Rada Polityki Pieniężnej, w ramach działań podejmowanych w celu ochrony gospodarki przed skutkami pandemii COVID19, dwukrotnie podjęła decyzję o obniżce stóp procentowych oraz stopy rezerwy obowiązkowej, przy jednoczesnym podwyższeniu oprocentowania tej ostatniej.
Aktualna sytuacja:
Stopa referencyjna 1,50% → 0,50%
Stopa lombardowa 2,50% → 1,00%
Stopa depozytowa 0,50% → 0,00%
Stopa redyskonta weksli 1,75% → 0,55%
Stopa rezerwy obowiązkowej 3,50% → 0,50%
Oprocentowanie rezerwy obowiązkowej 0,50% → 1,00%
Po próbę odpowiedzi na pytanie jaki wpływ te, oraz pozostałe zaproponowane przez władze centralne działania będą miały na polską gospodarkę oraz w jakim stopniu mogą okazać się skuteczne zapraszamy do wywiadu z Markiem Rozkrutem, głównym ekonomistą EY w Polsce.
Decyzje Rady Polityki Pieniężnej pociągnęły za sobą spadek rynkowych krótkoterminowych stóp, które w przeciwieństwie do długiego końca krzywej od dawna pozostawały na stabilnym poziomie.
Konsekwencje
Szacujemy, że decyzja Rady Polityki Pieniężnej może kosztować polski system bankowy co najmniej 2,3 mld* PLN, na co złoży się kilka efektów
Źródło: analiza własna na podstawie Reuters, Dane statystyczne KNF, Sprawozdania Finansowe
Dużą niewiadomą z perspektywy ostatecznej skali wpływu wdrożonych decyzji pozostaje kwestia redystrybucji środków uwolnionych w ramach obniżenia stopy rezerwy obowiązkowej
Konsekwencje - szczegóły
Zmniejszenie stopy rezerwy obowiązkowej oraz zwiększenie jej oprocentowania:
- Zmniejszenie stopy rezerwy obowiązkowej spowoduje uwolnienie ok. 40 mld złotych
- Kluczowym elementem staje się efektywna dystrybucja tych środków pomiędzy różne klasy aktywów w bankach, która może być utrudniona ze względu na zmienione otoczenie biznesowe
Spadek stóp procentowych:
- Spadek stóp procentowych dotyczy całej krzywej
- Wpływ obniżki na wynik odsetkowy banku jest funkcją wrażliwości banków na to ryzyko oraz zaobserwowanego spadku stóp
- Wrażliwość wyników odsetkowych banków na zmianę stóp procentowych jest bardzo zróżnicowana i waha się w przedziale od blisko 0% do ponad 11% w odniesieniu do osiągniętego dochodu odsetkowego na koniec 2019 roku
Wrażliwość dochodu odsetkowego / dochód odsetkowy na koniec 2019 roku dla top 10 banków w Polsce była bardzo zróżnicowana.
