10 min. czytania 22 maj 2020

VAT w czasie kryzysu – jak zachować bezpieczeństwo rozliczeń i generować oszczędności?

Autor Dorota Pokrop

EY Polska, Doradztwo Podatkowe, Partner

Liderka Zespołu ds. Podatków Pośrednich w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej (CESA) oraz w EY Polska, People Partner dla Zespołu Doradztwa Podatkowego i Prawnego w Polsce

10 min. czytania 22 maj 2020

Rok 2020 przyniósł wiele zmian podatkowych – niektóre zaplanowane zostały wcześniej, jednak większość podyktowana została pandemią COVID-19 i działaniami na rzecz łagodzenia jej skutków. 

Rok 2020 przyniósł ogromną ilość zmian podatkowych – niektóre zaplanowane zostały wcześniej, znaczna część wiąże się zaś z pandemią COVID-19 i działaniami na rzecz łagodzenia jej skutków oraz przyczynienia się do poprawy płynności finansowej przedsiębiorców. Natomiast, zmiany wprowadzone ustawami zwanymi tarczami antykryzysowymi* tylko w ograniczonym stopniu dotknęły przepisów w zakresie podatku VAT (przy czym większość z nich wiązała się z odroczeniem wejścia w życie uchwalonych wcześniej przepisów), a obowiązki podatników VAT nie zmieniły się znacznie. 

Warto jednak przyjrzeć się dokładnie nowościom w zakresie VAT i sprawdzić jaki jest status planowanych i nowych zmian. Trzeba w tym zakresie trzymać rękę na pulsie – choćby w związku z wejściem w życie „Tarczy 3.0” sytuacja zmienia się dynamicznie, a kolejne zmiany są nadal rozważane przez rząd. Niezależnie od rozwiązań zawartych w „tarczach antykryzysowych”, warto też przyjrzeć się możliwościom wygenerowania oszczędności w podatku VAT. 

Poniżej przedstawiamy wybrane zagadnienia.

Odroczone wejście w życie JPK_V7M i nowej matrycy stawek VAT

Ustawy antykryzysowe wprowadziły szereg odroczeń w zakresie wejścia w życie zmian VAT. Dla podatników VAT w szczególności interesujące jest:

  • odroczenie obowiązku składania nowych JPK_V7M dla dużych przedsiębiorców do 1 lipca 2020 r.;
  • odroczenie terminu wejścia w życie przepisów dotyczących tzw. matrycy stawek VAT do 1 lipca 2020 r.

W praktyce przesunięcie terminu wejścia w życie przepisów o raportowaniu JPK_V7M dla dużych przedsiębiorców oznacza, że zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wszystkie grupy przedsiębiorców będą zobowiązane złożyć pierwsze pliki z użyciem nowej struktury do dnia 25 sierpnia 2020 r. (w ramach raportowania VAT za lipiec). Zmiana jest niewątpliwie pozytywna, niemniej jednak nie oznacza, że przedsiębiorcy mogą zrezygnować z prac mających na celu przygotowanie się do wejścia w życie nowego JPK_V7M. Do 1 lipca zostały już niecałe półtora miesiąca, a sankcje za błędy mogą być dotkliwe. 

Odroczone zostały również przepisy dotyczące nowej matrycy stawek VAT. W tym kontekście ciekawe są zasady identyfikowania towarów i usług. Dla potrzeb matrycy stawek VAT, od 1 lipca 2020 r. towary będą identyfikowane w oparciu o kody CN, a usługi z pomocą PKWiU 2015. Wprowadzenie nowych zasad identyfikacji nie objęło jednak wszystkich przepisów w zakresie VAT - przykładowo dla potrzeb mechanizmu podzielonej płatności do końca 2020 roku identyfikacja nadal będzie opierać się na PKWiU 2008.

Podatnicy zastanawiają się czy powyższe terminy mogą zostać ponownie odraczane. Pojawiają się również informacje, że Ministerstwo Finansów rozważa przesunięcie terminu wejścia w życie JPK_V7M, w szczególności dla małych i średnich przedsiębiorców, jak również matrycy stawek VAT. Nie jest to wykluczone, natomiast na dzień przygotowania niniejszego artykułu, brakuje konkretnych, potwierdzonych informacji i nie wiadomo czy i kiedy będą one dostępne.

Zmiany w zakresie importu towarów

Obecnie możliwość skorzystania z uproszczonego rozliczenia podatku VAT z tytułu importu towarów obwarowana jest szeregiem warunków i w rezultacie wielu podatników nie korzysta z tej opcji. Od 1 lipca 2020 r., zasady i warunki rozliczania VAT importowego ulegną uproszczeniu, w szczególności  nie będzie już konieczności korzystania z określonych procedur celnych. Warto przyjrzeć się nowym rozwiązaniom i możliwościom ich wdrożenia – szczególnie przy znacznej ilości dokonywanych importów.

