İş Kanunu 39. maddesine istinaden 1.1.2024 - 31.12.2024 dönemi için uygulanacak olan asgari ücret bu ay içinde Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından tespit edilerek Resmî Gazetede yayımlanacak. Asgari ücretin tespiti için taraflar arasındaki ikinci görüşme de 18.12.2023 tarihinde tamamlandı. Henüz rakam telaffuz edilmediği ifade edilen görüşmelerin bu hafta içinde sonuçlanması ve yeni asgari asgari ücretin açıklanması beklenmektedir. 2024 yılı asgari ücreti tüm sektörler için ve ülke düzeyinde belirlenmektedir.
Dikkate alınan faktörler
Asgari Ücret Tespit Komisyonunu işçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşmaktadır. Komisyon, ücretin belirlenmesinde; ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik durumu, geçinme indekslerini, fiilen ödenmekte olan ücretlerin genel durumunu ve geçim şartlarını göz önünde bulundurur. Ücretin belirlenmesinde konuyla ilgili bütün kamu kurum ve kuruluşları ve üniversiteler ile iş birliği yapabilir, işçi ve işveren kuruluşlarının bu konudaki öneri ve görüşlerini alabilir. Ayrıca Komisyon, gerektiğinde uzman kişilerin bilgisine başvurabilir. Bunların yanında hem refah payı olarak yansıtılacak ilave rakamın tutarı hem de işveren maliyetlerinin finanse edilmesinde kullanılmak için verilen asgari ücret desteği de kamunun temel belirleyici olma rolünün önceden olduğu gibi devam edeceğini göstermektedir. Buna yaklaşan yerel seçimlerin etkisini de ilave etmek gerekir.
Asgari ücretin yıllık olarak açıklanması bekleniyor
Yönetmelikte asgari ücret en geç iki yılda bir olmak üzere belirlenir hükmü vardır. Ancak son yıllarda olduğu gibi fiyat istikrarsızlığı dönemlerinde yılda birden fazla asgari ücret tespiti de söz konusu olabilmektedir. En son 2023 yılı ikinci dönemi için (01.07.2023 - 31.12.2023) net 11.402,32 TL brüt 13.414,50 TL olarak rakam açıklanmıştı. Bu açıklama yapılırken son 6 aylık enflasyon verisi %18.44 olmasına rağmen artış oranı %34 olarak gerçekleşmişti. 2024 yılı için bu defa asgari ücrette ara zam düşünülmediği, ilan edilecek rakamın tüm yıl için geçerli olacağı hükümet yetkilileri tarafından kamuoyuna deklare edilmiştir. Ancak 2024 Haziran ayı sonuna gelindiğinde enflasyonun kontrol altına alınamadığı anlaşılırsa, ücretteki erime ve satın alma gücündeki kaybın önlenmesi için tekrar bir artış gündeme gelebilir.
Bölgesel olarak asgari ücret talepleri de olmakla beraber, 2024 yılı asgari ücretinin yine ülke genelinde uygulanmak üzere açıklanacağı beklenmektedir.
İşveren teşvikleri artırılmalı
Mevcut istihdamın korunması ve artırılması işveren maliyetlerine olan kamu desteği ile de orantılıdır. Yakın bölge ülkelere kaydığı görülen yatırımların önlenmesi bakımından hem asgari ücret desteği hem de istihdama bağlı teşvikler devam ettirilmelidir. 7103 teşvik uygulaması tekrar hayata geçirilmeli, 31.12.2023 tarihinde sona erecek olan 6111 kanun nolu genç ve kadın istihdamı teşvikinin süresi de süresiz olarak uzatılmalıdır.
2024 yılı asgari ücreti ne olacak?
Asgari ücret pek çok parametreyi etkilemektedir. SGK primlerinin alt ve üst sınırları, borçlanmalar, idari para cezaları, geçici iş göremezlik, cenaze ve emzirme ödeneklerinde dikkate alınacak tutarlar gibi pek çok parametre söz konusu veriye göre hesaplanmaktadır. Asgari ücret bu yönüyle daha çok özel sektörün giderlerini artırırken kamunun gelirlerini artırmaktadır.
Ülkemizde maalesef asgari ücret toplumun neredeyse tüm kesimlerini ilgilendirmektedir. Çalışma hayatındaki kişilerin büyük çoğunluğu ya asgari ücret ya da asgari ücretin biraz üzerinde ücretle çalışmaktadır. Asgari ücrete yapılan zam ayrıca sektördeki diğer ücret seviyeleri için de bir gösterge olmaktadır. En az ücrete göre orta ve üst seviye ücretleri de daha düşük oranlarda belirlenmektedir. Bu husus iş yerlerinde gittikçe artan şekilde memnuniyetsizlik yaratmakta, kıdemli personeller ile yeni başlayanlar arasındaki makasın daralmasına neden olmaktadır.
Aynı şey kamu için de geçerli. Emekli maaşları genel olarak enflasyon karşısında erise de, bir diğer husus da yıllardır en düşük aylığa yapılan seyyanen zamların fazla prim ödeyen emeklilerin avantajlarını ortadan kaldırmış olmasıdır. Sosyal güvenlik bakımından ödenen prim ile alınan emekli maaşları arasındaki dengenin korunması önemlidir. Çalışan memurlar ile emekli olan memurlar arasındaki makasın da ilk kez bu kadar açıldığı görülmektedir. Bu anlamda memur emeklileri aleyhine oluşan mağduriyetin giderilmesi önemlidir. Yoksa kamuda insanlar 65 yaşına kadar çalışmak durumunda kalmakta, yeni istihdam da yaratılamamaktadır.
Açıklanacak rakam önemlidir. İlk aşamada tüm kesimler için bir rahatlama sağlayacaktır. Çok farklı rakamlar telaffuz edilmektedir. 500$’ın üzerinde bir rakam olacağı anlaşılmakla birlikte artış yüzdesi tahmin etmek şu aşamada oldukça zor. Bununla birlikte %50 oranında bir artışın da piyasa tarafından satın alındığı görülmektedir. Bu ortamda önemli olan durum fiyat istikrarıdır. Alınan zamdan sonra ertesi gün tüm mal ve hizmetlerde aynı oranda fiyat artışı yaşanması toplumda hayal kırıklığı yaratmakta, zammın önemini de azaltmaktadır.