Źródło: analiza własna na podstawie sprawozdań finansowych
Wpływ średnio i długoterminowy
Marże odsetkowe banków pod presją:
- Doświadczenia zagraniczne pokazują, że utrzymanie marży odsetkowej na niezmienionym poziomie jest bardzo trudne w obliczu prowadzenia przez banki centralne polityki bliskich zera lub ujemnych stóp procentowych
- Spadki marży odsetkowej były obserwowane szczególnie w przypadku banków finansujących się głównie poprzez rachunki bieżące oraz banków z dominującym udziałem działalności detalicznej. Taką charakterystykę ma polski sektor bankowy
- Częstą strategią obrony marży odsetkowej stosowaną przez banki zagraniczne było zwiększenie ryzyka portfela (zarówno poprzez dodanie ryzyka duracji jak i ryzyka kredytowego). Dynamiczne zwiększenie akcji kredytowej przez polski sektor bankowy jest jednak w krótkim terminie mało prawdopodobne uwzględniając fakt, że istotna część gospodarki jest dotknięta przez kwarantannę wywołaną COVID-19
- W tej sytuacji wzrasta znaczenie optymalizacji źródeł finansowania (koszt pasywów) oraz prowadzenie efektywnej polityki inwestycyjnej
Ujemne stawki depozytowe odległą perspektywą:
W latach 2012-2016 banki centralne Eurolandu, Danii, Japonii, Szwajcarii i Szwecji zdecydowały się na wprowadzenie ujemnych stóp procentowych. Sektory bankowe tych państw przez długi czas decydowały się jednak na pozostawienie stóp depozytowych dla klientów korporacyjnych i indywidualnych na zerowym poziomie w obawie przed utratą biznesu klientowskiego Zwiększanie prowizji stało się w tych warunkach metodą przesunięcia części kosztów ujemnych stóp procentowych na klientów. Doświadczenia banków europejskich pokazały, że maksymalizowanie przychodów prowizyjnych nie jest w długim okresie skuteczną strategią w sytuacji dużej konkurencji w sektorze bankowym (Euroland), ale sprawdza się na rynkach lokalnych o dużej koncentracji (Szwajcaria, Szwecja) W latach 2018-2019 wybrane banki m. in. w Niemczech, Danii, Niderlandach, zdecydowały się na wprowadzenie ujemnych stóp depozytowych dla wysokonominałowych depozytów klientów indywidualnych Perspektywa wprowadzenia ujemnych stóp procentowych przez NBP wydaje się być w tym momencie odległa, nie mniej jednak należy spodziewać się, że krajowe banki będą poszukiwały możliwości dalszego obniżania kosztu bazy depozytowej, mając jednocześnie na uwadze konieczność ochrony norm płynności.
Wymuszone zmiany w strukturze finansowania banków:
Przeciwdziałanie kompresji marży odsetkowej w obliczu obniżania stóp procentowych przez bank centralny, będzie wymagać optymalizacji struktury źródeł finansowania Oczekujemy dalszego zwiększania udziału depozytów bieżących klientów indywidualnych (najniższy koszt, preferencyjne traktowanie przez regulacyjne normy LCR i NSFR), przy jednoczesnym zmniejszaniu roli depozytów korporacyjnych oraz emisji listów zastawnych Dalszy rozwój rynku listów zastawnych wydaje się w tym kontekście szczególnie niepewny - uwzględniając dodatkowe koszty odsetkowe banków z emisji papierów na pokrycie wymogów MREL, emisja listów zastawnych może być dla polskich banków nieopłacalna.
Wzrost sald rachunków bieżących:
W krótkiej perspektywie czasowej spodziewamy się wzrostu sald na rachunkach bieżących klientów indywidualnych, wywołanego przez likwidacje lub wstrzymanie inwestycji w inne aktywa Spadek rynkowych stóp procentowych będzie również prowadził do migracji środków z depozytów terminowych na rachunki bieżące Oba te czynniki przyczynią się do wydłużenie duracji krótkiej pozycji stopy procentowej banków (uwzględniając profil depozytu terminowego i portfela replikacyjnego dla rachunku bieżącego) oraz zwiększenia potrzeb reinwestycyjnych banków W sytuacji poważnego ograniczenia działalności kredytowej w wyniku powszechnej kwarantanny, wzrastać będzie rola efektywnego zarządzania bilansem banku w celu generowania dodatkowego przychodu.
Możliwe problemy ze stabilnością bazy depozytowej:
Zgodnie z doświadczeniami innych krajów europejskich, oczekiwania recesji mogą wywołać przepływy depozytów bieżących ludności z banków względnie bardziej ryzykownych do bardziej stabilnych. Badania pokazują, że na takie odpływy podatne są przede wszystkim rachunki bieżące o wysokich saldach Dla banków uznawanych za bardziej ryzykowne może to rodzić dodatkowe koszty finansowania i zarządzania płynnością, dla banków uznawanych za stabilne, będzie to natomiast oznaczać nadplanowe przypływy środków na rachunkach bieżących i związane z tym dodatkowe potrzeby reinwestycyjne Wystąpienia dłuższej i głębszej recesji niż jest to obecnie zakładane może w naszej opinii skutkować pomniejszeniem stabilnej części sald rachunków bieżących oraz nieplanowanymi odpływami środków z rachunków bieżących. Powszechnie wykorzystywane metody analizy statystycznej dla identyfikacji stabilnej części zagregowanego salda rachunków bieżących okażą się w takim scenariuszu mało precyzyjne, dlatego wymagana będzie tutaj konserwatywna korekta ekspercka.