Biała lista

Zmiany objęły również terminy przewidziane na zgłoszenie przelewu dokonywanego na rachunek spoza białej listy. W szczególności, Tarcza 1.0 przedłużyła termin na złożenie zawiadomienia do 14 dni w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii. Co więcej, na chwilę obecną znane są już kolejne planowane zmiany w tym zakresie. I tak, projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw, którego wejście w życie planowane jest na 1 lipca 2020 roku (obecnie w Senacie), wprowadza nowy 7-dniowy termin na złożenie zawiadomienia. Jednocześnie, modyfikacji mają ulec inne zapisy dotyczące białej listy – w szczególności rozszerzony i doprecyzowany ma zostać zakres warunków pozwalających na uniknięcie negatywnych konsekwencji w przypadku zapłaty na rachunek spoza białej listy.

Stawki 0% i 8 % VAT dla wybranych wyrobów 

Dla podmiotów, które chcą zaangażować się w walkę z koronawirusem, rozporządzenia wykonawcze wprowadzają szereg możliwości zastosowania obniżonych stawek VAT na związane z tym działania. I tak, stawka 0% stosowana jest do darowizn wyrobów biobójczych, wyrobów medycznych, produktów leczniczych, testów, środków ochrony indywidualnej na rzecz określonych podmiotów (np. szpitali jednoimiennych, agencji, także domów opieki społecznej i noclegowni) na cele związane ze zwalczaniem i zapobieganiem Covid-19.

Stawką 0% VAT została również objęta dostawa tabletów i laptopów do szkół, o ile zostanie udokumentowana umowami darowizny, z których wynikać będzie, że laptopy i tablety finalnie trafią do miejsc, w których odbywa się nauczanie.

Obniżoną 8% stawkę podatku VAT stosuje się do dostawy środków odkażających o właściwościach bakteriobójczych, grzybobójczych i wirusobójczych, mających zastosowanie wyłącznie w ochronie zdrowia, bez konieczności sklasyfikowania tych produktów w konkretnym grupowaniu PKWiU.

Mając na uwadze powyższe, należy pamiętać, że rozporządzeń w przedmiocie zmiany stawki VAT, towarów nimi objętych i terminów ich obowiązywania było kilka, dlatego podmiot chcący skorzystać z tego rozwiązania musi szczegółowo się z nimi zapoznać, by nie popełnić błędu w zastosowanych stawkach – choćby ze względu na warunki stosowania obniżonych stawek czy terminy ich obowiązywania. 

Paragony i kasy on-line szybciej, ale nie obowiązkowe

Nowością jest również możliwość wystawiania w kasach on-line paragonów w formie elektronicznej. Opcja ta dostępna jest  pod pewnymi warunkami po uzyskaniu zgody nabywcy, poprzez przesłanie mu paragon w ustalony wcześniej sposób (nadal możliwe będzie jednak wydawanie paragonów w formie papierowej).

Ministerstwo Finansów zapowiedziało również opóźnienie wejścia w życie przepisów zobowiązujących wybrane grupy podatników do wymiany dotychczas stosowanych kas fiskalnych na kasy online (projekt rozporządzenia jest obecnie konsultowany). Podmioty zajmujące się gastronomią i sprzedażą węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu przeznaczonych do celów opałowych będą zobowiązane do stosowania kas online dopiero od 1 stycznia 2021 roku. Planowane jest również odroczenie wprowadzenia tego obowiązku do stycznia 2021 roku dla podmiotów świadczących usługi fryzjerskie, kosmetyczne i kosmetologiczne, budowlane, w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów, prawnicze, oraz związane z działalnością obiektów służących poprawie kondycji fizycznej.

„Quick fixes” nadal bez daty wejścia w życie

Od 1 stycznia 2020 r. w Unii Europejskiej zaczęły obowiązywać tzw. „quick fixes”, czyli zmiany w przepisach o VAT dotyczące niektórych transakcji wewnątrzunijnych, w szczególności odnoszące się do zasad zastosowania stawki 0% w stosunku do wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów (WDT), rozliczania transakcji łańcuchowych i zasad korzystania  z magazynów „call off stock”. Zmiany te wprowadzane są przy pomocy dwóch głównych aktów prawnych – Rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) 2018/1912 z dnia 4 grudnia 2018 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi oraz Dyrektywy Rady (UE) 2018/1910 z 4 grudnia 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do harmonizacji i uproszczenia niektórych przepisów w systemie podatku od wartości dodanej dotyczących opodatkowania handlu między państwami członkowskimi.

