W jaki sposób organizacje poradziły sobie w pierwszym roku obowiązywania Taksonomii UE

Zrównoważona Europa to taka, która skupia się na neutralności węglowej i gospodarce o obiegu zamkniętym; bezpiecznej, przystępnej cenowo i czystej energii dla wszystkich; zrównoważonej, zintegrowanej i efektywnej kosztowo infrastrukturze, wraz z jej elastycznym finansowaniem. Osiągnięcie statusu pierwszego neutralnego klimatycznie kontynentu na świecie jest zarówno największym wyzwaniem dla Europy, jak i jej największą szansą.

W marcu 2018 roku Komisja UE zaproponowała "Plan działania na rzecz zrównoważonych finansów", aby móc przeznaczyć inwestycje na zrównoważone projekty i działania, w celu osiągnięcia celów klimatycznych i energetycznych na rok 2030 oraz realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu.1

Pierwszym ważnym działaniem w ramach tego planu było ustanowienie wspólnego języka i jasnej definicji tego, co stanowi "zrównoważoną" działalność gospodarczą. W tym celu Komisja UE przyjęła system klasyfikacji, w którym wymieniono zrównoważone środowiskowo rodzaje działalności gospodarczej (zwykle określane jako "rozporządzenie w sprawie taksonomii" lub "Taksonomia UE"), ponieważ potencjalnie przyczyniają się one do realizacji jednego z sześciu celów środowiskowych określonych przez Komisję (a mianowicie łagodzenia zmian klimatu, adaptacji do zmian klimatu, zrównoważonego wykorzystania i ochrony zasobów wodnych i morskich, przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zapobiegania zanieczyszczeniu i jego kontroli, ochrony i odbudowy bioróżnorodności ekosystemów).

Taksonomia UE została oficjalnie przyjęta w lipcu 2020 r. i wymaga od przedsiębiorstw ujawnienia udziału ich działalności, która kwalifikuje się do Taksonomii oraz udziału działalności, która jest zgodna z Taksonomią. Określa ona różne wymogi dotyczące ujawniania informacji dla przedsiębiorstw finansowych i niefinansowych.

Działalność kwalifikująca się to taka, która została wymieniona i opisana w rozporządzeniach delegowanych do Taksonomii. Działalność zrównoważona środowiskowo, inaczej zgodna z Taksonomią, musi dodatkowo spełniać kryteria techniczne wybranego celu środowiskowe, nie szkodzić pozostałym celom środowiskowym oraz być prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami społecznymi. 

Dla przedsiębiorstw niefinansowych rozporządzenie wymaga - oprócz innych informacji - raportowania udziału działalności zgodnych z Taksonomią w całkowitym:

• Obrocie
• Nakładach inwestycyjnych (CapEx)
• Wydatkach operacyjnych (OpEx)

W odniesieniu do przedsiębiorstw finansowych, Rozporządzenie wymaga pokazania w jakim stopniu finansują one działalności kwalifikujące się i zgodne z Taksonomią.

Poza obowiązkiem sprawozdawczym, ujawnienia te mają na celu postawienie strategicznych pytań dotyczących przyszłej rentowności modelu biznesowego firmy. W ten sposób oczekuje się, że zwiększą one presję na poprawę wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Komisja UE przyjęła podejście stopniowe, aby umożliwić przedsiębiorstwom niefinansowym przygotowanie się do cyklu raportowania za rok finansowy 2022 oraz kolejne lata. W pierwszym roku raportowania, czyli za 2021 rok, wymagała ono od nich raportowania tylko części informacji jakościowych i ilościowych oraz tylko tej części działalności gospodarczej, która kwalifikuje się do Taksonomii.

W chwili obecnej przyjęto jedynie akt delegowany dotyczący dwóch pierwszych celów - łagodzenia zmian klimatu i adaptacji do zmian klimatu, natomiast Taksonomia UE będzie z czasem szerzej rozwijana. Nowe akty delegowane lub zmiany istniejących prawdopodobnie obejmą inne rodzaje działalności gospodarczej z różnych sektorów i podsektorów gospodarki, w miarę jak będą one miały znaczenie i będą mogły być w sposób wykonalny włączone do Taksonomii UE.