Rekomendowane działania
Rolą ALM, jako strategicznego kreatora bilansu, jest skoordynowanie aktywności podejmowanych w ramach rynków finansowych, ryzyka oraz biznesu tak, aby zapewnić, iż spadek wyniku odsetkowego odnotowany przez Bank będzie możliwie niski w dzisiejszej sytuacji zewnętrznej:
Zarządzanie płynnością krótkoterminową
- Rewizja utrzymywanych poziomów aktywów płynnych oraz gotówki pod kątem przygotowania do wystąpienia sytuacji stress-testowej
- Dywersyfikacja aktywów płynnych na wypadek załamania się rynku jednej z klas aktywów
- Aktywne zarządzanie środkami na rachunkach bieżących klientów poprzez odpowiednio dostosowaną kampanię marketingowoinformacyjną
Monitorowanie aktywności klientów
- Badanie z dużą częstotliwością zachowania salda klientów połączone z raportowaniem do ALCO
- Proaktywny monitoring sektorów pod kątem szczególnie dotkniętych aktualną sytuacją gospodarczą w celu przygotowania dedykowanych ofert
- Przygotowanie awaryjnych, atrakcyjnych dla klienta produktów oszczędnościowych, gotowych do uruchomienia w przypadku zaistnienia potrzeby płynnościowej
- Przegląd linii kredytowych, zwłaszcza wśród segmentu SME, pod kątem możliwości zwiększenia dostępności środków dla wybranych klientów, którzy mogą znaleźć się w przejściowo trudnej sytuacji płynnościowej
Koordynacja działań z Bankiem Centralnym
- Testowanie wykorzystania wszystkich możliwych kanałów komunikacji z Bankiem Centralnym, w tym próba wykorzystania instrumentów oferowanych przez NBP
- Uaktualnienie Awaryjnych Planów Pozyskania Płynności o nowe instrumenty udostępnione przez NBP
Ryzyko rynkowe
- Ustanowienie śróddziennego monitoringu pozycji FX w celu zapewnienia, iż wszystkie pozycje mogą zostać sfinansowane bez otwierania ryzyka walutowego
- Bieżące raportowanie kosztów finansowania w walutach obcych do ALCO w celu podejmowania decyzji zarządczych w przypadku gwałtownych zmian na rynku CHF, USD oraz EUR
- Bieżący monitoring sald objętych modelowaniem profili płynności oraz stopy procentowej pod kątem odchyleń od standardowych zachowań modelu
- Zwiększony monitoring procesów powiązanych z zarządzaniem zabezpieczeniami, w tym kontrola wycen oraz haircut’ów
Analityka danych
W tak burzliwym okresie najlepiej poradzą sobie te organizacje, które są przygotowane na wykorzystanie zaawansowanej analityki danych, która pozwoli w czasie rzeczywistym śledzić bieżący rozwój sytuacji stress-testowej i w ten sposób wspierać podejmowane decyzje.
- Bieżące raportowanie zachowania klientów pod kątem opóźnień w spłatach, wnioskowaniu o wakacje kredytowe, podwyższaniu limitów kredytowych czy zwiększeniu zainteresowania wypłatami gotówki
- Elastyczne środowisko do wykonywania symulacji what-if pozwalające na przygotowanie odpowiednich buforów na wypadek różnego rozwoju sytuacji stresstestowej
- Badanie elastyczności cenowej poszczególnych klientów pod kątem budowania strategii ograniczania strat wywołanych obniżką stóp procentowych, a także zagospodarowania dodatkowej płynności
- Wsparcie analityki danych w zakresie budowania optymalnego portfela aktywów pod kątem oczekiwanej stopy zwrotu oraz apetytu na ryzyko w czasie stresstestu
