Bugünün modern, yenilikçi ve bağlantılı sağlık teknolojileri, yarının entegre sağlık ve bakım sistemlerine uzanan yolu açıyor. Bu sistemler nitelikli verilerle beslenip birbirine güçlü ve güvenli bir şekilde entegre oldukça, yakın geleceğin sağlık ve bakım sistemleri de daha net biçimde karşımızda belirecek. Bugün ise ICS’e (Integrated Care Systems/Entegre Bakım Sistemleri) geçişin henüz oldukça erken aşamalarındayız.
Entegre sağlık ve bakım sistemleri, bireylerin yaşam kalitelerini yükseltmek amacıyla genellikle farklı kurumların sağlık ve bakım hizmetlerini bütünleşik bir ortaklık yaklaşımıyla birlikte planlayarak sunmaları olarak tanımlanabilir. Bireylere, coğrafyalara ve topluluklara yönelik sağlık ve bakım hizmetlerini birleştiren ortak çalışma sistemleri olan ICS'ler; bireylerin sağlıklı, bağımsız ve saygın bir yaşam sürmelerine destek olmak hedefiyle atılmış büyük bir adımı temsil ediyor. ICS'ler, sağlık ve bakım hizmetlerinde parçalanmış silolar yerine bir arada çalışmanın daha iyi sonuçlar sağladığı gerçeğinin de artık kabul gördüğü anlamına geliyor.
Mevcut sağlık ve bakım hizmetleriyle ilgili sistemler her geçen gün daha entegre bir hal alırken, altyapıların inovasyona ve veri akıcılığına olanak verecek biçimde yeniden tasarlanması için değerli bir fırsat da sunuyor.
Peki, yüksek bir toplumsal ve ekonomik fayda potansiyeli barındıran ICS'lerin başarıyla gerçeğe dönüşmesi ve vaat ettiği avantajları tam olarak sunabilmesi için neler yapılması gerekiyor? EY’ın hazırladığı kapsamlı rapor, konuya ilgi duyan tüm paydaşlara rehberlik ediyor. Gelin, bu raporda öne çıkan bazı noktaları birlikte inceleyelim:
ICS’ler daha sağlıklı toplum ile daha sürdürülebilir sağlık ve bakım sistemleri hedefi doğrultusunda bireylerin sağlık ve sosyal ihtiyaçlarının tüm boyutlarında eşitlik, güçlü bağlantı ve koordinasyon temelinde hizmet sunarak önemli bir ihtiyaca yanıt verecek.
Sağlık ve bakım verilerinin etkin biçimde değerlendirilmesiyle içgörülere ulaşarak büyük bir fark yaratacak olan ICS’ler; uygulamada sağlık, sosyal ve toplum hizmetlerinin kapsamındaki birçok dalı uyumlu bir şekilde entegre ederek birey ve toplum sağlığına destek olacak.
Son dönemde, dünyada bu alanda öncü nitelikte bazı düzenlemeler dikkat çekiyor. Sağlık ve bakım verilerinin potansiyelini ortaya çıkarmak amacıyla Avrupa Komisyonu tarafından temeli atılan Avrupa Sağlık Veri Alanı, oldukça önemli bir adım. Avrupa Sağlık Veri Alanı’nın, bireylerin kendilerine ait sağlık verilerinin kontrolüne sahip olmalarını garanti altına alan, sağlık verilerinin güvenli bir şekilde, daha iyi sağlık hizmeti sunumu, daha iyi araştırma, yeniliklerin ve politikaların geliştirilmesi amacıyla kullanımı hedefleniyor. Böylece ortak standartlar, uygulamalar, altyapılar ve bir yönetişim çerçevesinden güçlü bir sağlık ekosistemi kurulması hedefleniyor.
Bu alandaki öncü yaklaşım ve uygulamalara baktığımızda, halihazırda Avrupa ülkelerinin önceliğinin, koordinasyon içinde faaliyet gösteren kurumlar tarafından sunulan sürdürülebilir bakım modelleriyle daha çok yaşlıların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olduğunu görüyoruz.
Yenilikçi bilgi yapısı, entegre bakım sistemlerine güç veriyor
Sağlık ve sosyal bakım hizmetlerinin çeşitliliği ve değişkenliği, çevik bilgi altyapıları talep ediyor. ICS'lerin ekosistem olarak potansiyelini ortaya çıkarmak ise, sağlık bilgi mimarisine yeni bir yaklaşımla mümkün. Etkin,verimli sağlık ve bakım hizmetlerinin gelişimini hızlandırmada sağlık verilerinin kullanılabilirliği kilit önem taşıyor. Verilerin, gereksinimler çerçevesinde korunarak ve güvenilir biçimde kullanımını destekleyecek sistemler ve analitik ihtiyaçlar için veri akışının kolaylaştırılmasına dikkat edilmelidir.
