Na początku października 2019 roku Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) rozpoczął proces konsultacji związanych z aktualizacją Rekomendacji R dotyczącej zasad zarządzania ryzykiem kredytowym oraz ujmowania oczekiwanych strat kredytowych.
Projekt znowelizowanej Rekomendacji R został przekazany do konsultacji do uczestników rynku w ramach Związku Banków Polskich oraz do firm audytorskich. Obecnie obowiązująca Rekomendacja R została uchwalona w czerwcu 2011 i odwoływała się do obowiązujących wówczas zasad rachunkowości określonych w Międzynarodowym Standardach Rachunkowości nr 37 oraz 39 (MSR). Wiele zapisów zdezaktualizowało się wraz z wdrożeniem 1 stycznia 2018 roku nowego Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej – MSSF 9 Instrumenty finansowe. Niezależnie rozwinęła się także praktyka rynkowa i oczekiwania nadzorcze w zakresie zarządzania ryzykiem modeli, co także znalazło odzwierciedlenie w projekcie nowej Rekomendacji. Zgodnie z przekazanym do konsultacji projektem, znowelizowana rekomendacja R ma zacząć obowiązywać najpóźniej od 1 stycznia 2021 roku.
Rewolucja wprowadzona przez MSSF 9 wymagała wielu istotnych zmian w zakresie klasyfikacji i wyceny aktywów finansowych oraz ujmowania odpisów z tytułu utraty wartości. W odniesieniu do szeregu elementów metodologicznych MSSF 9 wdrożone rozwiązania bazują na zbliżonych założeniach, jednocześnie w przypadku wybranych istotnych komponentów – definicja default’u, istotny wzrost ryzyka kredytowego – spójna praktyka w sektorze nie została wypracowana. Czynniki te, połączone z istotnym wpływem odpisów MSSF 9 na sprawozdania finansowe banków spowodowały, że projekt Rekomendacji był bardzo wyczekiwany przez przedstawicieli krajowych banków.
Obecny projekt składa się z 39 rekomendacji uzupełnionych o szereg definicji, które pokrywają zarówno aspekty związane z metodykami kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych, zasady klasyfikacji instrumentów finansowych, jak i szeroko rozumianego procesu corporate governance związanego z kalkulacją i pomiarem ryzyka kredytowego. Projekt Rekomendacji w wielu aspektach odwołuje się bezpośrednio do zapisów MSSF 9, innych Rekomendacji UKNF (w szczególności D, S i W), czy też Wytycznych EBA, pojawia się jednak wiele punktów i rekomendacji, które formułują szczegółowe oczekiwania nadzorcze. Spośród proponowanych przez UKNF zapisów warto zwrócić uwagę na następujące obszary:
- Definicję wartości bilansowej brutto i zasady wyznaczania tej wartości w zależności od koszyków (etapów), w tym zasady rekalkulacji stopy ESP
- Określenie wprost oczekiwanej liczby 3 scenariuszy makroekonomicznych w ramach kalkulacji oczekiwanych strat kredytowych wraz z minimalnymi oczekiwaniami co do ich prawdopodobieństw
- Oczekiwanie uwzględnienia scenariuszy makroekonomicznych w ramach oceny indywidualnej
- Oczekiwanie, aby wszystkie ekspozycje kredytowe były objęte ratingiem kredytowym
- Doprecyzowanie roli rady nadzorczej: kwartalne monitorowanie procesu i wyników kalkulacji odpisów
- Zwiększenie i doprecyzowanie roli Komitetu Audytu w procesie kalkulacji odpisów
- Spójność procesów, systemów i narzędzi w obszarze pomiaru ryzyka kredytowego
- Oczekiwania dokumentacyjne w przypadkach zerowych odpisów wraz z sformułowaniem oczekiwania, że takie przypadki powinny być traktowane jako wyjątki
- Precyzyjne określenie oczekiwań co do klasyfikacji default wraz z zapisami zawierającymi parametryzację wybranych wskaźników
- Istotny wzrost ryzyka kredytowego (SICR) i klasyfikacja do tzw. koszyka 2:
- Wskazanie na konieczność stosowania progów względnych oraz bezwzględnych zmiany ryzyka
- Określenie wymogów w zakresie uzasadnienia i aktualizacji wartości progowych
- Oczekiwanie klasyfikacji do koszyka 2 w przypadku braku możliwości oceny zmiany ryzyka kredytowego względem początkowego ujęcia
- Określenie okresu tzw. kwarantanny w ramach identyfikacji SICR
- Doszczegółowienie oczekiwań w zakresie identyfikacji aktywów POCI, w szczególności w przypadku zdarzeń modyfikacji
- Doszczegółowienie oczekiwań w zakresie walidacji i back-testingu modeli
