Waarom ESG en TAX de muziek van de toekomst is

De aandacht voor fiscale duurzaamheid en duurzame fiscaliteit groeit. Maar hoe kan een onderneming op een impactvolle manier fiscaliteit inbedden in haar duurzaamheidsstrategie en vooral ook in de uitvoering op het operationele niveau?

ESG is niet meer weg te denken uit de boardroom en staat in directe verbinding met legal en tax. Zonder belastingen geen ESG. Veranderingen in fiscale wet- en regelgeving volgen elkaar in rap tempo op. In een net zo rap tempo ontwikkelen zich nieuwe ESG -en duurzaamheidsregels. Alsof er nieuwe muziek wordt geschreven met een andere toonsoort en klank, voor een breder publiek.

Het ESG-traject: verschillend tempo

Intrinsiek gemotiveerd of niet, het duurzaamheids- en ESG-traject is niet altijd vanzelfsprekend, laat staan gemakkelijk. CEO’s en CFO’s willen best de wereld helpen verbeteren, maar hoe zit het met de financiële business case en de kosten van transitie? In de praktijk horen we wel eens: ‘We can’t afford to go green if this means that our black numbers first turn red’. In het internationale investeerderslandschap zien we naast aarzeling gelukkig ook versnelling, met name bij Eurozone investeerders. Een groeiende groep eist dat CEO’s het groene herstel na de pandemie en de ESG-agenda versnellen. Eurozone bedrijven stemmen ook hun M&A ambities steeds vaker af op de ESG doelstellingen. Ondernemingen die de transitie willen versnellen lopen echter al gauw tegen een overdaad van wet- en regelgeving aan, inclusief fiscale dissonantie, waarover later meer.

Circulaire economie: fiscale dissonantie

Met deze fiscale ‘carrots and sticks’ zijn we er nog niet. Wereldwijde klimaat- en milieuproblemen worden mede veroorzaakt door grootschalige winning van grondstoffen. Hoe kunnen we slim hergebruik daarvan onder het 10R model voor circulariteit stimuleren? De EU ondersteunt de ontwikkeling van de circulaire economie met haar Circular Economy Action Plan en ook in Nederland streven we naar een circulaire economie. De conversie naar een Circular Business Model (CBM) levert in Nederland helaas nog veel fiscale dissonantie op. Belastingen zoals de Vpb, BTW, Douane, Milieuheffingen, zijn niet toegespitst op CBM’s. Ze geven daardoor geen duidelijke stimulans en werken soms zelfs belemmerend.

Oproep aan de overheid: hoogste tijd voor een nieuwe partituur

Om de klimaatdoelen te halen is een belastingpakket dat circulaire bedrijfsvoering effectief stimuleert onmisbaar. Cruciaal is dat het kabinet zekerheid geeft aan ondernemers en consumenten met een duidelijke langetermijnvisie op belastingeffecten bij vergroening, uitstootvermindering en CBM’s. Stimulering kan door maatregelen die belemmeringen wegnemen en vervuilende alternatieven zwaarder belasten op basis van the polluter pays principle. Verdere vergroening van het belastingstelsel kan zo bijdragen aan het versnellen van de noodzakelijke transitie naar de circulaire economie. Deze oproep – met uitleg waar het knelt en suggesties - doet EY Nederland samen met de Vrije Universiteit en Royal Haskoning in het Whitepaper ‘Circulair gebruik van grondstoffen: fiscale effecten en gewenste maatregelen’.

Maar ook daarmee zijn we er nog niet. Voor een veel bredere impact laat het Deltaplan van The Ex’tax Project zien hoe een ‘tax shift’ van belastingen van arbeid naar vervuiling en verbruik van natuurlijke hulpbronnen daarbij op een nog fundamentelere manier kan helpen. In muziektermen: het is tijd voor een geheel nieuwe partituur.

Toekomstmuziek: geen tijd te verliezen

ESG & TAX is geen eenvoudige materie. Het grijpt niet alleen op het operationele en tactische niveau in elkaar, maar zeker ook op strategisch niveau. De verbinding met de fiscale functie binnen een bedrijf is daarom cruciaal. Juist ook op C-level. Of dat nu betekent dat de Tax Director een vast plek aan tafel krijgt in de Boardroom of dat de CVO’s van de toekomst – al dan niet gesouffleerd door de Head of Tax - zichzelf bekwamen in ESG en Tax om overtuigende beslissingen te kunnen nemen. Snelle aanpassing van belastingwetgeving is echter een randvoorwaarde voor succes. Wetgever, overheid, kabinet: het klimaat wacht niet. De dirigent op de bok heeft dringend een nieuwe inspirerende partituur nodig. Geen tijd de verliezen: laat de toekomstmuziek spoedig klinken!