Yarınların sağlık bilgi altyapısının, sistemin tümü düşünülerek ve geleceğe dönük olarak tasarlanması önem taşıyor. Bu altyapı, yapay zekâ, artırılmış ve sanal gerçeklik, hiper otomasyon, merkezi olmayan kimlikler, Web 4.0 ve dijital ikizler gibi gelişen teknolojilerden, dijital öncelikli tüketici ve iş gücü deneyimlerinden yararlanırken ulusal veya çok uluslu bir sisteme de entegre olabilmeli. Çok çeşitli işlev ve bilgi ihtiyaçlarına bir ekosistem yaklaşımıyla yanıt verecek bir açık sistemler vizyonunun benimsenmesi doğru tercih olacaktır.
Gerçek anlamda entegre bir sistem için, izinler ve güvenlik dışında bağlantı kısıtlaması olmayan bir veri ortamına ihtiyaç vardır. Bu da yapılandırılmış ve yapılandırılmamış verilerin depolanıp bağlanmasına izin veren ve veri akışını belirleyen bir açık platform mimarisini gerektirir. Burada farklı kaynaklardan gelecek verilerin merkezi olmayan ve ağ bağlantılı bir altyapı üzerinde birleştirilerek anlamlı hale getirilmesi söz konusudur.
İdeal yapı, dijital temelli sağlık ve bakım modellerini, bakım noktalarında sağlık bilgilerine sorunsuz erişimini ve gerek klinik gerekse arka ofis işlemlerinin otomasyonunu desteklemeli, gelişmiş işlevsellik ve güvenlik için de bulut tabanlı bir ortamda olmalıdır.
Sağlık ve bakım hizmetlerinin sunumunu ve amaca uygun yani net, standartlaştırılmış, doğrulanmış ve izinli verileri destekleyen akıllı dijital teknolojilerin, yerel ortaklıkların gelişeceği koşulların oluşturulmasında yaşamsal bir öneme sahip olduğunu söyleyebiliriz.
ICS’lerin başarısı için ‘olmazsa olmaz’ etkenler
ICS'lerin olgunlaşması farklı seviyelerde gerçekleşecektir. Bunda ise modelin sürdürülebilirliğini sağlama hedefiyle ile oluşturulmuş esnek dijital omurga büyük önem taşır. Yine, sağlık ve sosyal bakım kurumlarının ortak çalışmalarının entegrasyonu, bağlantılı ve modüler bir çerçeve gerektirir. Farklı birçok kuruluşun aktif olduğu bir çalışma ortamında karmaşık bakım yöntemlerini kapsayan, olası hataların önüne geçen, gereksiz tekrarların neden olduğu verimsizlikleri önleyen, birinci basamak ve evde sağlık-bakım modellerini destekleyen etkin bir bilgi alışverişine olanak sağlanmalıdır.
ICS’lerin başarısında, içeriği ve teknolojiyi birbirinden ayıran ve tedarikçiden bağımsız, dağıtık ve modüler çözümler öne çıkacak. Mimarinin; veri katmanı, uygulama katmanı ve mantık katmanı olarak işlem ve etkileşimleri yöneten farklı katmanlara ayrılması da önemlidir. Veri katmanının; verilerin diğer sistemlere akışına izin veren biçim, isimlendirme, terminoloji ve tanımlar açısından standartlaştırılmış olması gerekir. Uygulama katmanında, bakım veya müdahale vakalarına, örneğin klinik iş akışlarına dayanan tamamen sistemik bir iş akışı tasarımını gerektirir. Mantık katmanı ise, sınırları ve istisnaları tanımlayan ve iş akışları oluşturabilen kurallar setini ifade eder.
Sonuç olarak, büyük yatırımlar gerektiren sağlık bilgi sistemleri uzun soluklu bir vizyonla inşa edilmeli, bugünün kısıtlayıcı bazı unsurlarının, sistem modernizasyonunu ve yenilikçi araçları engellemesine izin verilmemelidir. Bu noktada, genellikle farklı tedarikçilerden sağlanan sistemlerin ortak sağlık bilgi alışverişine olanak verip vermediğine de bakılması gerekir. Mimari, mevcut ve önceki sistemlerin uyumunun sağlanmasının yanı sıra yeni standartları dahil etmeye de açık olmalı, yatırım kararları, altyapının uzun vadede gelişimine yönelik tutarlı bir vizyona dayanmalı. Bunun yolu ise, bilgi ve yönetişim sistemlerini doğru yapılandırmaktan; altyapıyı ve mimariyi doğru inşa etmekten ve sistemi sürdürülebilirlik temeline oturtmak için uygun eğitim ve öğretim ortamını yaratmaktan geçiyor.