Badanie EY „Barometr Taksonomii UE” stanowi przegląd praktyk ujawniania informacji przyjętych przez firmy w UE i analizuje wyniki pierwszego roku stosowania rozporządzenia (tj. raportowanie za 2021 rok). Ze względu na wysoki poziom złożoności i niepewności w stosowaniu przepisów, analizowane są również trendy i różnice między sektorami, w których kwalifikowalność może się znacznie różnić.

Aby zrozumieć, jak każde przedsiębiorstwo spełniało wymogi Rozporządzenia w sprawie Taksonomii w pierwszym roku stosowania, zespół EY skupił się na liście krajów, które reprezentują około 86% Produktu Krajowego Brutto (PKB) UE. W swojej pracy przeanalizowali najbardziej istotne pod względem kapitalizacji przedsiębiorstwa europejskie, które są notowane na głównych rynkach giełdowych w Europie.

Wyniki badania opierają się na informacjach zebranych poprzez analizę ujawnień Taksonomii opublikowanych w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 30 kwietnia 2022 r. przez badane spółki w raportach rocznych lub raportach niefinansowych. Badanie skupiło się na analizie zarówno obowiązkowych, jak i dobrowolnych (np. dodatkowe KPI) raportowanych informacji ilościowych i jakościowych. Ponadto, wyniki analizowano zarówno na poziomie ogólnym, jak i branżowym, aby podkreślić wspólne praktyki i kluczowe różnice.

Dogłębne analizy dla poszczególnych krajów i sektorów przeprowadzono w podziale na 11 krajów UE i 11 sektorów (pobierz pełny raport, aby uzyskać więcej szczegółów).

W miarę jak UE pracuje nad przekształceniem się w nowoczesną, efektywnie korzystającą z zasobów i konkurencyjną gospodarkę o zerowej emisji gazów cieplarnianych netto do 2050 r., rozporządzenie w sprawie Taksonomii będzie miało coraz większe znaczenie dla kluczowych wskaźników efektywności przedsiębiorstw. Jednak wyniki pierwszego badania EY Barometr Taksonomii UE wskazują, że istnieje wiele możliwości poprawy i wyjaśnienia zarówno gromadzenia informacji, jak i samego procesu.

Wyniki pokazują, że 93% firm objętych tym badaniem wykazało pewien wskaźnik kwalifikowalności dotyczący zrównoważonego obrotu, CapEx lub OpEx

Chociaż poziom kwalifikowalności różni się znacznie w poszczególnych analizowanych branżach, badanie pokazuje, że obrót jest najmniej kwalifikowalnym z trzech wskaźników KPI, przy czym średnio kwalifikuje się tylko 27% obrotu spółek. Wskazuje to, że większość działalności spółek na głównych rynkach giełdowych w Europie jest zgłaszana jako niekwalifikująca się, a zatem nie ma potencjału, aby przyczynić się znacząco do realizacji celów związanych z łagodzeniem zmian klimatu lub adaptacją do nich. Spółki o najwyższym stopniu kwalifikowalności znajdują się w sektorach budownictwa, infrastruktury i nieruchomości, górnictwa i kopalnictwa, energetyki i usług komunalnych oraz mobilności, ponieważ działalności z tych sektorów zostały uwzględnione jako mające potencjalny wpływ na realizację dwóch pierwszych celów Taksonomii.

Jednak średni wskaźnik kwalifikowalność różni się znacznie w poszczególnych krajach. Wynika to z sektorów, w których działają spółki notowane na poszczególnych rynkach giełdowych (patrz wykres poniżej).

