Portal Prawa Imigracyjnego

Zgodnie z ustawą o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są to:

• ważne zezwolenie na pracę, oświadczenie o powierzeniu lub zwolnienie z obowiązku ich posiadania;
• legalny pobyt w Polsce;
• podstawa pobytu uprawniająca do wykonywania pracy;
• wykonywanie pracy na warunkach określonych w zezwoleniu na pracę, oświadczeniu lub zezwoleniu na pobyt;
• umowa z cudzoziemcem zawarta w formie pisemnej.

Obywatele UE, EOG oraz Szwajcarii mogą pracować w Polsce bez zezwolenia na pracę, na takich zasadach jak obywatele RP.

Jeśli cudzoziemiec jest obywatelem Ukrainy lub małżonkiem obywatela Ukrainy, będzie to powiadomienie o powierzeniu wykonywania pracy

Jeśli cudzoziemiec jest obywatelem Armenii, Białorusi, Gruzji i Mołdawii – dokumentem pierwszego wyboru powinno być oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy.

Dla obywateli pozostałych państw jedynym dostępnym tytułem legalizującym pracę w Polsce będzie zezwolenie na pracę.

Cudzoziemcy zwolnieni z konieczności posiadania zezwolenia na pracę na gruncie nowych przepisów to:

- wyłączeni spod mocy ustawy:

• obywatele Unii Europejskiej
• cudzoziemcy prowadzący JDG
• wolontariuszeØ 
• incydentalni pracownicy zdalni

- posiadający swobodny dostęp do rynku pracy

• członkowie rodziny obywateli Unii Europejskiej
• pobyt stały
• pobyt rezydenta długoterminowego UE
• status uchodźcy
• pobyt czasowy – studia
• pobyt czasowy – małżonek obywatela RP
• pobyt czasowy – połączenie z rodziną
• ochrona czasowa

- zwolnieni z zezwolenia na pracę i oświadczenia

• posiadacze Karty Polaka
• absolwenci szkół ponadpodstawowych posiadający dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji zawodowych
• absolwenci studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz studiów jednolitych
• studenci studiów stacjonarnych
• obywatele Ukrainy – w czasie obowiązywania specustawy

Kluczowy jest tryb studiów. Jeśli obcokrajowiec studiuje w trybie dziennym, nie musi ubiegać się o pozwolenie na pracę, niezależnie od swojego kraju pochodzenia. Natomiast w przypadku studentów zaocznych, takie pozwolenie jest wymagane, chyba że cudzoziemiec jest zwolniony z tego obowiązku na podstawie przepisów. Nie ma znaczenia czy studia odbywają się na uczelni publicznej czy niepublicznej.

Najczęstszym naruszeniem przepisów okazuje się brak wymaganego zezwolenia na pracę, przy czym nieprawidłowość ta dotyczy zarówno sytuacji, gdy cudzoziemiec świadczył pracę bez wymaganego zezwolenia, jak i tej, gdy świadczył ją niezgodnie z warunkami określonymi w oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy lub w zezwoleniu na pracę (np. inny był rodzaj umowy czy wymiar czasu pracy). Inne nieprawidłowości to:

• nieprzestrzeganie przepisów dotyczących technicznego bezpieczeństwa pracy w odniesieniu do cudzoziemców;
• brak wypłaty lub nieprawidłowa wypłata wynagrodzenia oraz innych świadczeń związanych z pracą;
• niezgodności zastosowania umowy cywilnoprawnej z warunkami świadczenia pracy;
• brak zgłoszenia lub nieterminowe zgłoszenie cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych;
• zmiana warunków pracy cudzoziemca bez uzyskania odpowiedniego zezwolenia.

Nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca na terytorium RP niesie za sobą negatywne konsekwencje zarówno dla pracodawcy, jak i cudzoziemca. Zgodnie z nowymi przepisami, które wejdą w życie 1 czerwca 2025 r. wysokość kary grzywny będzie ustalana proporcjonalnie do liczby nielegalnie zatrudnionych pracowników. Zmienione przepisy podwyższają kary za nieprawidłowości w zatrudnianiu cudzoziemców do kwot od 3000 PLN do 50 000 PLN za każdorazowo wykryte naruszenie. Dotychczas było to od 1000 PLN do 30 000 PLN łącznie za wszystkie wykryte uchybienia.

Dodatkowo, firmy będą musiały dostosować swoje procedury do nowych zasad legalizacji pracy cudzoziemców, w tym składania odpowiednich oświadczeń i wniosków o zezwolenia. Na pracodawców, którzy nie spełnią tych wymogów, mogą zostać nałożone grzywny oraz zakaz zatrudniania obcokrajowców.