Chapter 1
Rating Nederlandse zorgsector
De gemiddelde rating van zorginstellingen blijft stabiel op bbb+.
De Nederlandse zorgsector kent een gemiddelde rating van bbb+. Deze rating geeft aan dat de zorgsector kan rekenen op de bereidheid van banken om te financieren. Een positieve omzetontwikkeling en een sterkere financiële positie dragen hieraan bij. De operationele uitdagingen – met name op personeelsvlak – vormen wel een steeds groter wordende bedreiging. Zo zien we dit jaar het verzuim toenemen tot 6,2%. Wij verwachten dat door de impact van corona de rating van de Nederlandse zorgsector zal afnemen in 2020 en 2021. Deze kan maximaal dalen tot bb+ en minimaal tot bbb.
Achterblijvende performance ziekenhuizen zorgelijk
Ten opzichte van vorig jaar zien wij geen grote verschuivingen. Alleen de algemene ziekenhuizen doen een stapje terug naar bbb. Inmiddels scoren vijf van de tien subsectoren een rating van minimaal a-. Dat waren er vorig jaar nog maar twee, namelijk de academische ziekenhuizen en de RIBW’s (Regionale Instellingen voor Beschermd Wonen). De achterblijvende performance van ziekenhuizen is zorgelijk aangezien de impact van de cao en corona voor deze subsectoren het grootst is (en nog niet is verwerkt). Daarnaast vallen de noordelijke provincies en Zeeland op. Dit zijn de enige provincies met een rating a- of hoger.
Toenemend verzuim zet kwaliteit zorg onder druk
De ontwikkelingen op het gebied van verzuim bereiken zorgwekkende niveaus. Het afgelopen jaar is het verzuim in vrijwel alle subsectoren toegenomen tot gemiddeld 6,2%. Dit toenemende verzuim trekt een wissel op de benodigde rendementen om de kwaliteit van de zorg te borgen. Personele uitdagingen in de zorg vragen om structurele oplossingen.
Om de personele krapte in de zorg (en de daarmee samenhangende risico’s voor financiën en kwaliteit van zorg) te verminderen of in ieder geval te beheersen, doen wij de volgende aanbevelingen:
- Verhoog de deeltijdfactor. Onderzoek toont aan dat (een deel van) de personele krapte is op te lossen door contractvergroting. Uit ditzelfde onderzoek blijkt dat medewerkers nog de nodige belemmeringen ervaren om hun contract daadwerkelijk te vergroten. Overheid en werkgevers zullen deze belemmeringen versneld moeten oplossen.
- Maak gebruik van de voordelen van regionale samenwerking ten aanzien van moeilijk in te vullen functies. Bekijk tevens welke zorg buiten de muren van de traditionele zorginstelling kan plaatsvinden (denk dan bijvoorbeeld aan eHealth-toepassingen en uitwisseling van personeel met ketenpartners in de regio).
- Beperk de inzet van zelfstandigen tot situaties waarin sprak is van ‘echte’ zelfstandigheid. Neem in de contracten een eenzijdig wijzigingsbeding op. Dat maakt aanpassingen mogelijk als de nieuwe wetgeving inzake zelfstandigen is ingevoerd.
- Plaats personele inzet hoog op de strategische agenda en zet in op strategische personeelsplanning. De zorg transformeert en innoveert. Dit heeft grote impact op het dagelijks werk van zorgprofessionals. Stel daarom tijdig vast wat deze ontwikkelingen betekenen voor zowel de formatie als de competenties van zorgpersoneel.
Chapter 2
Rendement Nederlandse zorgsector
Het gemiddeld rendement van zorginstellingen daalt naar 1,46%.
Het rendement daalde in 2019 van 1,55% naar 1,46%. Wij verwachten dat de instellingen die nog niet gedeponeerd hebben het rendement verder laten afnemen. Hiermee daalt het rendement voor het tweede jaar op rij. Hoewel dit rendement voor de meeste instellingen voldoende is om aan de afspraken met banken te voldoen, geeft dit onvoldoende buffer om de impact van COVID-19 op te vangen. Naar verwachting zullen veel instellingen eind 2020 met de bank in gesprek moeten om voor het niet halen van ratio's een zogenoemde 'waiver' aan te vragen. Lees hierover meer in onze Corona impactanalyse.
Chapter 3
Impact COVID-19 op rating en rendement Nederlandse zorgsector
COVID-19 zorgt voor verdere daling van rating en rendement van zorginstellingen.
Wij verwachten voor 2020-2021 dat door de gevolgen van COVID-19 de rating van de Nederlandse zorgsector zal dalen, waarmee ook liquiditeiten onder druk komen te staan. De buffer voor liquide middelen zal zakken tot onder het gewenste niveau van twee tot drie maanden aan personeelskosten. De solvabiliteit lijkt echter op niveau te blijven.
Scenarioanalyse 2020: rendement tussen 0% en -1,6%
Op basis van scenarioanalyse zal naar verwachting in 2020 het minimale scenario uitkomen op een negatief rendement van 1,6%. In het beste scenario is een rendement gelijk aan dat van 2019 mogelijk. Geluiden uit de markt duiden erop dat gestreefd wordt naar een minimaal rendement van 0%.
Scenarioanalyse 2021: rendement kan dalen tot -9,5%
Het jaar 2021 kent meer onzekerheden: het rendement kan dalen tot wel 9,5% negatief. De solvabiliteit van de zorgsector kan een dergelijke klap op het eigen vermogen opvangen. De combinatie van het hanteren van genormaliseerde investeringsbedragen en een licht dalend of gelijkblijvend rendement zal de solvabiliteit laten toenemen. De liquiditeiten komen echter onder druk te staan. Ze kunnen dalen tot onder de twee maanden personeelskosten in 2020 en verder dalen tot onder een maand buffer aan liquide middelen.
Samenvatting
Dit jaar is alles anders in de Nederlandse zorg door de uitbraak van het coronavirus, zowel operationeel als financieel. De sectorrating van Nederlandse zorgaanbieders blijft stabiel op bbb+, maar het rendement daalt naar 1,46%. Naar verwachting zal het rendement verder dalen door de late deponeerders vanwege COVID-19. Ook het verzuim neemt toe, van 5,9% naar 6,2%. Dit blijkt uit de EY Barometer Nederlandse Gezondheidszorg, het jaarlijkse EY-onderzoek onder Nederlandse zorginstellingen gebaseerd op financiële en operationele kengetallen.