Podczas gdy, Rozporządzenie ma moc wiążącą i co do zasady nie wymaga implementacji, zapisy Dyrektywy powinny zostać zaimplementowane przez kraje członkowskie, w tym Polskę . Tak się jednak nie stało, a na dzień dzisiejszy data implementacji przepisów w Polsce nadal nie jest znana. Ministerstwo Finansów wydało jedynie komunikat dotyczący okresu „przejściowego” (czyli okresu do czasu implementacji przepisów), zgodnie z którym podatnik będzie mógł zastosować przepisy Dyrektywy 2018/1910 albo przepisy krajowe ustawy o podatku od towarów i usług, według własnego wyboru. Bez względu na to, czy podatnik zdecyduje się stosować przepisy Dyrektywy 2018/1910, czy krajowej ustawy, powinien to czynić konsekwentnie we wszystkich aspektach związanych z rozliczaniem VAT danej transakcji. 

Takie rozwiązanie ma pewne zalety dla polskich podatników, niemniej jednak warto również zwrócić uwagę na jego konsekwencje. Przykładowo, w przypadku transakcji łańcuchowych wybór polskiego podatnika może wywrzeć wpływ na cały łańcuch dostaw. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, w których wystąpiłyby różnice pomiędzy polskimi przepisami, a przepisami unijnymi – przypadków, które zgodnie z Dyrektywą mogłyby skutkować konsekwencjami podatkowymi w innych krajach UE (a zgodnie z polskimi przepisami podlegają opodatkowaniu w Polsce) i vice versa, czy też potencjalnych rozbieżności przy raportowaniu transakcji przez kontrahentów. Inną kwestią, której warto się przyjrzeć jest dokumentacja potrzebna do zastosowania stawki 0% w stosunku do WDT.

Gdzie jeszcze szukać oszczędności?

Podatnicy oczekiwali, że w przepisach ustaw antykryzysowych pojawią się regulacje dotyczące szybszych zwrotów podatku, w szczególności VAT oraz uwolnienie środków zgromadzonych na rachunkach VAT, które trafiają tam z obowiązkowej podzielonej płatności. Przepisów tych niestety zabrakło. Niemniej jednak, brak zapisów nie oznacza, że należy rezygnować z wystąpienia o zwrot podatku VAT, który może być istotny dla zachowania płynności finansowej. Nie należy jednak liczyć na to, że w związku z sytuacją epidemiczną władze skarbowe zrezygnują z weryfikacji zasadności zwrotu - jak zawsze, warto odpowiednio się przygotować.

Oszczędności można również poszukać w obowiązujących już przepisach o VAT - jednym z wielu przykładów może być ulga na złe długi czy też weryfikacja ilości i wartości faktur korygujących w stosunku do których nie otrzymano potwierdzeń.

Kolejny obszar, w którym warto poszukać oszczędności jest cło. Warto przeanalizować, czy opłacane cło nie jest zbyt wysokie, czy korzystamy z preferencyjnych stawek (w szczególności gdy Unia Europejska zawarła z danymi krajami umowę o wolnym handlu). Warto również dokonać analizy stosowanych kodów CN pod kątem możliwości skorzystania z niższej stawki cła.

Bezpośrednio na maila

Bądź na bieżąco i subskrybuj newsletter EY

Subskrybuj

Podsumowanie

Obecna sytuacja gospodarcza wymusza podejmowanie zdecydowanych kroków i szybkich reakcji. Zmiany w przepisach podatkowych przeprowadzane są szybko i konieczne jest śledzenie ich na bieżąco aby mieć pewność wywiązywania się z nowych obowiązków. Choć ustawy antykryzysowe nie wprowadziły nadzwyczajnych rozwiązań z obszaru podatku VAT mających na celu pomoc przedsiębiorcom w zachowaniu płynności finansowej, to dotychczasowe przepisy dają podatnikom dostateczne pole do generowania oszczędności.

*Wspominane wyżej ustawy zwane tarczami antykryzysowymi to: ustawa z dnia 31 marca o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw („Tarcza 1.0”), ustawa z dnia 9 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 („Tarcza 2.0”) oraz ustawa z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 („Tarcza 3.0”).

Artykuł omawia stan prawny aktualny na dzień 18 maja 2020 r.

Kontakt

Chcesz dowiedziec sie wiecej?

Skontaktuj sie z nami.

Informacje

Autor Dorota Pokrop

EY Polska, Doradztwo Podatkowe, Partner

Liderka Zespołu ds. Podatków Pośrednich w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej (CESA) oraz w EY Polska, People Partner dla Zespołu Doradztwa Podatkowego i Prawnego w Polsce

  • Facebook
  • LinkedIn
  • X (formerly Twitter)