Kwalifikowalność w zakresie nakładów inwestycyjnych wynosi średnio 35%, co jest wartością wyższą niż średni wskaźnik kwalifikowalności dla obrotu i najwyższą spośród wszystkich trzech wskaźników KPI. Wynikać to może z faktu, że oprócz wydatków kapitałowych związanych z obrotem kwalifikującym się, przedsiębiorstwa mogą również zaliczyć jako kwalifikujące się zakupy produktów kwalifikujących się do Taksonomii. Może to mieć miejsce na przykład w przypadku działań prowadzących do redukcji gazów cieplarnianych, takich jak działania 7.2 - Renowacja istniejących budynków oraz 7.3 - Instalacja, konserwacja i naprawa urządzeń służących poprawie efektywności energetycznej.

W przypadku OpEx, średni wskaźnik kwalifikowalności jest ściślej powiązany z obrotem niż z CapEx, wynosząc średnio 28%. Może to wskazywać, że OpEx jest bardziej istotny dla wydatków związanych z kwalifikującym się obrotem niż CapEx. Może to również sugerować, że OpEx, zgodnie z definicją rozporządzenia, nie jest istotny dla wielu modeli biznesowych organizacji, ponieważ 14% przedsiębiorstw skorzystało ze zwolnienia raportowania tego wskaźnika na podstawie istotności.

W pierwszym roku wdrożenia, działy finansowe i działy odpowiedzialne za zrównoważony rozwój nawiązały współpracę i wspólnie przygotowały wymagane informacje, tworząc podstawy dla przyszłej sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Pomimo uproszczonych wymogów raportowania Taksonomii UE w pierwszym roku, przedsiębiorstwa stanęły przed prawdziwym wyzwaniem, aby spełnić wymogi rozporządzenia, ze względu na złożoność prawidłowej interpretacji niektórych pojęć i kryteriów. Ponadto, zgodnie z oświadczeniem Komisji Europejskiej, Taksonomia UE będzie ewoluować, a akty delegowane będą stopniowo wprowadzane, aby objąć wszystkie działania, które mogą przyczynić się do realizacji sześciu celów środowiskowych.

W pierwszym roku raportowania organizacje stanęły przed czterema kluczowymi wyzwaniami:

• Krótkie ramy czasowe: rozporządzenia delegowane dotyczące Taksonomii UE zostały wydane w trakcie 2021 roku, za który spółki musiały już raportować.
• Brak odpowiednich procesów: procesy identyfikacji, oceny i sprawozdawczości w zakresie działalności gospodarczej musiały zostać utworzone w krótkim okresie.
• Trudności w pozyskiwaniu informacji: chociaż Taksonomia UE wymagała jedynie zgłaszania kwalifikowalności w odniesieniu do ujawnień w 2022 r., wymagane informacje, które należało zgłosić, nie zawsze były bezpośrednio dostępne i musiały być ustalane za pomocą dodatkowych informacji generowanych w systemie lub przygotowanych w arkuszach kalkulacyjnych.
• Pole do interpretacji: dokumenty regulacyjne dotyczące Taksonomii UE częściowo wykazywały daleko idący zakres interpretacji, dlatego pojawiły się pytania dotyczące interpretacji wymogów regulacyjnych.

Ten pierwszy rok wdrażania był dla działów finansowych i działów zrównoważonego rozwoju okazją do współpracy i wspólnego przygotowania wymaganych informacji, tworząc podstawy dla przyszłości sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju. Był to dobry początek, ale jednocześnie pokazał, jak skomplikowane może być spełnienie warunków Taksonomii oraz samo zaraportowanie.

Ogólnie rzecz biorąc, opracowanie pierwszego sprawozdania dotyczącego Taksonomii ujawniło, że niektóre kryteria kwalifikowalności i zgodności mogą być niewystarczająco precyzyjne, aby zapewnić spójne podejście w ramach sektora. Opublikowane w 2022 r. przez Komisję UE FAQ oraz interpretacje zaczęły rozwiązywać ten problem. Potrzebne są jednak dalsze wytyczne, zarówno w zakresie metodologii ujawniania, jak i interpretacji kryteriów technicznych.