddels meer dan honderd toepassingen voor de blockchain in kaart gebracht. De meeste proefprojecten in de waardeketen voor energie bevinden zich nog in een vroeg stadium. Het gaat hierbij vooral om onderlinge ('peer-to-peer') energiehandel, waarbij eigenaren van een kleine centrale overtollige energie rechtstreeks aan andere consumenten verkopen. De proefprojecten variëren van micronetten en zonne-energiesystemen tot e-mobiliteit en het opladen van elektrische voertuigen.

Andere potentiële toepassingen zijn onder meer verificatie van de duurzaamheid van de opgewekte energie bij de bron en het bijhouden van emissierechten. Ook toepassing binnen het netbeheer wordt door velen als kansrijk gezien, bijvoorbeeld om energiestromen te monitoren op afwijkingen in het netwerk. Volgens een rapport van Navigant Research is het echter vooral de peer-to-peer-energiehandel die de wind in de zeilen heeft. Dat komt door de mogelijkheid om 'slimme contracten' voor te programmeren, waardoor transacties automatisch worden getriggerd.

Deze slimme contracten kunnen zo worden ingesteld dat prosumenten overtollige energie aan het net kunnen leveren via een meter die gebruikmaakt van de blockchain. De elektriciteit wordt automatisch in de blockchain gecodeerd en algoritmen koppelen in realtime kopers en verkopers aan elkaar op basis van hun voorkeuren. Op het moment dat de elektriciteit wordt geleverd, worden vervolgens de slimme contracten uitgevoerd, die de betaling van de koper aan de verkoper in gang zetten. Door financiële transacties en de uitvoering van contractuele verplichtingen aan centraal beheer te onttrekken, ontstaat een nieuw niveau van decentralisatie en transparantie dat in de sector nooit eerder is vertoond.